II. MEŞRUTİYET DÜŞÜNCE ORTAMINDA TÜRK YURDU DERGİSİ VE TÜRKÇÜLÜK AKIMI

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 66 - Türkiye'nin Fikir Dergileri, 266 - 280, 20.07.2024

Fahri Atasoy

Öz

Osmanlı Devleti son asırlarında ayakta kalmak ve yeniden güçlenmek için büyük bir mücadele
vermiştir. Her alanda verilen bu mücadelenin farklı isimlendirmeleri vardır. Yenileşme, çağdaşlaşma
(muasırlaşma), modernleşme, batılılaşma (garplılaşma) gibi ifadelerle adlandırılan çabalar yoğun
bir düşünce ortamının doğmasına yol açmıştır. Özellikle II. Meşrutiyet sonrası çok sayıda dergi
ve gazete yayımlanmıştır. Düşünce akımları birbiriyle kıyasıya tartışmalara girişmiştir. Dört akım
ön plana çıkmıştır. Hemen herkesin mutabık kaldığı Garplılaşmak dışında Akçura’nın formüle ettiği
ve Üç Tarzı Siyaset olarak adlandırdığı Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük düşünce akımları
söz konusudur. Türk Yurdu dergisi Türkçülük düşünce akımının temsilcisi konumundadır. Türk Yurdu’nda
yazan düşünürler arasında Ziya Gökalp o dönemin en önemli ismi olarak bilinir. Türkçülük
düşüncesinin doğuşu ve gelişmesi bu zeminde gerçekleşmiştir. Türk milliyetçiliği ve Türkçülüğü
anlayabilmenin yolu buradan geçer. Dolayısıyla Türk Yurdu hem İmparatorluğun yıkılmasına hem
Cumhuriyetin kurulmasına hem de Cumhuriyet döneminin çalkantılı siyasal gelişmelerine şahitlik
etmiş, 110 yılı devirmiş uzun ömürlü bir dergidir. İçeriğini oluşturan yazıların konusuna göre pek çok
akademik çalışmaya kaynaklık etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk Yurdu, Türkçülük, Türk milliyetçiliği, Ziya Gökalp, Fikir Dergiciliği

Kaynakça

• NOT: Kaynakçada bazı kitaplara metinde atıf yapılmadığı halde yer verilmiştir. Yazının sınırlı olması sebebiyle kullanılmayan bu kaynak kitaplar konuyla ilgili önemli araştırma metinleridir. Kaynakçada bunların yer almasının araştırmacılar için faydalı olacağı düşünülmüştür. (Y.N)
• Akçura, Yusuf. (1976). Üç Tarzı Siyaset, Ankara: TTK Yayınları
• Atasoy, Fahri. (2014). Türk Yurdu ve Türkçülük Düşüncesinin Gelişmesi, Türk Yurdu, Cilt 34, Sayı 320, Nisan 2014, Sayfa 16-20
• Atasoy, Fahri. (2019). Osmanlı’nın Dağılmasını Engelleme Çabası Olarak Üç Siyasi Fikir Hareketi, AÜ OTAM Dergisi, Sayı 45, Bahar 2019, Sayfa 1-21
• Balkılıç, Özgür (2010) Rüşeym Halinde Türk Milliyetçiliği: Türk Yurdu Dergisi (1911-1918), Mülkiye Dergisi 34 (266), Sayfa 125-170
• Göçkün, Önder. (1992). Ziya Gökalp’ın Hayat Görüşü, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları
• Gökalp, Ziya. (1986). Türkçülüğün Esasları, Haz. M. Kaplan, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• Gümüşoğlu, Firdevs. (2018). Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Türk Yurdu Dergisinde Eğitim Anlayışı. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 18-36.
• Karaer, İbrahim. (1992) Türk Ocakları (1912-1931), Ankara.
• Kodal, Tahir (2024) Türk Yurdu, Atatürk Ansiklopedisi, Erişim tarihi 05.01.2024, <https:// ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/turk-yurdu>
• Özden Mehmet. (1998) Türk Yurdu Üzerine, Türk Yurdu Cilt: 1, Sayfa: XIII-XIV, Ankara: Tutibay Yayınları
• Özden, Mehmet. (1994). Türk Yurdu Dergisi ve İkinci Meşrutiyet Devri Türkçülük Akımı (1911- 1918), yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Sarınay, Yusuf. (1994). Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları (1912–1931), İstanbul: Ötüken Yayınları
• Sefercioğlu, Necmettin. (2005). Tanıdığım Ünlü Türkçüler, İstanbul: Ötüken Yayınları
• Tekin, Arslan. (1998). Sunuş, Türk Yurdu Cilt: 1, Sayfa: XIII-XIV, Ankara: Tutibay Yayınları
• Tuncer, Hüseyin. (1990). Türk Yurdu Üzerine Bir İnceleme, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• Ülken, H. Ziya. (1937). Tanzimattan Sonra Türkiye’de Fikir Hareketleri, Tanzimatın 100. Yıldönümü Kitabı
• Ülken, H. Ziya. (1976). Millet ve Tarih Şuuru, 2. Baskı (ilk baskısı 1948) İstanbul: Dergah Yayınları
• Ülken, H. Ziya. (1979). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları
• Ülken, H. Ziya. (2007) Ziya Gökalp, (1. Baskısı 1942) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Üstel, Füsun. (1997) Türk Ocakları (1912-1931), İstanbul: İletişim Yayınları