BEDİÜZZAMAN SAİD NURSİ’NİN KUR’AN’IN İʻCAZI KONUSUNDAKİ TEMEL NAZARİYELERE BAKIŞI

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 6 - 25, 30.12.2021

Ali Bakkal

Öz

Hz. Peygamber Mekke müşriklerine Allah’ın elçisi olduğunu söyleyip onlara Kur’an’ı okumaya başlayınca, kendisinden muhtelif mucizeler istemişlerdi. Bunların tamamı hissî mucizelerdi. Yüce Allah onların bu isteklerini olumsuz karşılamış ve kendilerine Kur’an’ın kâfi geleceğini bildirmişti. Esasen Kur’an da bir mucize idi. Ancak onların istedikleri gibi bir hissî mucize değil, söz mucizesiydi. Onlar Kur’an’ın Hz. Peygamber tarafından uydurulduğunu iddia ederken, Kur’an –eğer iddialarında samimi iseler- onlardan Kur’an gibi bir kitap getirmelerini istiyordu. Kur’an meydan okumasını sürdürdü. Önce tamamına, sonra on suresine daha sonra bir suresine nazire getirmelerini istedi. Fakat onlar Kur’an’a nazire getirmek yerine, canlarını ve mallarını tehlikeye atarak Hz. Peygamber’le savaşmayı tercih ettiler. Çünkü Kur’an’a nazire getirmeye güçleri yetmiyordu. İslâm âlimleri Kur’an’ın mucize olduğu hususunda ittifak etmekle birlikte, mucizeliğinin hangi yönde olduğu hususunda ihtilaf etmişlerdir. Nazzam ve onun gibi düşünen birkaç âlim esasen insanların Kur’an’ın bir benzerini yapabileceklerini, fakat Allah tarafından engellendiklerini iddia ettiler. Bunların görüşüne Sarfe nazariyesi denildi. Mezhebi ne olursa olsun bunların dışında kalan âlimler ise Kur’an’ın lafız ve mana bakımından mucize olduğunu söylediler. Bunların görüşüne de Nazım nazariyesi denildi. Said Nursî Allah’ın engellemesi açısından Sarfe nazariyesini makul görse de, Kur’an’ın kırk vecihle mucize olduğunu söylemek suretiyle Nazım nazariyesi hararetli bir savunucusu oldu ve yazdığı eserlerle bu nazariyeye katkı sağladı.

Anahtar Kelimeler

Kelâm, Kur’an, Mucize, İʻcaz, Sarfe nazariyesi, Nazım nazariyesi.

BEDIUZZAMAN SAID NURSI'S PERSPECTIVE ON THE BASIC THEORIES ON THE APPROACH OF THE QUR'AN

Öz

When the Prophettold the Mekka polytheists that he was the messenger of Allah and began to recite the Qur'an tot hem, they asked him for various miracles. These were all emotional miracles. Almighty Allah rejected their requestsandin for med them that the Qur'an would suffice. Infact, the Qur'an was also a miracle. However, what they wanted was not an emotional miracle, but a verbal miracle. They are the Qur'an. While claiming that it was fabricated by the Prophet, the Qur'an asked them to bring a book like the Qur'an, if they were sincere in their claims. The Qur'an continued its defiance. He asked them to bring nazire first to the whole, then to ten chapters and then some of them. However, instead of bringing nazira to the Qur'an, they risked their lives and properties and sent. They preferred to fight the Prophet. Because they were not able to bring nazire to the Qur'an. Although Islamic scholars agreed that the Qur'an is a miracle, they disagreed on the direction of its miracle. Nazzam and a few scholars who thought like him basically claimed that people could make a like of the Qur'an, but were hindered by Allah. Their view was called the theory of Sarfe. Regardless of their denomination, scholars other than these said that the Qur'an is a miracle in terms of wording and meaning. Their view was called the Nazzam theory. Although Said Nursi sees the Sarfe theory as plausible in terms of Allah's hindrance, he became a passion atedefender of the Nazzam theory by saying that the Qur'an is a miracle in forty aspects, and contributed to this theory with his works.

Anahtar Kelimeler

Kalam, Qur’an, miracle, I’jaz, Sarfe theory, Nazzam.

Kaynakça

• Abdülkahir el-Bağdadî. Mezhepler Arasındaki Farklar. çev. Ethem Ruhi Fığlalı. 6. Baskı Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
• Aycan, İrfan. “Nadr b. Hâris”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/280. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
• Bakkal, Ali. Hz. Peygamber’in Nübüvvetini İnkâr Konusunda Müşriklerin Tutarsızlığı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2016.
• Ebü’l-Hasan Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd el-Belâzürî. Ensâbü’l-Eşrâf: Hz. Peygamber’in Hayatı ve Şahsiyeti. çev. Hikmet Akdemir. İstanbul: İlkharf Yayınları, 2018.
• Bilge, Meliha. “Ebû İshak İbrâhim b. Seyyâr en-Nazzâm’ın Mûcize Anlayışı: Nazzâm’ın Tabiat Teorisi Çerçevesinde Bir İnceleme”, Kader 18/ 2 (2020), 587-616.
• Câhız, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb. Hz. Muhammed’in Nübüvvet Delilleri (Hucecü’n-nübüvve) (Metin ve çeviri). çev. İbrahim Halil Erdoğan. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2017.
• Çelebi, İlyas. “Nazzâm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/466-469. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
• Ebu’l-Kâsım el-Ka‘bî, Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd el-Belhî. Kitâbü’l-Makâlât ve meahu uyûnu’l-mesâil ve’l-cevâbât. thk. Hüseyin Hansu-Râcih Kürdî - Abdülhamid Kürdî. İstanbul: Kuramer- Amman: Dârü’l-Feth, 2018.
• Erdoğan, İbrahim Halil. Nübüvvetin İspatı ve İ’câzü’l-Kur’ân. Ankara: İlâhiyat, 2019.
• Eş‘arî, Ebü’l-Hasan Alî b.İsmail el-. Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve’htilâfü’l-musallîn. Nşr. Helmut Ritter. Weisbaden: Franz Steiner Verlag, 1400/1980.
• İbn İshâk, Muhammed. Hz. Peygamber’in Hayatı ve Gazveleri (Kitabü’s-Siyer ve’l-Megâzî). çev. Ali Bakkal. İstanbul: İlk Harf Yayınevi, 2013.
• Köksal, M. Asım. İslâm Tarihi (Hz. Muhammed (As.) ve İslâmiyet), Mekke Devri. İstanbul: Şamil Yayınevi, 1981.
• Hacımüftüoğlu, Nasrullah. Kuran’ın Belâgatı ve İ’câzı Üzerine. Erzurum: Ekev Yayınevi, 2001.
• Nursî, Bediüzzaman Said. İşârâtü’l-İ’câz fî Mezânni’l-Îcâz. çev. Abdülmecid Nursî. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2013.
• Nursî, Bediüzzaman Said. Muhâkemat. İstanbul: RNK Neşriyat, 2015.
• Nursî, Bediüzzaman Said. Sözler. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2014.
• Nursî, Bediüzzaman Said. Şuâlar. İstanbul: Çeltüt Matbaası, 1960.
• Bediüzzaman Said Nursî. Tarihçe-i Hayat. İstanbul: Söz Neşriyat, 2012.
• Serdar, Murat. “Kelam İlminde Delâilu’n-Nübüvve Bağlamında İ’câzül-Kur’ân Meselesi”. Katre 2 (2016), 27-52.
• Şehristânî, Muhammed b. Abdülkerim. Milel ve Nihal: Dinler Mezhepler ve Felsefî Sistemler Tarihi. çev. Mustafa Öz. 2. Baskı. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2011.
• Şensoy, Serdar. “Nazmü’l-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/464-466. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “İʻcâzü’l-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/403-406. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Sarfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/140-141. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009.