Metafiziğin Fizikle İrtibatı Üzerine

Yıl 2020, , 77 - 84, 26.12.2020

Hayyam Celilzade

https://doi.org/10.33817/muhakeme.806442

Öz

Metafizik kavramı kullanılırken tayin edici bir nüansın gözden kaçırılması “fizik mi önce gelir yoksa metafizik mi” sorusuna yanıt bulmayı zorlaştırır. Söz konusu nüans metafiziğin “iki kollu” yapısına ilişkindir. Metafizik ilkelerin - kavramlara dökül(e)meyen, yoruma kapalı olan ve daha çok tecrübe etmekle farkına varılan şeyler- varlığıyla, bir disiplin olarak metafizik iki farklı olguyu işaret eder. Bu bağlamda uygarlık düzeyi dikkate alınmaksızın her toplumun bazı metafizik ilkelere sahip olduğu söylenebilir. Ancak aynı zamanda metafizik ilkelere sahip olan toplumların disiplin olarak metafiziği geliştiremedikleri gözlemlenir. Metafiziği disiplin olarak geliştirmek için doğa bilimleriyle iştigal edilmeli ve doğa bilimlerinin sonuçlarından yararlanılmalıdır. Çalışmamızda metafizik öğretilerini besleyen alanlar ve bu alanlarla metafizik öğretilerinin irtibatını felsefe tarihinden örneklerle göstermeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

metafizik, fizik, doğa bilimleri, varlık, hakikat

Teşekkür

YL VE Doktora eğitimim sürecinde bursiyeri olduğum TÜBİTAK'a teşekkürlerimi bildirmek isterim.

On the Relationship of Metaphysics with Physics

Öz

When we use metaphysics as a word, we miss a nuance. This nuance, “which is primary: physics or metaphysics?” It is very important for the answer to the question. And this nuance is related to the dual nature of metaphysics. The principles of metaphysics and metaphysics as disciplines are two different issues. In this sense, it can be assumed that every society has some metaphysical principles. However, this does not mean that every society can develop metaphysics as a discipline. In order to develop metaphysics as a discipline, it is necessary to develop natural sciences first, and then to use the results obtained from natural sciences to develop metaphysics as a discipline. In our article, we will try to show the fields that feed metaphysical teachings and the connection between these fields and metaphysical teachings with examples from the history of philosophy. 

Anahtar Kelimeler

metaphysics,, physics, natural sciences, being, truth

Kaynakça

• Acıduman, A. (2002). İbn-i Sinâ’nın Bilim Tarihindeki Yeri: Kuhn’ca Bir Yaklaşımla. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 55(2), 115-122.
• Akpolat, Y. (2007). Durkheim’dan Giddens’a Pozitivist Sosyoloji. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 53-87.
• Aristoteles. (1996). Metafizik. İstanbul: Sosyal Yayınları
• Aristoteles. (1997). Fizik. İstanbul: YKY
• Aristoteles. (1997). Gökyüzü Üzerine. Ankara: Dost Kitabevi
• Aristoteles. (2012). Nikomakhos’a Etik, Ankara. BilgeSu Yayınları
• Badiou, A. (2013). Yeni Bir Siyaset İçin Felsefe. İstanbul: Encore Yayınları
• Bulğen, M. (2010). Kelam İlminin Kozmolojik Boyutları ve Günümüz Kozmolojisi. M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 39(2), 49-80.
• Burnet, J. (1950). Greek Philosophy, Thales To Plato, London: Macmillan And Co., Limited
• Cornford, F. M. (2003). Sokrates’ten Önce ve Sonra. Ankara: Ayraç Yayınları
• Descartes. (1960). Tabiat Işığı İle Hakikati Arama. Ankara: Maarif Basımevi
• Descartes. (1962). İlk Felsefe Üzerine Metafizik Düşünceler. Ankara: MEB Yayınları
• Dhanani, A. (2014). Güncel Kelam Tartışmaları. Mehmet Bulğen, Enis Doko (Edt.), Büyük Patlama Kozmolojisi Üzerine Müslüman Bakış Açıları içinde, İstanbul: İFAV Yayınları
• Duralı, T. (2011). Felsefe-Bilimin Doğuşu, Aristoteles’te Canlılar ve Bilim Sorunu, İstanbul: Dergâh Yayınları
• Ergül, S. (2015). Alain Badiou’nun Çokluk Ontolojisi. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 8(1), 64-90.
• Esfeld, M. (2006). The Impact Of Science On Metaphysics And Its Limits. Abstracta, 2(2), 86 – 101.
• Esfeld, M. (2007). Metaphysics of Science Between Metaphysics and Science. Grazer Philosophische Studien, 74, 199–213.
• Galileo. (2008). İki Büyük Dünya Sistemi Hakkında Diyalog. İstanbul: İş Bankası Yayınları
• Heidegger, M. (2002). Hümanizm Üzerine Mektup. Hümanizmin Özü. İstanbul: İz
• Heidegger, M. (2008). Varlık ve Zaman. İstanbul: Agora
• Hartmann, N. (2005). Ontolojide Yeni Yollar. İzmir: İlya Yayınları
• Hatfıeld, G. (2008). Rene Descartes, Stanford Encyclopedia of Philosophy. (2017, 26 Eylül). Erişim adresi: https://plato.stanford.edu/entries/descartes/
• Hegel. (1991). Hukuk Felsefesinin Prensipleri. İstanbul: Sosyal Yayınları
• Koyré, A. (1998). Kapalı Dünyadan Sonsuz Evrene, İstanbul: İdea Yayınları
• Kranz, W. (1948). Antik Felsefe. İstanbul: Pulhan Yayınları
• Ladyman, J. (2007). Does Physics Answer Metaphysical Questions? Royal Institute of Philosophy Supplements, 61, 179–201.
• Mason, S. (2001). Bilimler Tarihi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• Penrose, R. (2000). Fiziğin Gizemi. Ankara: Tübitak Yayınları
• Robus, O. (2015). Does Science License Metaphysics? Philosophy of Science, 82(5), 845-855.
• Saraç, C. (1971). İyonya Pozitif Bilimi, Temel Kaynakları ve Etkileri. İzmir: Ege Üniversitesi Matbaası Şebüsteri. (2011). Gülşen-i Raz. İstanbul: İlk Harf Yayınları
• Şenel, C. (2017). İslam Felsefesinde Bir-Çokluk İlişkisi, Sabah Ülkesi, 51. (2017, 13 Kasım). Erişim adresi: https://www.sabahulkesi.com/2017/05/05/islam-felsefesinde-bir-cokluk-iliskisi-cahid-senel/
• Topdemir, H. G. (2000). Aristoteles’in Bilim Anlayışı. Felsefe Dünyası, 32, 23-36.
• Unat, Y. (2016). Aristoteles’in Evren Anlayışı ve İslâm Astronomisine Etkisi. Aristoteles Sempozyumu, Düşünbil Akademi, 1-22.
• Ural, Ş. (1998). Bilim Tarihi. İstanbul: Kırkambar Yayınları
• Whitfield, P. (2008). Batı Biliminde Dönüm Noktaları. İstanbul: Küre Yayınları
• Yenigün, H. İ. (2013). Siyaset Teorisinde Yeni Ontolojik ve Teolojik Tahayyüller ve Demokrasi. Dîvân, 18(34, 1-48.