Sağlık Çalışanlarında Tükenmişlik Düzeylerinin Depresyon, İş ve Yaşam Doyumu Açısından Yordanması: Çalışılan Birimler Arası Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 207 - 218, 31.12.2024

Fatma Tülay Çırakoğlu

https://doi.org/10.33817/muhakeme.1573707

Öz

İnsanlarla yüz yüze iletişimin fazla olduğu meslek gruplarında başta sağlık çalışanları, öğretmenler, kamu ve hizmet sektöründe çalışanlarda tükenmişlik durumunun ortaya çıkma ihtimali oldukça yüksektir. Bu çalışmada, sağlık çalışanlarının tükenmişlik düzeyleri ve bunların depresyon, iş doyumu ve yaşam doyumları ile ilişkisi çalışma alanları da değerlendirilerek karşılaştırmalı olarak belirlenmeye çalışılmıştır.
Araştırmaya 27 sağlık teknisyeni, 67 hemşire ve 26 doktor katılım sağlamıştır. Maslach Tükenmişlik, Beck Depresyon, Yaşam Doyumu ve Minnesota İş Doyumu Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde Pearson Basit Doğrusal Regresyon Analizi ile Korelasyon Analizi kullanılmıştır.
Katılımcıların duygusal tükenme toplam puanları ile kullanılan diğer ölçeklerin toplam puanları arasında yüksek düzeyde ilişki olduğu görülmüştür. İçsel doyum, dışsal doyum ve depresyon düzeyi ile kurulan modelin duygusal tükenmeyi anlamlı olarak %55,4 oranında; yaşam doyumu ve depresyon düzeyi ile kurulan modelin duyarsızlaşmayı anlamlı olarak %28 oranında; içsel doyum ve yaşam doyumu ile kurulan modelin kişisel başarıyı anlamlı olarak %16,7 oranında açıkladığı görülmüştür. Çalışılan birime göre de yordayıcı farklılıklar olduğu görülmüştür.
Yapılan araştırmada diğer araştırmalardan farklı olarak çalışılan birimler arasında karşılaştırmalar yapılmaya çalışılmış ve yoğun bakım çalışanlarında tükenmişlik düzeyi ile depresyon düzeyinin daha çok ilişkilendirilebileceği, ameliyathane çalışanlarında kişisel başarı duygusu düzeyi ile yaşam doyumu düzeyi arasındaki ilişkinin pozitif yönlü ve daha kuvvetli olabileceği yönünde, servis çalışanlarının ise tükenmenin duyarsızlaşma düzeyi yönünden daha çok etkilenebileceği sonuçlarına varılmaktadır. Tükenmişlik düzeylerindeki farklılıkların nedenlerinin yeterince araştırılması, içsel doyumu ve dışsal doyumu etkileyebilecek kaynaklarda iyileştirmeler yapılıp yapılamayacağı konusunda istişarelerin yapılması ve tükenmişlik sendromunun kaynağında etkili olabilecek faktörlerin üzerinde durulması yapılan gözlemler sonucunda önem teşkil edebilecek durumlar olabileceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Depresyon, İş Doyumu, Tükenmişlik Sendromu, Yaşam Doyumu

Prediction of Burnout Levels in Healthcare Workers in Terms of Depression, Work and Life Satisfaction: An Evaluation Between Units Worked

Öz

The probability of burnout occurring in occupational groups where there is a lot of communication with people,especially healthcare workers,teachers and those working in the public and service sectors is quite high. The burnout levels of healthcare professionals and their relationship with depression, job and life satisfaction were tried to be determined comparatively by evaluating their work areas, ın this study.
27 health technicians,67 nurses and 26 doctors participated in the research.Maslach Burnout,Beck Depression,Minnesota Job and Life Satisfaction Scale were used.Correlation and Simple Linear Regression Analysis were used to analyze the data.
There was a high level of correlation between the emotional exhaustion scores of the participants and the total scores of the other scales used;It was observed that as emotional exhaustion levels increased, internal and external satisfaction scores decreased.The predictive parameters of depersonalization, emotional exhaustion and personal accomplishment sub-dimensions were examined,and the model established with internal,external satisfaction and depression significantly predicted emotional exhaustion at a rate of 55.4%;The model established with life satisfaction and depression significantly increased depersonalization by 28%;It was observed that the model established with internal and life satisfaction significantly explained personal success by 16.7%.Predictive differences were also observed depending on the unit studied.
In the study,unlike other studies,comparisons were made between the units studied and it was concluded that burnout and depression may be more associated in intensive care workers,that the relationship between the sense of personal accomplishment and life satisfaction may be positive and stronger in operating room workers,that ward workers may be more affected by burnout and depersonalization is reached.As a result of the observations,it has been seen that adequately investigating the reasons for the differences in burnout levels,conducting consultations on whether improvements can be made in the resources that may affect internal and external satisfaction,focusing on the factors that may be effective in the source of burnout may be important.

Anahtar Kelimeler

Burnout Syndrome, Depression, Job Satisfaction

Kaynakça

• Akçalı D.T., Dayanır H., İlhan M.N. ve Babacan A. (2010). İç Anadolu Bölgesinde Anesteziyoloji ve Algoloji çalışanlarında tükenmişlik sendromu. Ağrı Dergisi; 22(2): 79-85.
• Akyüz İ. (2015). Hemşirelerin tükenmişlik ve depresyon düzeylerinin çalışma koşulları ve demografik özellikler açısından incelenmesi. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi; 3(1): 21-34.
• Allam, Z., George, S., Yahia, K. B., & Malik, A. (2023). Emotional exhaustion and job satisfaction: an investigation of the mediating role of job involvement using structural equation modeling. International Journal of Innovative Research and Scientific Studies, 6(1), 20-27.
• Ardıç K. ve Polatcı S.(2008). Tükenmişlik sendromu: Akademisyenler üzerine bir uygulama. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi; 10(2):69-96.
• Ayraler A., Göksan Yavuz B., Bakım B. ve Karamustafalıoğlu O.(2011). Diyaliz çalışanlarında tükenmişlik sendromu. JAREM; 1;52-60.
• Azizoğlu Ö. ve Özyer K. (2010). Polis memurlarında tükenmişlik sendromu üzerine bir araştırma. Turizm Araştırmaları Dergisi; 21(1): 137-147.
• Barutçu E. ve Serinkan C. (2008). Günümüzün önemli sorunlarından tükenmişlik sendromu ve Denizli'de yapılan bir araştırma. Ege Akademik Görünüm Dergisi; 8(2):541-561.
• Çapri B. (2006). Tükenmişlik ölçeğinin Türkçeye uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi; 2(1): 62-77.
• Dağlı A. ve Baysal N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi; 15(59): 1250-1262.
• Dijxhoorn, A.-F. Q., Brom, L., van der Linden, Y. M., Leget, C., & Raijmakers, N. J. H. (2021). Prevalence of burnout in healthcare professionals providing palliative care and the effect of interventions to reduce symptoms: a systematic literature review. Palliative Medicine, 35(1), 6–26.
• Güldiken A. ve Saldamlı A. (2018). Kamu personelinin yorgunluk düzeyleri ile demografik özellikleri arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Uluslararası Turizm, İşletme ve Ekonomi Dergisi; 2(2),: 310-321.
• Gülseren Ş., Karaduman E. ve Kültür S. (2000). Hemşire ve teknisyenlerde tükenmişlik sendromu ve depresif belirti düzeyi. Kriz Dergisi; 8(1): 27-38.
• Gündüz B., Çapri B. ve Gökçakan Z.(2013). Mesleki tükenmişlik, işe bütünleşme ve iş tatmini arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi; 3(1): 29-49.
• Havle N., İlnem M.C., Yener F. ve Gümüş H. (2008). İstanbul'da çalışan psikiyatristlerde tükenmişlik, iş doyumu ve çeşitli değişkenlerle ilişkisi. Düşünen Adam Dergisi; 21: 4-13.
• Helvacı İ. ve Turhan M. (2013). Tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi: Silifke'de çalışan sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi; 1(4), 58-68.
• Köker S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyum düzeylerinin karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Maslach, C. (1982). Tükenmişlik: Bakımın Maliyeti. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Olaya, B., Perez-Moreno, M., Bueno-Notivol, J., Gracia-García, P., Lasheras, I., & Santabárbara, J. (2021). Prevalence of depression among healthcare workers during the COVID-19 outbreak: a systematic review and meta-analysis. Journal of Clinical Medicine, 10(15), 3406.
• Öztürk M.O. ve Uluşahin A. (2011). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları, İstanbul: Nobel Tıp Kitapları.
• Rostami, F., Babaei-Pouya, A., Teimori-Boghsani, G., Jahangirimehr, A., Mehri, Z., & Feiz-Arefi, M. (2021). Mental workload and job satisfaction in healthcare workers: the moderating role of job control. Frontiers in Public Health, 9, 683388.
• Sezgin A.(2010). Üniversite hastanelerinde çalışan baş yönetici ve yöneticilerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesine yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Soba M., Babayiğit A. ve Demir E. (2017).Yaşam doyumu ve tükenmişlik; Öğretmenler üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi; 9(19): 269-286.
• Sücüllüoğlu Dikici D., Aşçıbaşı K. ve Aydemir Ö. (2017). DSM-5 depresyon ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi;18(2): 51-56.
• Süt, H. K., & Küçükkaya, B. (2020). Anxiety, depression, and related factors in pregnant women during the COVID‐19 pandemic in Turkey: A web‐based cross‐sectional study. Perspectives in psychiatric care, 57(2), 860.
• Taycan O., Kutlu L., Çimen S. ve Aydın N. (2006). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi;7(2):100-108.
• Tekir Ö., Çevik C., Arık S. ve Ceylan G. (2016). Sağlık çalışanlarının tükenmişlik, iş doyumu düzeyleri ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi; 18(2): 51- 63.
• Tokay Argan, M., & Mersin, S. (2021). Life satisfaction, life quality, and leisure satisfaction in health professionals. Perspectives in Psychiatric Care, 57(2), 660–666.
• Tuzgöl Dost M. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi; 2(22); 132-143.
• Ünal S., Karlıdağ R. ve Yoloğlu S. (2001). Hekimlerde tükenmişlik ve iş doyumu düzeyleri ile yaşam doyumu düzeyleri arasındaki ilişki. Klinik Psikiyatri Dergisi; 4: 113-118.
• Yılmaz E. ve Aslan H. (2013). Öğretmenlerin işyerindeki yalnızlıkları ile yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi; 3(3): 59-69.
• Yılmaz G., Keser A. ve Yorgun S. (2010). Konaklama işletmelerinde çalışan sendikalıların iş ve yaşam doyumlarının belirlenmesine yönelik bir saha araştırması. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi; 6(1): 87-107.
• Yüksel İ. (2005). İş ve aile çatışmasının kariyer doyumu, iş doyumu ve iş davranışları ile ilişkisi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi; 19(2): 301- 314.