Edward Johnston'un Yazı Stilleri ve 1928 Sonrası Türk Tipografisindeki Yansımaları

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 40 - 81, 30.06.2025

Serdar Kipdemir

https://doi.org/10.29228/sanat.54

Öz

Bu çalışma, Edward Johnston’un (1872–1944) Latin alfabesinin modernleşmesindeki rolünü ve bu etkinin Türkiye’nin 1928 Harf Devrimi’ndeki tipografik yansımalarını incelemektedir. Çalışmada, Harf Devrimi’nin görsel inşa sürecindeki dolaylı etkileri, dokümanlar odağında karşılaştırmalı olarak analiz edilmektedir. Johnston’un geleneksel kaligrafiyi endüstriyel ihtiyaçlarla buluşturan yaklaşımı; sadelik, okunabilirlik ve işlevselliği vurgulayarak Batı’da bir devrim yaratmıştır. 1916’da tasarladığı London Underground yazı tipi, sans-serif karakterlerin kamusal alanda yaygınlaşmasını sağlamış; modern tipografinin evrensel ilkelerini şekillendirmiştir. Johnston’un çizgisel sadeliği, Cumhuriyet’in kültürel modernleşme hedefleriyle uyumlu bir tipografik kimlik yaratmada etkin rol oynamıştır.

Anahtar Kelimeler

Edward Johnston , Latin Alfabesi , Tipografi , Harf Devrimi , Görsel Kimlik

EDWARD JOHNSTON'S WRITING STYLES AND THEIR REFLECTIONS IN TURKISH TYPOGRAPHY AFTER 1928

Öz

This study examines the role of Edward Johnston (1872–1944) in the modernization of the Latin alphabet and explores how his influence was reflected typographically in Turkey’s 1928 Alphabet Reform. The research conducts a comparative analysis of the reform’s indirect effects on the visual construction process, focusing on historical documents. Johnston’s approach, which bridged traditional calligraphy with industrial needs, sparked a typographic revolution in the West by emphasizing simplicity, legibility, and functionality. His 1916 design for the London Underground typeface led to the widespread adoption of sans-serif characters in public spaces and helped shape the universal principles of modern typography. Johnston’s linear simplicity played a significant role in establishing a typographic identity aligned with the cultural modernization goals of the Turkish Republic.

Anahtar Kelimeler

Edward Johnston , Latin Alphabet , Typography , Letter Revolution , Visual Identity

Kaynakça

• Aktaş, A.  (1999). Atatürk ve harf devrimi. Erdem, 35(1), 93-107.https://dergipark.org.tr.en/download/article-file/687259 
• Anderson, D. M. (1969). The art of calligraphy. Faber & Faber.
• Atabek, Ü. (2003). Türkiye'de harf devrimi ve tipografik dönüşüm. İletişim Fakültesi Dergisi, 12(1), 45-67.
• Becer, E. (2007). Modern sanat ve yeni tipografi. Dost Kitabevi Yayınları.
• Burke, C., & Halliday, R. (1997). Aspects of typographic modernism: Edward Johnston and the sans serif. Typography Papers, 2, 5–20.
• Dilek, Z. (2010). Atatürk devrimleri ve görsel propaganda. Kültür Yayınları.
• Dündar, B. (2010). Jan Tschichold'dan bugüne yeni tipografi. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 1(2), 35-52.
• Garfield, S. (2012). Just my type: A book about fonts. Penguin Books.
• Gaur, A. (1994). A history of calligraphy. British Library.
• Howes, J. (2000). Edward Johnston: Master calligrapher. British Library.
• İbrahim Hilmi. (1928). Yeni harflerle resimli Türkçe alfabe. Hilmi Kitaphanesi.
• İzer, A. (2018). Harf Devrimi Ve Tipografik Miras. YEM Yayın.
• Jackson, D. (1981). The story of writing. Taplinger.
• Jackson, M. (1981). Calligraphy and modern design. Watson-Guptill.
• Johnston, E. (1906). Writing & illuminating & lettering. Pitman.
• Kinross, R. (2004). Modern typography: An essay in critical history (2nd ed.). Press.
• Kipdemir, S., & Yılmaz, İ. (2023). Kaligrafi eğitimi ve grafik tasarıma etkisi. ASR Journal, 4(1), 35–48. https://doi.org/10.29228/Asrjournal./57384  
• Meggs, P. B., & Purvis, A. W. (2016). Megg's history of graphic design (6th ed.). Wiley.
• Montgomery, R. (2015). Environmental typography and design. Thames & Hudson.
• Ovink, G. W. (1973). Legibility of typefaces for transport systems. Journal of Design History, 5(3), 151-160. 
• Özkafa, F. (2019). Harf inkılâbı ekseninde Türk aydınının Arap harflerine ve hat sanatına bakışı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(3), 1875-1905. https://doi.org/10.15869/itobiad.595309   
• Öztürk, A. (2015). Cumhuriyet dönemi tipografisi ve modernleşme. Sanat Tarihi Dergisi, 24(2), 28-45.
• Pevsner, N. (2005). Pioneers of modern design (4th ed.). Yale University Press.
• Selamet, S. (2012). Türk hat sanatı, harf devrimi ve tipografi üzerine bir değerlendirme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 171-183. 
• Simons, A. (1934). Schriften Der Corona VIII. Oldenburg.
• Şimşir, B. N. (2008). Türk yazı devrimi. Türk Tarih Kurumu.
• Turan, Ş. (2002). Atatürk'ün devrimleri ve ideolojisi (3. bs.). Bilgi Yayınevi.
• Twyman, M. (1990). A Schema for the Study of Graphic Language. In R. Goodman (Ed.), The Languages of Graphic Communication (pp. 11–24). Sage Publications.
• Uçar, T. F. (2004). Görsel iletişim ve grafik tasarım. İnkılâp Yayınevi.
• Ülkütaşır, M. Ş. (2009). Atatürk ve Harf Devrimi (4. baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Walters, J. L. (2013). The art of Edward Johnston. Lund Humphries.
• Whalley, J. I. (1980). The art of calligraphy: Western Europe and America. Bloomsbury.