Şeyh Ahmed Cızîrî’nin Şiirlerinde Varlık İlahi Sevgi ve Cemal Konularının Tasavvufi Analizi

Yıl 2017, Cilt 8 Sayı 3 - Özel Sayı, Melaye Ciziri, 93 - 118, 30.12.2017

Ali Tenik

https://doi.org/10.19059/mukaddime.315602

Öz

Bu makalede, 
XVII. yüzyılda Anadolu’nun Güneydoğusunda Cizre’de yaşayan Şeyh Ahmed Cizîrî’nin
tasavvufî anlayışı incelenmektedir. Cizîrî’nin tasavvufî bakış açısı Dîvân’ındaki
şiirler çerçevesinde ele alınarak irdelenmektedir. Cizîrî’ninşiirlerinin her
harf ve kelimesinde, her beyit ve mısrasında, Allah’ın nasıl tanınıp
yaşanacağının yolu ve hakikatleri büyük bir sanatve incelikle anlatılmaktadır.
O’nun tasavvuf anlayışını bilmenin anahtarı, şiirinde kullandığı mâna bakımında
ağır olan mazmunları çözebilmektir. Yaşadığı dönemde kendisigibi şiiri anlamlı
kavramlarla icra eden başka bir mutasavvıfla karşılaşmak zordur. Fakat Osmanlı
tasavvuf araştırmalarını dönemsel olarak ele alan hiçbir çalışmada Cizîrî gibi
muhakkik bir mutasavvıfın ismi anılmamaktadır. İşte bu önemli mutasavvıfın
tasavvufî görüşlerini bilmek, tasavvufî kavramlara şiir tarzında getirdiği ilmî
izahlar ve yorumları anlamak, tasavvufu kavramları değerlendirmede şüphesiz
yeni ufuklar açacaktır. Bu yüzden Cizîrî, keşfedilmesi çok gecikmiş olan önemli
bir cevher ve değerdir.

Anahtar Kelimeler

Şeyh Ahmed Cizîrî, tasavvuf, şiir, tasavvufî kavram

Kaynakça

• ‘Attâr, Feridüddîn, Mantıku’t-tayr, haz. Muhammed Cevâd Meşkûr, Tahran 1962.
• Muhammed Emin Bey, Meşahiru’l-Kurd ve Kurdistan fî’l- Ahdi’l-İslâm, Dımaşk 2006.
• ez-Zivingî, Ahmed İbn Molla Muhammed, el- İkdu’l-Cevherî fî Şerhi Dîvânı’ş-Şeyh el-Cizîrî, 2. Basım, Dımaşk 1987.