KUR’ÂN’A DİVAN DURMAK: Vahyin Renk ve Tonlarının Cızirî’nin Şiirindeki Nicel Yansımalarına Dair Bir İnceleme

Yıl 2017, Cilt 8 Sayı 3 - Özel Sayı, Melaye Ciziri, 1 - 16, 30.12.2017

Abdülcelil Bilgin

https://doi.org/10.19059/mukaddime.330841

Öz

Özet

            Melâyé Cızirî diye tanınan ünlü mutasavvıf ve şair
Şeyh Ahmed b. Muhammed el-Cezerî’nin bilinen eseri, Divan adlı
şiir kitabıdır. Bu kitapta tasavvuf,
fıkıh, tefsir, hadis, morfoloji, gramer, mantık, estetik, felsefe, belâğat,
matematik, astronomi, kozmoloji, tarih, fizik, metafizik gibi sosyal ve sayısal
bilimlere dair birçok veri ile karşılaşmak mümkündür. Divan’a tematik olarak
katkıda bulunan en önemli unsurlardan birinin Kur’ân olduğu iddia edilebilir.
Makalede de görüleceği üzere Divan’da, bu iddiayı pekiştirmeye katkı sağlayacak
çok sayıda veri bulunmaktadır.

            Bu makale, Kur’ân’ın Divan’ı hangi
ölçülerde ve nasıl etkilediğini konu edinmektedir. Divan’ın ilahiyat sahasında
ne tür çalışmalara konu olabileceğini gündeme getirmek ise makalenin başka bir
hedefidir.      

Anahtar Kelimeler

Melâyé Cızirî, Divan, Kur’ân

Kaynakça

• Kaynakça Akay, Hasan, (1995), İslami Terimler Sözlüğü, İstanbul: İşaret. Aytepe, Mahsum, (2016), Aliya Düşüncesinde Üçüncü Yolun İmkânı Olarak İslam, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 43: Cmt Grup Ajans. Cızîrî, Melayé, (2014), Divan: Kürtçe Metin &Türkçe Çeviri (Çev. : Osman Tunç), İstanbul: Nubihar. Çağlayan, Ercan, (2016), Zazalar: Tarih, Kültür, Kimlik, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi. Demirci, Muhsin, (2009), Tefsir Terimleri Sözlüğü, İstanbul: İfav. Dilçin, Cem, (2009), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara: TDK. Doru, Nesim, (2016), Melayê Cızîrî: Felsefi ve Tasavvufi Görüşleri, İstanbul: Nûbihar. Doru, Nesim, (2016), Melayê Cızîrî: Hakikat ve Mecaz Arasında Bir Sûfî’nin Portresi, İstanbul: Nûbihar. Esed, Muhammed, (2009), Kur’ân Mesajı, İstanbul: İşaret. Gündüz, Şinasi, (1998), Din ve İnanç Sözlüğü, Ankara: Vadi. İbn Kesir, İsmail, (1986), Muhtasaru Tefsir-i İbn-i Kesir, (ihtisar ve tahkik: M. Ali es-Sabunî), Beyrut: Daru’l-Kalem. Karaman, Fikret v.d. , (2006), Dini Kavramlar Sözlüğü, Ankara: D. İ. B. Kur’ân-ı Kerîm. Özervarlı, M. Sait, (2005), Molla Cezerî, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi. Sabunî, M. Ali, (2001), Îcâzu’l-Beyân fi Suveri’l-Kur’ân, Beyrut: Daru’l-Ceyl. Topaloğlu, Bekir & Çelebi, İlyas, (2010), Kelam Terimleri Sözlüğü, İstanbul: İsam. Turan, Abdulbaki, (2010), Melayê Cizîrî Divanı ve Şerhi, İstanbul: Nûbihar. Turgay, Nurettin, (2011), Ahmed el-Botî el-Cızirî ve Divanında Kur’ân’a Yaklaşımı, Mukaddime, Sayı 4: Mardin.