ORTAÇAĞ ANADOLU TİCARET YOLLARI

Yıl 2014, Sayı: 33, 15 - 40, 01.12.2014

Adnan Eskikurt

Öz

Anadolu yarımadasını kat eden ticaret yollarının gelişimi Ortaçağ genelinde devam etmiştir. Bu durum, ticaret ve vergi gelirlerinin sürekliliğini garantileme arzusundaki siyasal iktidarların istikrara önem vermelerinin bir sonucudur. İmkânlarını muhafaza etmek için de sık sık askerî seferler tertip etmişlerdir. Ekseriyeti uzak ülkelerle irtibatlı, gelişmiş ve detaylı güzergâhların meydana gelişi ağırlıkla bu şartlar altında mümkün olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ortaçağ, Anadolu, Yollar, Ticaret

Middle Ages Anatolia Trade Routes

Öz

The development of the trade roads passing through Anatolian Peninsula continuedthroughout the Middle Ages. This was a result of the stability considered important bythe political powers aiming to guarantee the continuity of the trade and tax revenues.They also arranged military expeditions over and over again to protect theiropportunities. The occurrence of the developed and detailed routes, the majority ofwhich were connected with distant countries, had been possible mainly under theseconditions.

Anahtar Kelimeler

Middle Ages, Anatolia, Roads, Trade

Kaynakça

• Akça, F. A. (1937). Laodikya, Denizli.
• Akça, F. A. (1945). Küçük Denizli Tarihi, Denizli.
• Akdağ, M. (1995). Türkiye‟nin İktisadi ve İçtimai Tarihi, I, 346-350, İstanbul.
• Alptekin, C. (1992). Türkiye Selçukluları, DGBİT, VIII, İstanbul: Çağ yayınları.
• Anderson, J. G. C. (1971). Exploration in Galatia cis Halym, Part II Topography, Epigraphy, Galatian Civilisation (Plate IV.). The Journal of Hellenic Studies, London, XIX, 1899, Kraus Reprint Liechtenstein, 62.
• Anderson, J. G. C. (1978). Exploration in Asia Minor During 1898, First Report. The Annual of the British School at Athens, IV, Session 1897-1898, London Kraus Reprint Nendeln/Liechtenstein, 65.
• Anna Comnena. (1996). Alexiad (trc. B. Umar). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Anonim, (1887). Itinerary From Bordeaux to Jerusalem (The Bordeaux Pligrim 333 A.D). (trc. Aubrey Stewart), London: Palestine Pilgrims Text Society.
• Artamonov, M. İ. (2004). Hazar Tarihi (trc. A. Batur). İstanbul.
• Aslanapa, O. (1973). Türk Sanatı, II, İstanbul.
• Atalay, B. (2008). Maraş Târihi ve Coğrafyası (haz. İlyas Gökhan-Mehmet Karataş), Ukde yayn., Kahramanmaraş.
• Aytaç, İ. (1998). Malatya ve Yöresindeki Türk-İslam Dönemi Yapıları Türk İslam Dönemi Yapıları (Basılmamış Doktora Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baykara, T. (1988). Anadolu‟nun Tarihî Coğrafyasına Giriş I, Anadolu‟nun İdarî Taksimatı. Ankara: TKAE. yayınları.
• Bayraktar, M. S. (2008). Samsun Çakallı Hanı, Abdüsselam Uluçam Armağanı, 45-54, Van.
• Bayraktar, M. S. (2009). Samsun‟da Anadolu Selçuklu ve İlhanlı Döneminden Kalan Tarihi Yapılar, Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi (Karadeniz Sosyal Araştırmaları Özel Sayısı), 2/7, 99-102, Ordu.
• Bedirhan, Y. (1999). Türk Tarihinde İpek Yolu Hakimiyeti ve Çin‟in Türkistan‟ı İlk İstilâ Projesi. Konya Selçuk Üniv. Sosyal Bilimler Enst. Dergisi, sayı (4), 255-256.
• Beygu, A. Ş. (1939). Erzurum, İstanbul.
• Bozkurt, T. (2012). Seyahatnamelerde Beypazarı, Tarihin Peşinde. Konya Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, VIII, 266.
• Brown, P. (1998). Beypazarı Tahirler Köyündeki Kiliseler Üzerine Alan Çalışması. Araştırma Sonuçları Toplantısı, XV, 239-243.
• Cahen, C. (1984). Osmanhlardan Önce Anadolu‟da Türkler (trc. Y. Moran), İstanbul.
• Cöhçe, S. 1991. Ruj Gonzales De Clavijo‟nun Gezi Notlarına Göre Gümüşhane ve Çevresi, Geçmişte ve Günümüzde Gümüşhane (Gümüşhane 13-17 Haziran 1990), 477-484, Ankara.
• Çavuşdere, S. (2009). Selçuklular Döneminde Akdeniz Ticareti, Türkler ve İtalyanlar, Tarih Okulu, sayı (IV), 53-75, İzmir.
• Çevik, A. (2009). Yukarı Dicle Havzasında Yeni Bir Ortaçağ Başkenti Erzen, I. Uluslararası Batman ve Çevresi, Tarihi ve Kültürü Sempozyumu, 241-256, Batman.
• Delilbaşı, M. (1987). Anadolu Selçukluları ve Beylikler Döneminde Batı ile Ticâri İlişkilere Genel Bir Bakış, Tarihte Türk Devletleri, II, Ankara.
• Demir, M. (2002). Türkiye Selçuklu İktisadî Gelişimi İçinde Karadeniz Ticâret Yolu. Anadolu‟da Tarihî Yollar ve Şehirler Semineri (21 Mayıs 2001), Bildiriler, 15-24, İstanbul: İst. Üniv. Ed. Fak. Tarih Araştırma Merkezi.
• Ebû‟l-Fida. (1325). el-Muhtasar, IV, Mısır.
• Ekinci, A. (2005). Türkiye Selçuklu Devleti‟nin Deniz Hakimiyetinin Tesisi ve Denizcilikte Kurumsallaşma Çabaları, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı (155), İstanbul: TDAV. yayınları.
• Erdem, A. D. (2002). Türkiye Selçuklularında Ordu ve Donanma. Türkler, VII, 184, Ankara.
• Erdmann, K. (1961). Das Anatolische Karavansaray des 13. Jahrhunderts, I, Berlin.
• Erdmann, K ve Erdmann, H. (1976). Das Anatolische Karavansaray des 13. Jahrhunderts, II-III, Berlin.
• Ersoy, B. (1996). Anadolu Selçuklu Kervansarayları, Türkiye İş Bankası Kültür Sanat Dergisi, 2-3, Ankara.
• Erten, F. (1940). Antalya Vilâyeti Tarihi, İstanbul.
• Eskikurt, A. ve Garipağaoğlu, N. (2008). İç Anadolu-Doğu Anadolu Bölgeleri Geçişinde Derbent Yerleşmelerine Bir Örnek: Alacahan Derbendi, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı (173), 193-199, İstanbul: TDAV. yayını.
• Foss, C. (1990). Byzantine Malagina and the Lower Sangarius. AnStu (Anatolian Studies), 40, 161-183.
• French, D. H. (1981). Roman Roads and Milestones of Asia Minor I: the Pilgrims‟ Road. British Institute of Archaeology at Ankara Monograph 3, BAR. International Series 105, Oxford.
• Gökhan, İ. (2011). Başlangıçtan Kurtuluş Harbine Kadar Maraş Tarihi, Kahramanmaraş: Ukde yayınları.
• Gökoğlu, A. (1952). Paph1agonia, Kastamonu.
• Gregory Abû‟l-Farac (Bar Habraeus). (1987). Abû‟l-Farac Tarihi (trc. Ö. R. Doğrul), I-II, Ankara: TTK. yayını.
• Güçlüay, S. (2000). Tarihte Ticareti Etkileyen Unsurlar, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı (126), 36, 42-43, İstanbul: TDAV. yayınları.
• Gürün, K. (1984). Türkler ve Türk Devletleri Tarihi. Ankara: Bilgi yayınları.
• Heyd, W. (1975). Yakın-Doğu Ticâret Tarihi, I, (trc. E. Z. Karal), Ankara.
• Honigman, E. (1970). Bizans Devletinin Doğu Sınırı (trc. Fikret Işıltan), İstanbul Üniversitesi yayını.
• Housley, N. (2007). The Crusades and Islam. Medieval Encounters, 13, 189-208.
• İbn Bîbî (2007). Selçuknâme (trc. M. H. Yinanç). İstanbul: Kitabevi yayını.
• İbn Fadlân (1985). Seyahatnâme (trc. R. Şeşen). İstanbul.
• İbnü‟l-Esîr (1987). el-Kâmil fi‟t-Tarih, (trc. A. Ağırakça ve A. Özaydın), XII, 209, İstanbul: Bahar yayınları.
• İlter, İ. (1969). Tarihî Türk Hanları, Ankara.
• İlter, F. (1978). Osmanlılar'a Kadar Anadolu Türk Köprüleri, Ankara: Karayolları Genel Müdürlüğü Matbaası.
• İzgi, Ö. (1984). Çin ile Batı Arasındaki İpek Yolları (VIII. yüzyıla kadar). Ankara: Hacettepe Üniv. Ed. Fak. Dergisi, II, sayı (1), 91-96. Johnston, J. H. (1999). Heraclius‟ Persian Campaigns and the Revival of the East Roman Empire, 622-630. War in History, 6 (1), Oxford Üniversity.
• Karpuz, H. ve Kuş, A. (2008). Anadolu Selçuklu Eserleri Fotoğraf Albümü I-II, İstanbul: Selçuklu Belediyesi Kültür yayını.
• Kayaoğlu, İ. (1981). Râhatoğlu ve Vakfiyesi, Vakıflar Dergisi, sayı (13), Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü.
• Keleş, B. (2002). Anadolu‟da Gelişen Bazı Önemli Ticâret Merkezleri (AntalyaKayseri-Sivas ve Sinop). Anadolu‟da Tarihî Yollar ve Şehirler Semineri, 21 Mayıs 2001, Bildiriler, 25-38, İstanbul: İst. Üniv. Ed. Fak. Tarih Araştırma Merkezi.
• Kırpık, G. (2012). Haçlılar ve İpek Yolu. Bilig, Ahmet Yesevi Üniversitesi Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, sayı (61), 173-200, Ankara.
• Koca, S. (2002). Türkiye Selçuklu Sultanlarının İzledikleri Ekonomik Politika, Türkler, VII, Ankara.
• Konyalı, İ. H. (1974). Aksaray Tarihi I, Abideleri ve Kitabeleri ile Niğde. İstanbul.
• Kormaz, M. (2004). XVI. Yüzyılda Kilisehisar: Bizans Şehrinden Osmanlı Köyüne. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, VII, sayı (11), 97-134.
• Köymen, M. A. (1992). Türkiye Selçuklu Devleti‟nde Ekonomik Hayat, Türk Dünyası Tarih Dergisi, sayı (65), 17, İstanbul: TDAV. yayınları.
• Kurat, A. N. (1987). Rusya Tarihi, Başlangıçtan 1917‟ye Kadar. Ankara.
• yLeblich, D. B. (1995). Travels of Ali Bey in Morocco, Tripoli, Cyprus, Egypt, Arabia, Syria and Turkey Betwwen The Years 1803 and 1807, F. Sezgin (ed.), Institute for the History of Arabic-Islamic Science, Johann Wolfgang Goethe University, Frankfurt.
• Lombard, M. (1983). İlk Zafer Yıllarında İslâm (trc. N. Uzel). İstanbul.
• Mateo-Seco L. F. ve Maspero G. (Ed.), (2010). The Brill Dictionary of Gregory of Nyssa. Koninklijke Brill NV, Leiden 2010.
• Miftakov, Z. Z. (2002). İdil Havzasındaki İlk İslam Devleti-İdil Bulgar Devleti. Hasan Celâl Güzel-Kemal Çiçek-Salim Koca (Ed.), Türkler Ansiklopedisi, IV, 414, 741-754 Ankara: Yeni Türkiye yayınları.
• Miroğlu, İ. (1997). Osmanlı Yol Sistemine Dair. TED, sayı (15), İstanbul, 245.
• Ostrogorsky, G. (1991). Bizans Devleti Tarihi (trc. F. Işıltan). Ankara: TTK. yayınları.
• Özergin, M. K. (1959). Anadolu Selçukluları Çağında Anadolu Yolları (basılmamış doktora tezi), İstanbul.
• Özergin, M. K. (1965). Anadolu‟da Selçuklu Kervânsarayları. İstanbul Üniversitesi Tarih Dergisi, XV, sayı (20), 141-170. Öztüre, A. (1969). Nicomedia İzmit Tarihi. İstanbul.
• Pegolotti, F. B. (1986). La Practica della Mercatura, A. Evans (Ed.), Massachusettes.
• Pegolotti, F. B. (1915). Notices of the Land Route to Cathay and of the Asiatic Trade in the First Half of the Forteenth Century, Cathay and the Way Thither, Being A Collection of Medieval Notices of China (trc. Henry Yule), II, London: Hakluyt Society.
• Prienne, H. (1983). Ortaçağ Avrupa‟sının Ekonomik Sosyal Tarihi (trc. U. Kocabaşoğlu). İstanbul.
• Pryor, J. (2004). Akdeniz‟de Coğrafya, Teknoloji ve Savaş (trc. F. ve T. Tayanç). İstanbul.
• Ramsay, W. M. (1960). Anadolu‟nun Tarihî Coğrafyası (trc. M. Pektaş). Ankara: MEB. yayınları.
• Raza, M. (1990). Geographical Dictionary of the World In the Early 20th Century with Pronouncing Gazetteer. Angelo Heilprin and Louis Heilprin (Ed.), II, 1505, New Delhi.
• Runciman, S. (1992). Haçlı Seferleri Tarihi (trc. F. Işıltan), II, Ankara: TTK. yayını.
• Sarre, F. (1896). Reise in Kleinasien (Forschungen Zur Seldjukischen Kunst und Geographie Des Landes, Berlin.
• Sevinç, N. (1980). Anadolu Türk Devletlerinde Ticarî-İktisadî Faaliyetler ve Osmanlı Sanayiî, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı (9), 80-81, İstanbul: TDAV. yayınları.
• Silvas, A. M. (2007). Gregory of Nyssa: The Letters, Introduction, Translation and Commentary. Supplements to Vigiliae Christianae 83. Koninklijke Brill NV, Leiden.
• Sümer, F. (1985). Yabanlu Pazarı, Selçuklu Devrinde Milletlerarası Büyük Bir Fuar, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı (37), 2, 68, İstanbul: TDAV yayınları.
• Sümer, F. (1992). Beylikler Devrinde İçtimaî-İktisadî Durum, Dinî, Millî ve Kültür Faaliyetleri, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, İstanbul: TDAV. yayınları.
• Şahin, M. K. (2006). Anadolu Selçuklu Döneminin Önemli Yapıtlarından Çakallı Han Üzerine Bazı Düşünceler, 1. Ulusal Geçmişten Geleceğe Samsun Sempozyumu, I, 4-6 Mayıs, 427-448, Samsun.
• Tarım, C. H. (1938). Kırşehir Tarihi Üzerinde Araştırmalar, Kırşehir.
• Tarım, C. H. (1940). Kırşehir Tarih ve Coğrafya Lügati, Kırşehir.
• Tarım, C. H. (1947). Kırşehir Tarihi, Kırşehir.
• Taylor, J. (2003). Muslims in Medieval Italy: The Colony at Lucera. 173-209, Lanham: Lexington Books.
• Tevhid, A. (1341). Antalya sûrları kitabeleri, TTEM, IX, sayı. (86), 165-176, İstanbul.
• Tuncer, O. C. (1995). Diyarbakır-Bitlis Kervan Yolu ve Üzerindeki Hanlarımız, Vakıflar Dergisi, XXV, Ankara: Sistem Ofset.
• Turan, O. (1946). Selçuk Kervansarayları, Belleten, X, sayı. (39), 473-474, Ankara: TTK. yayını.
• Turan, O. (1947). Selçuk Devri Vakfiyeleri (Şemseddin Altun-Aba, Vakfiyesi ve Hayatı), Belleten, XI, sayı (42), Ankara: TTK. yayını.
• Turan, O. (1971). Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, İstanbul.
• Turan, O. (1988). Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar (Metin, Tercüme ve Araştırmalar), Ankara: TTK. yayınları.
• Turan, O. (1993). Selçuklular Zamanında Türkiye. İstanbul: Boğaziçi yayınları.
• Turan O. (1993a). Doğu Anadolu ve Türk Devletleri Tarihi, Boğaziçi yayınları.
• Umar, B. (1993). Türkiye‟deki Tarihsel Adlar. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Usta, A. (2007). Ortaçağ İslâm Dünyasının Kuzey Ülkeleriyle Ticarî Münasebetleri. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı (170), 223, İstanbul: TDAV.
• Uysal, M. vd. (2006). Afyon Sultandağı Sahip Ata Kervansarayı, Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 7-43, Konya: Türk-İslam Medeniyeti İlmi Araştırmalar Enstitüsü.
• Uyumaz, E. (2002). Türkiye Selçuklu Devleti Eyyübi Münasebetleri, Ankara.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1927). Kitâbeler, İstanbul.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Anadolu Beylikleri, Ankara.
• Vasiliev, A. A. (1943). Bizans İmparatorluğu Tarihi I (trc. A. M. Mansel). Ankara.
• Walker, J. T. (2003). The Tahirler Project (Beypazarı Province): Preliminary Report For 2001 Season. 21. Araştırma Sonuçları Toplantısı (ayrı basım), II, 26-31 Mayıs, Ankara: 102-103.
• Yinanç, R. ve Elibüyük, M. (1986). Maraş Tahrir Defteri (1563), II, Ankara Üniversitesi yayını.
• Yetkin, S. K. (1953). Mamahatun Türbesi, Yıllık Araştırmalar Dergisi, I, 75-91.
• Yurttaş, H. (2008). Gümüşhane/Kürtün‟deki Kültür Varlıkları, Erzurum A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı (38), 185-195.
• Yuvalı, A. (1990). XIII. Yüzyılda Karadeniz Ticâreti. I. Uluslararası Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri, 233-234, Samsun. internet kaynakları