A Majmua (Collection) of Poems Whose Compiler is Unknown: Majma' Gawhar Asrar

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 56 - 72, 30.08.2021

Şevket Enes Samancıoğlu

Öz

Subject and Purpose: Mecmuas (compilations), first in Turkish Literature, began to
appear in the XV. century. Researches on compilations and especially poetry compilations,
which are among the important sources for literature researchers, show that compilations
both serve as a source for research and as complementary object of study in various ways.
Poetry compilation called Mecma'-ı Gawhar Asrar is not included in any library catalogue but is in our personal library. The aim of the study is to introduce the poems and poets
mecmua included and to bring to light the poems that are not presented in the divans.
Method: In the study, the poetry compilation named Mecma'-ı Gawhar Asrar was
examined by text analysis method, its introduction was made and the poems that were
found for the first time in the sources were included.
Results: The poetry compilation named Mecmaʽ-ı Gawhar Asrâr, which is the subject of
our research, is one of the compilations compiled in the form of junk. In the Ula district
of Muğla, the junk was written on September 3, 1913. (Shawwal 1, 1331). There are 147
poems of 41 poets in the mecmua whose compiler is unknown.
Conclusions: In this study; after giving brief information about the mecmuas, the
description and analysis of Mecma'-ı Gawhar Asrar was made, the poets who had poems
in the mecmua were given in table, and the poems of the poets that were in the relevant
compilation but not in the published sources until this time were conveyed.

Anahtar Kelimeler

Literature, Mecmua, Junk, Poetry Compilation

Derleyeni Bilinmeyen Bir Şiir Mecmûası: Mecmaʽ-ı Gevher-i Esrâr

Öz

Konu ve Amaç: Mecmûalar, Türk Edebiyatında ilk olarak XV. yüzyılda görülmeye
başlanmıştır. Edebiyat araştırmacıları için önemli kaynaklar arasında yer alan mecmûalar
ve özellikle de şiir mecmûaları üzerine yapılan araştırmalar, mecmûaların hem yapılan
araştırmalara kaynaklık ettiğini hem de araştırmaları çeşitli yönlerden tamamladığını
göstermektedir. Mecmaʽı Gevher-i Esrâr isimli şiir mecmûası herhangi bir kütüphane
katoloğunda yer almayıp şahsi kitaplığımızda bulunmaktadır. İçerisinde bulunan
manzûmeleri ve şâirleri tanıtmak, divanlarda yer almayan manzûmleri gün yüzüne
çıkarmak çalışmanın amacıdır.

Yöntem: Çalışmada, metin analizi yöntemiyle Mecmaʽ-ı Gevher-i Esrâr isimli şiir
mecmûası incelenmiş, tanıtımı yapılmış ve içerisinde kaynaklarda ilk kez rastlanan
manzumelere yer verilmiştir.

Bulgular: Araştırmamıza konu olan Mecmaʽ-ı Gevher-i Esrâr isimli şiir mecmûası cönk
şeklinde derlenen mecmûalardandır. Muğla’nın Ula ilçesinde h. 1 Şevval 1331/ m. 3 Eylül
1913 tarihinde yazılmıştır. Kim tarafından derlendiği belli olmayan mecmûada, 41 şâirin
147 manzûmesi bulunmaktadır.

Sonuç: Bu çalışmada; mecmûalar hakkında kısa bilgiler verildikten sonra Mecmaʽ-ı Gevheri Esrâr’ın tavsifi ve incelemesi yapılmış, mecmûada şiiri bulunan şâirler tablo halinde
verilmiş, şâirlerin ilgili mecmûada bulunan ama bu zamana kadar yayınlanmış
kaynaklarda bulunmayan şiirleri aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Mecmûa, Cönk, Şiir Mecmûası.

Kaynakça

• Çetin, Nihat. Eski Arap Şiiri. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası, 1971.
• Gıynaş, Kamil Ali. “Şiir Mecmûaları Hakkında Yapılan Çalışmalar Bibliyografyası”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 25 (2011), 246–260.
• Gökyay, Orhan Şaik. “Cönk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 8/73-75. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Gürbüz, Mehmet. Kâbilî’nin “Sultân-ı Hûbâna Münâsib Eşâr” Adlı Şiir Mecmûası. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• İvgin, Hayrettin - Bozyiğit, A. Esad. Kalecikli Âşık Mir'âtî, Ankara: Kültür Ajans Yayınları, 2016.
• Koncu, Hanife – Çakır, Müjgan. “Şâirleri Yetiştiren Bir Kaynak Olarak Mecmûa”. Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. Haz. Hatice Aynur – vd. 117-134. İstanbul: Turkuaz, 2012.
• Koz, Sabri. “Cönk”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. 2/83-85. İstanbul: Dergah Yayınları, 1988.
• Onay, Ahmet Talay. Açıklamalı Divân Şiiri Sözlüğü. Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları, 2013.
• Pala, İskender. Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları, 2014.
• Samancıoğlu, Şevket Enes. Türk Edebiyatında Mecmûa ve Mecma'-ı Gevher-i Esrâr. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lİsans Tezi, 2019.
• Şemseddin Sami. Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2015.
• Şentürk, Ahmet Atilla. Osmanlı Şiir Kılavuzu. İstanbul: OSEDAM, 2017.
• Uzun, Mustafa. “Mecmûa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28/265-268. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Yıldırım, Dursun. El Yazması Bir Kitap Türü: CÖNK/CÖNG. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü, 2013.
• Yöntem, Ali Canip. “Edebiyat Tedkiklerinde Mecmûaların Rolü”. Prof. Dr. Ali Canip Yöntem’in Eski Türk Edebiyatı Üzerine Makaleleri. Haz. Ahmet Sevgi – Mustafa Özcan. Sözler Yayınları, 1996.