Ahlaki Gerçekçilik Tartışması ve Mackie’nin Hata Teorisi

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 24, 476 - 494, 15.12.2025

Burhan Başarslan

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.1776258

Öz

Metaetik teorilerin ahlaki gerçekliğe ilişkin iddiaları çoğunlukla nesnelcilik merkezli bir sınıflandırmaya göre ele alınmaktadır. Bu sınıflamalarda öznelcilik, görecilik ve diğer nesnelci olmayan teoriler genellikle gerçekçi değer görüşüne karşıtlık içerisinde sunulur. Dolayısıyla hakim yaklaşıma göre öznelci, göreci ve diğer nesnelci olmayan teoriler nihilist veya ahlaki değerlerin varlığını bütünüyle reddeden karşıgerçekçi teoriler olarak ele alınmaktadır. Bu çalışmada hakim yaklaşımdan farklı olarak hata teorisi karşıgerçekçi olmayan bir bakış açısı ile ele alınmaya çalışılacaktır. Bunun için ilk olarak bazı metaetik teorilerin karşınesnelci fakat gerçekçi ahlak teorileri olduğu gösterilmeye çalışılacaktır. Böylece ahlaki gerçekçiliğin nesnelci olmayan yorumları örneklendirilmiş olacaktır. Araştırma; öznelci ve göreci ahlaki kuramların karşınesnelci ahlaki gerçekçi teoriler olarak sınıflandırılması mümkün müdür? sorusuna cevap arayışı niteliğindedir. Araştırma hata teorisinin ve diğer bazı metaetik teorilerin ahlaki değer iddialarına dayanarak öznelci teorileri sınıflandırmanın alternatif bir yolunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden metin içerik analizi kullanılmıştır. Birinci bölümde ahlaki gerçekçilik ve karşıgerçekçilik tartışması kısaca ele alınacaktır. İkinci bölümde ise John L. Mackie’nin hata teorisinin metaetik teoriler arasındaki konumu tartışılarak metaetik teorilerin yeni bir sınıflaması önerilecektir. Sonuç olarak çalışmada öne sürülen iddialar ve gösterilmek istenen tezler şunlardır: (i) hata teorisi ve önerilen sınıflamada yer alan diğer karşınesnelci teoriler ahlaki gerçekçiliğin temel önermeleri ile çelişmeksizin tutarlı biçimde savunulabilir. (ii) Bu türden bir yaklaşım, ahlaki nihilizmi veya ahlakın imkânsızlığını gerektirmemektedir. (iii) Nesnelci ahlakı eleştiren bazı teorilerin nihilist ya da karşıgerçekçi olarak sınıflandırılması, klasik metaetiğin nesnelciliği doğrudan gerçekçilikle özdeşleştiren anlayışının sonucudur. (iv) Metaetiğin nesnelcilik merkezli yorumunu aşmak için öznel veya göreci değerleri savunan teorilerin gerçekçilik iddialarını ortaya koymak gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Etik , Metaetik , Ahlaki Gerçekçilik , Karşınesnelci Ahlaki Gerçekçilik , Ahlaki Öznelcilik

Etik Beyan

Çalışmada etik kurul izni gerektiren herhangi bir ölçme aracı kullanılmamıştır.

Teşekkür

Çalışmaya kıymetli görüşleriyle katkı sunan Dr. Öğr. Üyesi Ferhat Yöney'e teşekkür ederim.

The Moral Realism Debate And Mackie’s Error Theory

Öz

The claims of metaethical theories concerning moral reality are generally addressed within a classification centered on moral objectivism. In such classifications, subjectivism, relativism, and other non-objectivist theories are usually presented in opposition to realist value claims. Consequently, according to the prevailing approach, subjectivist, relativist, and other non-objectivist theories are regarded as anti-realist theories that are either nihilistic or that entirely deny the existence of moral values. In this study, contrary to the dominant approach, the error theory will be examined from a non-anti-realist perspective. To this end, it will first be demonstrated that certain metaethical theories are non-objectivist yet realist moral theories. In doing so, non-objectivist interpretations of moral realism will be exemplified. The research seeks to answer the following question: Is it possible to classify subjectivist and relativist moral theories as non-objectivist moral realist theories? The study aims to present an alternative way of classifying subjectivist theories based on the moral value claims of the error theory and some other metaethical theories. The qualitative research method of textual content analysis has been employed in the study. In the first section, the debate between moral realism and anti-realism is briefly discussed. In the second section, the position of John L. Mackie’s error theory among metaethical theories is examined, and a new classification is proposed. The main claims and theses intended to be demonstrated in the study are as follows: (i) the error theory and other non-objectivist theories included in the proposed classification can be coherently defended without contradicting the fundamental propositions of moral realism; (ii) this kind of approach does not entail moral nihilism or the impossibility of morality; (iii) the classification of certain theories that criticize objective morality as nihilist or anti-realist is a consequence of the classical metaethical understanding that directly identifies objectivism with realism; and (iv) in order to transcend the objectivism-centered interpretation of metaethics, it is necessary to demonstrate the realist claims of theories that defend subjective or relative values.

Anahtar Kelimeler

Ethics , Metaethics , Moral Realism , Anti-objectivist Moral Realism , Moral Subjectivism.

Etik Beyan

No measurement tools requiring ethical committee approval were used in the study.

Teşekkür

I would like to thank Dr. Ferhat Yöney for his contributions to the study.

Kaynakça

• Ayer, Alfred J. Dil, Doğruluk ve Mantık. çev. Vehbi Hacıkadiroğlu. İstanbul: Metis yayınları, 1984.
• Bagnoli, Carla. Ethical Constructivism. Cambridge: Cambridge University Press, 2022. https://doi.org/10.1017/9781108588188
• Başarslan, Burhan. “Is Moore’s Moral Objectivist Argument Sufficient Against Moral Relativism?” Marifetname 11/1 (2024), 287-306. https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.1468172
• Berker, Selim. “Mackie Was Not an Error Theorist”. Philosophical Perspectives 33 (2019), 5-25.
• Brink, David O. “Moral realism and the sceptical arguments from disagreement and queerness”. Australasian Journal of Philosophy 62/2 (01 Haziran 1984), 111-125. https://doi.org/10.1080/00048408412341311
• Copp, David. “Realist-Expressivism: A Neglected Option for Moral Realism”. Social Philosophy and Policy 18/2 (2001), 1-43. https://doi.org/10.1017/S0265052500002880
• Demirel, Cemre. “Ahlaki Nihilizm Kapsamına Giren Metaetik Teoriler”. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları 48 (2023), 121-140.
• Dreier, James. “Mackie’s Realism”. A World without Values. ed. Richard Joyce - Simon Kirchin. Springer, 2009.
• Feldman, Fred. Etik Nedir? çev. Ferit Burak Aydar. Ankara: Fol, 2023.
• Fisher, Andrew. Metaethics. UK: Acumen, 2011.
• Frankena, William. Ethics. New Jersey: Prentice-Hall, 2. Basım, 1973.
• Harman, Gilbert. “Moral Relativism Is Moral Realism”. Philosophical Studies 172 (2015), 855-863.
• Hume, David. A Treatise of Human Nature. Oxford: Clarendon Press, 1888.
• Joyce, Richard. “The Denial of Moral Knowledge”. The Routledge Handbook of Moral Epistemology. ed. Aaron Zimmerman vd. New York: Routledge, 2019.
• Joyce, Richard. The Myth of Morality. Cambridge: Cambridge University Press, 2001. https://doi.org/10.1017/CBO9780511487101
• Kalf, Wouter Floris. Moral Error Theory. Switzerland: Palgrave Macmillian, 2018.
• Kant, Immanuel. Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. çev. İoanna Kuçuradi. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 2002.
• Kirchin, S. Metaethics. Palgrave Macmillan UK, 2012. https://books.google.com.tr/books?id=lboYDAAAQBAJ
• Landau, Russ-Shafer. Moral Realism. USA: Oxford University Press, 2005.
• Mackie, John L. “A Refutation of Morals”. Australasian Journal of Psychology and Philosophy 24/1-2 (1946), 77-90.
• Mackie, John L. Ethics Inventing Right And Wrong. England: Penguin Books, 1990.
• Miller, Alexander. An Introduction to Contemporary Metaethics. USA: Polity Press, 2003.
• Moore, George Edward. Ethics. USA: Oxford University Press, 2005.
• Schroeder, Mark. “Philosophy of Language for Metaethics”. Routledge Companion to Philosophy of Language. ed. Gillian Russell - Delia Graff Fara. Routledge, 2011. https://philarchive.org/rec/SCHPOL-2
• Singer, Peter. Pratik Etik. çev. Nedim Çatlı. İstanbul: İthaki, 2015.
• Stevenson, Charles L. “The Emotive Meaning of Ethical Terms”. Mind 46/181 (1937), 14-31.
• Suikkannen, Jussi. “Subjectivism, Relativism and Contextualism”. The Bloomsbury Handbook of Ethics. ed. Christian B. Miller. Bloomsbury Publishing, 2023.
• Timmons, Mark. Moral Theory An Introduction. UK: Rowman & Littlefield Publishers, 2. Basım, 2013.
• Yöney, Ferhat. “Ahlak Felsefesinde Teolojik İradecilik ve Bazı Eleştiriler”. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları 29 (2016), 111-132.
• Yüksel, Resul. “Ayer’in Emotivizm’inde Etik İfadelerin Bilişsel İmkânı”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 31 (2021), 375-392.