Abd al-Razzâk al-Kāshânî and His Commentery Method

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 3, 107 - 135, 30.06.2015

Mehmet Kaya

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.130251

Cited By: 2

Öz

Although Abd al-Razzâk al-Kāshânî (d. 730/1330) left more than thirty works and effected commentators like Dâwûd al-Qaysarî (d. 751/1350), Ismail Haqqi Bursawi (d. 1137/1725), Alusi (d. 1270/1854), and Jamaluddin al Qasimi (d. 1866-1913) he couldn't take the place he deserved in the world of science. Furthermore, though he was a Sufi, he was accused of being withinBatiniya. Kāshânî's Tawilat al-Qur'an which is composed of the sections of te'vil of his commentary which is named Haqaiq al-Tawil repeatedly published in the name of Tafseer Sheikh Akbar by attributing to İbn Arabî (d. 638/1240) and found fame with that name. Although the method of İşari interpretation in this work which precisely belongs to al-Kāshânî prevailed the literal interpretation, it is also observed in places. In addition, anthropomorphic and hurufi comments were made in the work. In this study, we will research Abd al-Razzâk al-Kāshânî who lived in pantheist period of mystical interpretation and his commentary Tawilat al-Qur'an.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Mystic commentery, Sufism, Abd al-Razzâk al-Kāshânî, Tawilat al-Qur‘an

Abdürrezzâk Kâşânî (ö. 730/1330) ve Tefsirdeki Metodu

Öz

Abdürrezzâk Kâşânî (ö. 730/1330) otuz beş eser vermesine ve Davud-u Kayserî (ö. 751/1350), İsmail Hakkı Bursevî (ö.1137/1725), Âlûsî (ö. 1270/1854), Cemâleddin el-Kâsımî (ö. 1332/1914) gibi müfessirleri etkilemiş olmasına rağmen ilim dünyasında hak ettiği yeri alamamış, ayrıca sufi olmasına rağmen Bâtıni olmakla itham edilmiştir. Kâşânî’nin, Hakâiku’t-Te’vîl adlı tefsirinin te’vîl bölümlerinden oluşan Te’vîlâtü’l-Kur’ân’ı ise defalarca Tefsîri Şeyhi’l-Ekber adıyla İbn Arabî (ö. 638/1240)'ye nispet edilerek basılmış ve bu isimle şöhret bulmuştur. Kâşânî’ye aidiyeti kesin olan bu eserde işarî tefsir yöntemi ağır basmakla birlikte yer yer literal yorumlara da rastlanılmaktadır. Ayrıca eserde antropomorfist ve hurufi çizgide yorumlar da yapılmıştır. Biz bu çalışmada, işarî tefsirin vahdeti vücut döneminde yaşamış olan Abdürrezzâk Kâşânî ve tefsiri Te'vîlâtü'l-Kur'ân'ı inceleyeceğiz.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, İşarî tefsir, Tasavvuf, Abdürrezzâk Kâşânî, Te‘vîlâtü‘l Kur‘an

Kaynakça

• » Afifi, A.E, Muhyiddîn İbnü‟l-Arabî‟nin Tasavvuf Felsefesi,(ter.Mehmet Dağ), Ankara Ü. İ.F. Yay. Ankara, ts.
• » Âga Büzürgi Tahranî, ez-Zerîa ilâ Teşânîfi‟ş-Şerîa, Beyrut, ts. (I-XXV).
• » Alkış Abdürrahim, “Sermediyet ve Abdurrezzâk-ı Kāşânî‟nin Risâle fî Beyâni Mikdâri‟s-Seneti‟s- Sermediyye ve Taʿyîni Eyyâmi‟l-İlâhiyye İsimli Eseri”,Marmara Ü.İ.F.D., 2009/1, sa. 36, ss. 207-235.
• » Aydın, Mehmet, Din Felsefesi, İzmir, 1992.
• » Aydın, M. Akif, “İmâmet”, DİA, İstanbul, 2000, 22/203-207.
• » Bağdadî, İsmail Paşa, Hediyyetü'l-Ârifîn, Esmâü'l-Müellfîn ve Âsâru'l-Musannifîn, İstanbul, 1951, (I-II).
• » Bayraktar, Mehmet, “Dâvûd-i Kayserî”,DİA, İstanbul, 1994, IX/32-33.
• » Bilmen, Ömer Nasuhi, Büyük Tefsir Tarihi, (Tabakâtü'l-Müfessirîn), Ankara, ts. (I-II).
• » Brockelmann, Carl, Geschichte Der Arabischen Litteratur Ester Suplementend (GAL) Leiden, 1938.
• » Cami, Abdurrahman, Nefehâtü'l Üns min Hadarât'il Kuds çev.ve şerh Lâmiî Çelebi, b.y.y., ts.
• » Cezerî, İzzeddin Ebu‘l-Hasen b. Esîr, el-Lübâb fî Tehzîbi‟l-Ensâb, Beyrut, ts. (I-III).
• » Davud el-Kayserî, Mahmûd b. Muhammed, Matla„u Husûsi‟l-Kilem fî Ma„ânî Fusûsi‟l-Hikem, Kral Suud Üniversitesi Ktp, nu: 2950z/189gm.
• » Demirli, Ekrem, “Vahdet-i Vücûd”, DİA, Ankara, 2012, XXXXII/431-434
• » Duman M. Zeki-Altundağ Mustafa, “Hurûf-ı Mukattaa”,DİA, İstanbul, 1998, XVIII/401-408.
• » Ergül Necmeddin, "Abdurrezzâk Kāşânî (ö. 730/1330)‟nin Hayatı, İlmî-Tasavvufî Kişiliği ve Eserleri” Birey ve Toplum, Bahar, 2013, c. 3, sa. 5, ss. 93-125.
• » Hamevî, Şehâbuddîn Ebû Abdillah Yâkût, Mucemu‟l-Buldân, Beyrut, (I-V).
• » Huart, Cl. “Kâşân”M.E.B.İ.A. İstanbul, 1997, VI/404.
• » İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir, et-Tahrîr ve‟t-Tenvîr, Tunus, 1984,( I-XXX).
• » Karadaş, Cağfer, “Dâvûd-i Kayserî ve Genel Hatlarıyla Düşüncesi”,Uludağ Ü.İ.F.D., 2006 c. 15, sa. 2, ss. 1-18.
• » Kâşânî, Abdürrezzâk Ebü‘l-Ğanâim, Hakâiku‟t-Te‟vîl fî Dekâikı‟t-Tenzîl, Süleymaniye ktp. Fatih nr: 113.
• » _____, Istılâhât-ı Sûfiyye, tahk. Abdülâl Şâhîn, Dâru‘l-Menâr, 1992.
• » _____, Letâifu‟l-A‟lâm fî İşârât-i Ehli‟l-İlhâm, tahk. Ahmed Abdürrahim es-Sâyih-Âmir en-Neccâr, Kahire, 2005.
• » _____, Şerhu Fusûsi‟l-Hikem, Matbaatu‘l-Meymene, Mısır, 1321.
• » _____, Tefsîri‟ş-Şeyhi‟l-Ekber (Te‟vîlâtü‟l-Kur‟âni‟l-Hakîm), 1313, Hasan Halebî, (Hazin Tefiri kenarında) (I-IV).
• » Katip Çelebi (Hacı Halîfe), Keşfüzzünûn an Esâmi'l-Kütüb ve'l-Fünûn, M.E.B. Yay., İstanbul, 1971, (I-II).
• » Kaya, Mehmet Kemâlüddîn Abdürrezzâk Kâşânî ve Tefsiri Te‟vîlâtü‟l-Kur‟ân‟ın Tefsir Metodolo- jisi Açısından Tahlil ve Tanıtımı, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Ü. Sos. Bil. Ens.Kayseri, 2009).
• » Kehhâle, Ömer Rıza, Mu'cemu'l-Müellifîn Terâcim-i Musannifi'l-Kütübi'l-Arabiyye, Beyrut, 1993, (I-IV).
• » Komisyon, Türkçe Sözlük, TDK. Basım Evi, Ankara, 1988, (I-II).
• » Konevî, Sadreddin, Vahdet-i Vücûd ve Esasları, çev. Ekrem Demirli, İz Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• » Kurtuluş, Rıza, “Kâşân”,DİA, Ankara, 2002, XXV/3-4.
• » Lory,Pierre, Kâşânî'ye Göre Kur‟an'ın Tasavvufî Tefsiri, çev. Sadık Kılıç, İnsan Yay. İstanbul, 2001.
• » Macdonald, D.B.,"Abdürrezzâk Kâşânî", M.E.B.İ.A., İstanbul, 1960, I/106.
• » Mollaibrahimoğlu, Süleyman, Süleymaniye Kütüphanesinde Bulunan Yazma Tefsirler (Metod ve Kaynakları), İstanbul, 2002.
• » Nurullah Şüsteri, Mecâlisü‟l-Mü‟minîn, Tahran, 1365, (I-IV).
• » Nuveyhid, Adil, Muʿcemu‟l-Müfessirîn min Sadri‟l-İslâm Hatta‟l-ʿAşri‟l-Hâdır, Beyrut, 1983.
• » Öztürk, Mustafa, Kur‟an ve Aşırı Yorum, Ankara Okulu Yay.3. Baskı, Ankara, 2014.
• » Reşid Rıza, Tefsîr-u Kur‟âni‟l-Hakîm, Dâru‘l-Menâr, Kahire, 1947, (I-XII).
• » Semʿânî, Ebû Saîd Abdilkerîm b. Muhammed b. Mansûr et-Temîmî, el-Ensâb, tahk., Abdullah Ömer Bârûnî, Beyrut, 1988, (I-V).
• » Serkis, Yusuf İlyân, Muʿcemu‟l-Matbûaʿti‟al-Arabiyye ve‟l-Muarrabe, Kahire, ts.
• » Şerbetçi, Azmi, ―Kutbüddîn-i Şîrâzî”, DİA, Ankara, 2002,XXVI/487-488.
• » Şirinov, Agil, “Tûsî, Nasîruddîn”,DİA, Ankara, 2012, XXXXI/437-441.
• » Togan, Zeki Velidi, Umûmî Türk Tarihine Giriş, İstanbul, 1981.
• » Udnerevî, Ahmed b. Muhammed, Tabakâtu'l-Müfessirîn, tahk. Süleyman b. Salih el-Hızzî, Medînetü‘l-Münevvere, 1997.
• » Uludağ, Süleyman, "Kâşânî Abdürrezâk",DİA, Ankara, 2002, XXV/5-6.
• » Ünver, Mustafa, Hurufîlik ve Kuran, Nesimî Örneği, Fecr Yay. 1. Baskı, Ankara, 2003.
• » Yuvalı, Abdülkadir, "Ebû Saîd Bahâdır Hân", DİA, İstanbul, 1994, X/218-219.
• » _____, "İlhanlılar",DİA, İstanbul, 1994, XXII/105- 107.
• » Zehebî, Muhammed Hüseyn et-Tefsîr ve‟l-Müfessirûn, Mektebetü Vehbe, Kahire, ts. (I-III).
• » Zirikli, Hayrettin, el-A‟lâm Kâmûs-u Terâcim li Eşher‟ir-Ricâl ve‟n-Nisâ mine‟l-Arabi ve‟l- Müsta‟ribîn, Beyrut, 1997, (I-VIII).