The Terms of the Hadith used by Bukhārī in the Framework of Tirmidhī's Sunan

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 12, 345 - 378, 31.12.2019

Mustafa Karabacak

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.659187

Cited By: 1

Öz

Knowing the principles and terms of this religious science is important for the people who deal with it. Books of this knowledge, which contains the basics and the terms of the prophet Muhammad's sayings/deeds called hadith, was written after the principal hadith books. Muhaddiths’ hadith method in their books can be determined from the introduction, which they wrote in their works. However, since some of the muhaddith did not write an introduction in their works, their methodological criteria are understood from the study of their own or his students' works. The very first version of Hadith books was written in the second and third centuries of the hijra. However, until the fourth century, there were muhaddiths who talk about the subjects of hadith methodology in their books. One of them is Tirmidhī, who lived in the third century. Tirmidhī mentions this subject in the chapter entitled “Kitāb al- ʿilal” at the end of his book. In this study, the terms of the hadith method used by Tirmidhī’s advisor Bukhārī, will be determined. The subject will be processed by making examples. As the main purpose of the article is to determine the terms of the hadith method used by Bukhārī, no evaluation will be made about the other narratives of Bukhārī’s subject. In the article, it will also be stated whether the student Tirmidhī joined the conclusion of Bukhārī about the narration or rāvi. It will also be said at the end of the narration whether Bukhārī has narrated the narratives of his vehicles or ceremonies.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Hadith Method, Tirmidhī, Bukhārī, Sunan

Tirmizî’nin es-Sünen’i Çerçevesinde Buhârî’nin Kullandığı Hadis Usûlü Terimleri

Öz

Bir ilmin usûlünü ve terimlerini bilmek başta o ilimle uğraşan kişiler açısından önemlidir. Hadis usûlü denilen, hadis ilminin usûl ve terimlerini içeren bu ilmin müstakil eserleri, temel hadis kitaplarından sonra yazılmıştır. Muhaddislerin hadis kitaplarındaki usûlleri, eserlerine yazdığı mukaddimeden tespit edilebilmektedir. Fakat bazı muhaddislerin eserlerine mukaddime yazmadıkları için, usûl kriterleri, kendilerinin veya talebelerinin eserlerinin incelenmesinden anlaşılmaktadır. Bilindiği gibi temel hadis kitapları ikinci üçüncü asırda yazılırken elimize ulaşan ilk usûl kitabı dördüncü asırda yazılmıştır. Fakat, dördüncü asra kadar, eserlerinde hadis usûlü konularından bahseden muhaddisler vardır. Bunlardan biri üçüncü asırda yaşamış Tirmizî’dir. Tirmizî, es-Sünen isimli kitabının sonundaki “Kitâbu’l-ılel” bölümünde bu konuya değinmekte olup hakikatte o, eserinin tamamında yeri geldikçe hadis usûlü konularından bahsetmektedir. Bu çalışmada Tirmizî’nin es-Sünen isimli eseri özelinde hocası Buhârî’nin kullandığı hadis usûlü terimleri tespit edilecektir. Konu örneklendirmeler yapılarak işlenecektir. Makalede temel amaç Buhârî’nin kullandığı hadis usulü terimlerini tespit olduğundan rivayetler incelenirken Buhârî’nin söz konusu etmediği isnadın diğer ravileri hakkında bir değerlendirme yapılmayacaktır. Makalede ayrıca Buhârî’nin rivayet veya ravi hakkında vardığı sonuca öğrencisi Tirmizî’nin katılıp katılmadığı da belirtilecektir. Ayrıca Buhârî’nin ta‘dîl veya cerh ettiği ravilerden rivayette bulunup bulunmadığı da rivayetin sonunda söz konusu edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Hadis Usûlü, Tirmizî, Buhârî, Sünen

Kaynakça

• Akyüz, Hüseyin. “Hadislerin Tashihi İle İlgili Tirmizi’nin Hocası Buhârî’ye Sorduğu Sorular (Sünen Bağlamında Bir Değerlendirme)”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (BEUİFD) 5/2 (2018): 247-269.
• Âşıkkutlu, Emin. Hadiste Ricâl Tenkidi. İstanbul: İFAV Yayınları, 1997.
• Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. 4. Baskı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Muğîre. et-Târihu’l-kebir. 8 Cilt. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, ts.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Muğîre. el-Câmiu's-sahîh. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Muğîre. el-Edebü’l-müfred. Thk. Muhammed Fuad Abdulbaki. 2. Baskı. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslamiyye, 1409/1989.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Muğîre. Kitâbu’d-duafâu’s-sağîr. Thk. Ebû Abdillah Ahmed b. İbrahim b. Ebi’l-Ayneyn. b.y.: Mektebetü İbn Abbâs, 1426/2005.
• Cemal, Ağırman. “Hadis Kaynaklarını Okuma Yöntemi ve Musanniflerin Dili”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/2 (2006): 55-106.
• Çakan, İsmail Lütfi. Hadis Usûlü. 40. Baskı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2016.
• Dehîl, Yusuf b. Muhammed. Suâlâtü’t-Tirmizî li’l-Buhârî havle ehâdîs fi’l-Câmiu’s-sahih. 2 Cilt. Medine: el-Câmiatü’l-İslâmiyye, 1424/2003.
• Derrîs, Hâlid b. Mansûr b. Abdillah. Mevkıfu’l-imâmeyn el-Buhârî ve Müslim min iştirâtı’l-likyâ ve’s-semâı fi’s-senedi’l-muan’ani beyne’l-muteâsırayni. Riyad: Mektebetu’-Rüşd, ts.
• Dilek, Mehmet. Kütüb-i Sitte’nin Şartları Etrafında Gelişen Tartışmalar. Ankara: İlâhiyât Yayınları, 2014.
• Ebû Zehv, Muhammed. Hadis ve Hadisçiler. Trc. Selman Başaran, Mehmet Ali Sönmez. İstanbul: Ensar Yayınları, 2016.
• Efendioğlu, Mehmet. “Münker”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32: 13-14. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Irâkî, Ebü’l-Fadl Zeynüddin Abdürrahim b. el-Hüseyin b. Abdirrahman b. Ebî Bekr b. İbarahim. el-Takyîd ve’l-Îzâh şerhi Mukaddimeti İbni’s-Salâh. Thk. Abdurrahman Muhammed Osman. Medine: el-Mektebetü’s-Selefiyye, 1389/1969.
• Itr, Nureddin. Menhecü’n-nakdi fî ulûmi’l-hadîs. 3. Baskı. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1401/1981.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdris b. el-Münzir et-Temîmî er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta’dîl. 9 Cilt. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1271/1952.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Hacer el-Askalânî. Fethu'l-bâri şerhu Sahîhi'l- Buhârî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1379.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el-Askalânî. Nüzhetü’n-nazar fî tavdîhı Nuhbetü’l-fiker fî mustalahı ehli’l-eser. Thk. Abdullah Dayfullah er-Rahîl. Riyâd: Matbaatü Sefîr, 1422.
• İbn Hıbbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. es-Sikât. 9 Cilt. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1393/1973.
• İbn Receb el-Hanbelî, Zeynüddin Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ahmed el-Bağdâdî. Şerhu Ileli’t-Tirmizî. Thk. Nureddin Itr. 5. Baskı. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beyrut,1429/2008.
• İbn Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî. Mukaddimetü İbnü’s-Salâh fi ulûmi’l-hadis. Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-Muâsır, 1406/1986.
• İbn Şeybe, Ebû Yusuf Yakûb. Müsnedü Ömer b. el-Hattâb. Thk. Kemal Yusuf el-Hût. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, 1405.
• Koçyiğit, Talat. Hadis Istılahları. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1980.
• Koçyiğit, Talat. Hadis Usulü. 11. Baskı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
• Köycü, Erdoğan. Sünenü’t-Tirmizî’nin Metot Yönünden İncelenmesi. İstanbul: Araştırma Yayınları, 2013.
• Mubârekpûrî, Ebü’l-Hüseyin Ubeydullah b. Muhammed Abdüsselam b. Hân Muhammed b. Emânullah b. Husamuddin er-Rahmânî. Mirâtü’l-mefâtîh şerhu Mişkâti’l-mesâbîh. 9 Cilt. 3. Baskı. Hindistan: İdâratü’l-Buhûsi’l-Ilmiyye ve’d-Da’veti ve’l-İftâ, 1404/1984.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Şeref. et-Takrîb ve’t-Teysîr li Ma’rifeti Süneni’l-beşîri’n-nezîr fî Usûlü’l-hadis. Thk. Muhammed Osman el-Haşet. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1405/1985.
• Sehâvî, Şemsüddin Ebü’l-Hayr Muhammed b. Abdirrahman b. Muhammed b. Ebî Bekr b. Osman b. Muhammed. Fethu’l-Muğîs bi şerhı Elfiyeti’l-Hadis li’l-Irâkî. Thk. Ali Hüseyin Ali. Mısır: Mektebetü’s-Sünne, 1424/2003.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr Celâluddin. Tedrîbu’r-Râvî fî şerhi Takrîbu’n-Nevevî, thk. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Fârayâbî. 2 Cilt. b.y.:Dâru Tayyibe, ts.
• Tahhân, Mahmud. Teysîru mustalahi’l-hadis. İstanbul: Dersaadet, 1405/1985.
• Tatlı, Mustafa. Rical Bilgisinin Tespiti. İstanbul: Beka Yayınları, 2016.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre b. Musâ b. ed-Dahhâk. es-Sünen. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Tirmizî, Muhammed b. Isâ b. Sevre b. Musâ b. ed-Dahhâk. Ilelu’t-Tirmizî el-kebîr. Thk. Subhî es-Sâmirâî vd.. Beyrut: Âlemu’l-Kütüb- Mektebetu’n-Nehdati’l-Arabiyye, 1409.
• Yasir eş-Şimâlî. el-Vâzıh fî menâhici’l-muhaddisin. 3. Baskı. Amman: Dâru’l-Hâmid, 1437/2006.
• Yücel, Ahmet. Hadis İlminde Tenkit Terimleri. 2. Baskı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2015.
• Yücel, Ahmet. Hadis Tarihi. 3. Baskı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
• Yücel, Ahmet. Hadis Usûlü. 23. Baskı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2016.
• Yücel, Ahmet. Hadis Istılahlarının Doğuşu ve Gelişimi (Hicri İlk Üç Asır). İstanbul: İFAV Yayınları, 1996.
• Zehebî, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Mîzânü’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl. Thk. Ali Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Kahire: Dâru ihyâi’l-kütübi’l-Arabî, 1382/1963.