Some Evaluations on Committee-Party Dilemma of the Union and Progress in the Context of Party of Progress and Union Regulations Dated 1913

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 12, 559 - 574, 31.12.2019

Taner Aslan

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.659198

Cited By: 1

Öz

The regulations of the Committee of Union and Progress are important references in terms of Turkish political life and parliamentary tradition. Since the Committee played an active role in the proclamation of the constitutional monarchy, it saw itself as the father and guard of the constitutional monarchy. After the proclamation of the constitutional monarchy, it did not form a government, but preferred the power of control. The Committee gained a great advantage over its opponent, the Ahrar Party in 1908 elections. Continuing its activities as both the Union and the Committee of the Union and Progress has been criticized by its opponents, and the committee-party polemic has been formed. The Committee wanted to hinder the criticism of the committee-party of the opponents by including the name of the Party of Union and Progress other than the Committee of Union and Progress in the program it published in 1913 after the Bâbıâli (Sublime Porte) raid. After taking part in this regulation, the Committee of Union and Progress Regulations and the Union and Progress Chamber of Deputies Group Regulations were published on the same date. Discussing this regulation for the first time in this study makes the study important.

Anahtar Kelimeler

The Committee of Union and Progress, Regulations, Party, Election, Constitutionalism

1913 Tarihli İttihat ve Terakkî Fırkası Nizamnâmesi Bağlamında İttihat ve Terakkî’nin Cemiyet-Parti İkilemi Üzerine Bazı Değerlendirmeler

Öz

İttihat ve Terakkî Cemiyeti’nin nizamnâmeleri Türk siyasal hayatı ve parlamento geleneğimiz açısından önemli mehazlardandır. Cemiyet, Meşrutiyetin ilanında müessir bir rol oynadığından kendini Meşrutiyetin banisi ve bekçisi olarak görmüştür. Meşrutiyetin ilanından sonra hükümet kurmayıp, denetleme iktidarını tercih etmiştir. Cemiyet 1908 seçimlerinde rakibi Ahrar Fırkası’na karşı büyük üstünlük sağlamıştır. İttihat ve Terakkî’nin hem cemiyet hem de fırka olarak faaliyetlerini sürdürmesi muarızları tarafından tenkide uğrayarak cemiyet-fırka polemiği meydana getirilmiştir. Cemiyet, Bâbıâli baskını sonrasında 1913 yılında yayımladığı programında İttihat ve Terakkî Cemiyeti’nden başka İttihat ve Terakkî Fırkası ismine yer vererek, muhaliflerin cemiyet-fırka tenkidine bir set çekmek istemiştir. Bu nizamnâmede yer almasından sonra aynı tarihte İttihat ve Terakkî Fırkası Nizamnâmesi yayımlanmıştır. Bu nizamnâmenin ilk defa bu çalışmada ele alınması çalışmayı önemli kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İttihat ve Terakkî Cemiyeti, Nizamnâme, Fırka, Seçim, Meşrutiyet

Kaynakça

• Ahmad, Feroz. İttihat ve Terakkî. Trc. Nuran Yavuz. Ankara: Kaynak Yayınları, 1984.
• Ahmet Muhtar. İntak-ı Hak. İstanbul: y.y., 1930.
• Akşin, Sina. Jön Türkler İttihat ve Terakkî. İstanbul: İmge Yayınları, 2001.
• Bayar, Celal. Bende Yazdım. 3 Cilt. İstanbul: Sabah Kitapları, 1997.
• Birinci, Ali. Hürriyet ve İtilaf Fırkası. İstanbul: Dergah Yayınları, 1990.
• Birinci, Ali. Tarih Yolunda. İstanbul: Dergah Yayınları, 2001.
• Danişmend, İsmail Hami. İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. 6 Cilt. İstanbul: Türkiye Basımevi, 1955.
• Danişmend, İsmail Hami. 31 Mart Vakası. İstanbul: Fatih Yayınevi Matbaası, 1974.
• Eraslan, Cezmi – Olgun, Kenan. Osmanlı Devleti’nde Meşrutiyet ve Parlamento. İstanbul: 3F Yayınları, 2006.
• İbrahim Hilmi, Meclis-i Mebusan’ın Küşadı Iyd-ı Milli. b.y.: Kütübhane-i İslam ve Askeri, ts.
• İttihad ve Terakkî’nin Sahtekarlıklarına, Denaetlerine Bülend Bir Sada-yı Lanetimiz. b.y.: y.y., ts.
• Kadri, Hüseyin Kazım. Meşrutiyetten Cumhuriyete Hatıralarım. Haz. İsmail Kara. İstanbul: İletişim Yayınları, 2001.
• Kansu, Aykut. 1908 Devrimi. Trc. Ayla Erbal. İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
• Kocabaş, Süleyman. Jön Türkler Nerede Yanıldı. İstanbul: Vatan Yayınları, 1991.
• Küçükömer, İdris. Batılılaşma Düzenin Yabancılaşması. İstanbul: Bağlam Yayınları, 1330.
• Maarif Nazırı Emrullah. İzahname. İstanbul: Matbaaa-i Hayriyye ve Şürekası, 1330.
• Meclis-i Meb‘ûsan İttihad ve Terakkî Fırkası Nizamnâme-i Dahilisi. İstanbul: Meclis-i Mebusan Matbaası, 1332.
• Mehmet Şeref. Cemiyet ve Muhalifleri. Edirne: Yako levi Matbaası, ts.
• Memduh Paşa. Tasvir-i Ahval Tenvir-i İstikbal. İzmir: Vilayet Matbaası, 1328.
• Nur, Rıza. Hayat ve Hatıratım. 4 Cilt. İstanbul: Altındağ Yayınevi, 1967.
• Osmanlı İttihad ve Terakkî Cemiyeti Program ve Nizamnâmesidir. İstanbul: Tanin Matbaası, 1930.
• Parla, Taha. Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm. İstanbul: İletişim Yayınları, 1993.
• Pears, Edwin. Four Years in Constantinople. New York: D. Appleton and Company, 1916.
• Sabah, S. 6783, 11 Temmuz 1324.
• Said Halim Paşa. “Meşrutiyetin Tesirat ve Netayici”. Sebîlürreşad 15/383 (1329): 335-337.
• Süleyman Nazif. Yıkılan Müessese. İstanbul: İlhami Fevzi Matbaası, 1927.
• Süleyman Numan. “İnkılabımız”. Musavver Muhit. 1: 9, Kanun-i Evvel 1324.
• Toros, Taha. Ali Münif Bey’in Hatıraları. İstanbul: İsis, 1996.
• Tunaya, Tarık Zafer. Türkiye’de Siyasal Partiler. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
• Yalçın, Hüseyin Cahit. “Meşrutiyet Hatıraları, Fikir Hareketleri. b.y.: y.y., ts.