Pandemi Dönemi Çevrimiçi Kur’ân Eğitim-Öğretimi: Aybü ve Çakü İslami İlimler Fakültesi Örneği

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 18, 357 - 384, 15.12.2022

Abdulhekim Ağırbaş

https://doi.org/10.30523/mutefekkir.1219554

Öz

Kur’ân eğitim-öğretimi Cebrâil (a.s.) ile Hz. Peygamber arasında arz, sem’a usülleriyle başlayıp Hz. Muhammed (s.a.s.) ve sahabe, onlardan da tabiîn, kırâat imamları olmak üzere sahih senedle günümüze kadar kesintisiz bir şekilde devam edegelmiştir. 2019 yılında dünyayı sarsan Covid-19 salgını ile birlikte bu eğitim-öğretim, bazı yerlerde yüz yüze yapılamayıp uzaktan eğitim şeklindeki uygulamalarla sürdürülmüştür. Bu dönemde Kur’ân eğitim-öğretiminin çevrimiçi olarak devam ettiği yerlerden biri de üniversiteler olup araştırmamız, AYBÜ ve ÇAKÜ İslami İlimler Fakültelerindeki Kur’ân eğitim-öğretiminin bu süreçteki uygulamalarını kapsamaktadır. Araştırmanın amacı, öğretim elemanları ve öğrenciler açısından pandemi sürecinde Kur’ân Okuma ve Tecvîd derslerini değerlendirmek, bu dersin uzaktan eğitimle işlenmesinin avantaj ve dezavantajlarını ortaya koymak, bilimsel araştırma ile tespit yaparak önerilerde bulunmaktır. Çalışmamıza veri toplamak amacıyla uzman görüşü doğrultusunda öğretim elemanlarıyla yarı yapılandırılmış mülakat formu üzerinden, öğrencilerle anket uygulaması yapılarak karma araştırma yönteminden istifade edilmektedir. Araştırmada elde edilen verilerin SPSS programı ile analizi gerçekleştirilmektedir. Araştırma sonucunda öğretim elemanları ve öğrencilere göre yüz yüze eğitim ile yapılan Kur’ân derslerinin çevrimiçi kıyasla daha verimli olduğu görüşü ön plana çıkmaktadır. Öğrenciler iletişim araçlarında belirli oranda sıkıntı çektiklerini, sistemsel sorunlardan etkilendiklerini ancak bulundukları yerlerden derslere katılma fırsatı bulmalarından dolayı zamandan kazanımlarının olduğunu ifade etmişlerdir. Ayrıca yapılan araştırmada bu dönemde söz konusu derslere katılan öğrencilerin eğitimden kopmadıkları için yüz yüze eğitime başladıktan sonraki süreçte de daha başarılı oldukları müşahede edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Kırâat, Tecvîd, Çevrimiçi Eğitim, Pandemi

Online Qurʾān Education and Teaching in the Pandemic Period: The Case of the Faculty of Islamic Sciences AYBU and CAKU

Öz

The education and teaching of the Qurʾān has continued until today with ṣaḥīḥ sanad starting with the methods of ʿarḍ and samāʿ between Gabriel and the Prophet (pbuh), then Muhammad (pbuh) and the companions, and through them it was transferred to the tābiʿīn to imāms of qirāʾa. Due to Covid-19 in 2019, this education could not be done face-to-face in some places. The education activities continued through in online applications. Thus Qurʾān education at universities continued online in this period. Our research covers the practices of Qurʾān education in this process at AYBU and ÇAKU Faculties of Islamic Sciences. In this research, the aim is to evaluate Recitation of Qurʾān and Tajweed courses from the aspect of instructors and students in pandemic period and to present advantages and disadvantages of teaching this course with distance education based on scientific research and determination. The semi-structured interview form is used by applying document analysis technique with instructors, and qualitative research method is used by applying questionnaires to students to collect data for our research, in line with expert opinion. The data, analyzed with the SPSS program, shows that Recitation of Qurʾān and Tajweed courses with face-to-face education are more productive than online education. The students were suffered from certain systemic problems even if they save time as they could had the opportunity to attend classes from where they were. Consequently, the students attending regularly the courses in online period become more successful when they turned back to the face-to-face education, as they did not break away from education.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Kırâat, Tecvîd, Çevrimiçi Eğitim, Pandemi

Kaynakça

• Ağırbaş, Abdulhekim. “Hz. Peygamber Döneminde Kur’an/Kırâat Eğitim-Öğretimi”. Darülhadis İslami Araştırmalar Dergisi 1 (31 Aralık 2021), 83-117.
• Ağırbaş, Abdulhekim. Kur’an Eğitim-Öğretim Geleneği ve Günümüzdeki Uygulamalar (Türkiye-Suudi Arabistan-Mısır Örneği). Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Bağdat, Aydın. “Covid-19 Pandemisinde Muhasebe Derslerinde Uygulanan Uzaktan Eğitim Yöntemlerinin İncelenmesi ve Bir Model Önerisi”. International Journal of Management Economics and Business 17 (27 Aralık 2020), 20-34. https://doi.org/10.17130/ijmeb.836890
• Baki, Adnan - Gökçek, Tuba. “Karma Yöntem Araştırmalarına Genel Bir Bakış”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 11/42 (Güz 2012), 1-21.
• Bozkurt, Aras. “Türkiye’de Uzaktan Eğitimin Dünü, Bugünü ve Yarını”. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi 3/2 (30 Nisan 2017), 85-124.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Akademi, 26. Basım, 2019.
• Creswell, John W. Research Design (Araştırma Deseni). çev. Selçuk Beşir Demir. Ankara: Eğiten Kitap Yayıncılık, 2017.
• Çelik, Cihat. “Uzaktan Eğitimde Kur’ân-ı Kerîm Okuma ve Tecvid Dersleri Üzerine Bir Değerlendirme”. RUSUH Uşak Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 1/1 (28 Haziran 2021), 75-84.
• Demir, Muhammed. Pandemi Döneminde İlahiyat Programı Öğrencilerinin Uzaktan Eğitime ve Uzaktan Hizmet İçi Eğitime Yönelik Görüşleri. Eskişehir: Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• İbn Mücâhid et-Temîmî, Ebû Bekr Ahmed b. Mûsâ b. el-Abbâs. Kitâbü’s-seb’a fi’l-kırâât. thk. Şevki Dayf. Kahire: Dârü’l-Meârif, 1980.
• Kırık, Ali Murat. “Uzaktan Eğitimin Tarihsel Gelişimi ve Türkiye’deki Durumu”. Marmara İletişim Dergisi 21 (01 Ocak 2014), 73-94. https://doi.org/10.17829/midr.20142110299
• Kurt, İbrahim. “Salgın Döneminde 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursları (Ankara Örneği)”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/2 (Temmuz 2021), 393-421.
• Last, John M. (ed.). A Dictionary of Epidemiology. New York: Oxford University Press, 4th edition., 2000.
• Okan, Nesrullah. “Pandemi Sürecinde Yapılan Online Derslerin Verimliliğinin İncelenmesi ve Yüz Yüze Yapılan Derslerle Karşılaştırmasının Yapılması”. Uluslararası Covid-19 Kongresi: Eğitimde Yeni Normlar. 23-35. Elazığ: Fırat Üniversitesi, 2020.
• Özdoğan, Ahmet Çağlar. “Covi̇d-19 Pandemi Dönemindeki Uzaktan Eğitime İlişkin Paydaş Görüşlerinin İncelenmesi”. Milli Eğitim Dergisi 49/1 (07 Aralık 2020), 13-43.
• Polat, Coşkun - Eroğlu, Ertuğrul Burak. “Covid-19 Pandemi Döneminde Çankırı Karatekin Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü Çevrim İçi Staj Programının Değerlendirilmesi”. Bilgi Dünyası 22/2 (31 Aralık 2021), 213-249. https://doi.org/10.15612/BD.2021.601
• Sarıkaya, Muhsin. “Pandemi Sürecinde Uzaktan Eğitime İlişkin Öğrenci Görüşleri: Müzik Eğitimi Ana Bilim Dalı Örneği”. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 27/46 (19 Ocak 2021), 92-100.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.