The Context and Conceptual Framework of the Discussions on ‘Can there be Verses in the Qur’ān whose Meaning is Unknown?’

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 21, 29 - 53, 15.06.2024

Muhammed İsa Yüksek

Öz

The question of whether there are verses in the Qur’ān whose meaning is unknown is one of the problematics discussed in the classical literature. The issue is discussed in the tafsīr literature in the context of the concepts of mutashābih and taʾwīl mentioned in the seventh verse of Surah al-‛Imrān or in the introductory chapters of works of tafsīr. Most of the theologians argue that the Qur’ān cannot contain expressions that cannot be understood, while the majority of the commentators argue that there are verses in the Qur’ān whose interpretation cannot be known. It can be said that the mutakallimūn, in justifying this idea, acted with the reflex of proving that there are no contradictions or meaningless expressions in the Qur’ān. In this context, it is seen that the issue is analyzed as a problematic of theology and speech. In the context of tafsīr, the practical aspects of Qur’ānic language and style are paired with the ontological relevance of the will. In order to follow the debate in a healthy way, it is important to identify terminological and methodological distinctions. In the research, the paradox caused by the presence of incomprehensible verses in the Qur’ān, which was revealed to be understood and is a clear statement, for those who defend the existence of verses whose meaning cannot be known in the classical paradigm, and for those who argue that the Qur’ān is fully comprehensible, the fact of the presence in the Qur’ān of expressions whose truth cannot be grasped due to human ontological and epistemological limits is determined as problematic. In the research, the hypothesis that the authors’ idea of existence and their acceptance of the attribute of kalām are determinative was taken as a starting point. In the research, the concepts and theories embedded in the discourse analysis method were tried to be identified and described, and the verses whose meaning was unknown in the traditional tafsīr paradigm were tried to be interpreted in terms of the declarative nature of the Qur’ān. As a result, it has been determined that the divergence of the authors, who have the same conception of theology, in this debate stems from the conceptual framework.

Geleneksel Paradigmada ‘Kur’an’da Manası Bilinmeyen Âyetler Bulunabilir mi?’ Tartışmalarının Bağlamı ve Kavramsal Çerçevesi

Öz

“Kur’an’da manası bilinemeyen âyetler var mıdır?” sorusu klasik literatürde tartışılan problematiklerden birisidir. Konu, tefsir literatüründe Âl-i İmrân sûresi yedinci âyette geçen müteşâbih ve te’vil kavramları bağlamında veya mukaddimelerde ele alınır. Kelâm âlimlerinin birçoğu Kur’an’da anlaşılamayacak ifadelerin bulunamayacağını, müfessirlerin çoğunluğu ise Kur’an’da te’vili bilenemeyen âyetlerin yer aldığını savunurlar. Mütekellimûnun, bu düşünceyi temellendirirken Kur’an’da çelişkinin veya anlamsız ifadelerin bulunmayacağını ispat refleksiyle hareket ettiği söylenebilir. Bu bağlamda meselenin bir kelâm-hitap problematiği olarak analiz edildiği görülür. Tefsir bağlamında ise Kur’an dili ve üslûbunun pratik yönleri murâdın ontolojik âidiyeti ile eşleştirilir. Araştırmada, klasik paradigmada manası bilenemeyecek âyetlerin varlığını savunanlar açısından anlaşılamayan âyetlerin anlaşılmak için indirilen ve açık bir beyân olan Kur’an’da bulunmasının sebep olduğu paradoks, Kur’an’ın bütünüyle anlaşılır olduğunu savunanlar açısından ise insanın ontolojik ve epistemolojik sınırları sebebiyle hakikatini kavrayamadığı ifadelerin Kur’an’da bulunma vakıası problematik olarak belirlenmiştir. Araştırmada müelliflerin varlık düşüncesinin ve kelâm sıfatına ait kabullerinin tartışmada belirleyici olduğu hipotezinden hareket edilmiş, söylem analizi yöntemiyle kavramlar ve teoriler tespit ve tasvir edilmiş, geleneksel tefsir paradigması müvacehesinde manası bilinemeyen âyetler, Kur’ân’ın beyân keyfiyeti açısından anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Neticede aynı kelâm tasavvuruna sahip olan müelliflerin söz konusu tartışmadaki ayrışmalarının kavramsal çerçeveden kaynaklandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an, Metodoloji, Te’vil, Müteşâbih.

Kaynakça

• Altuntaş, Mehmet. “Mücâhid B. Cebr ve Mukâtil B. Süleymân’ın Tefsîrlerinin Kaynak Açısından Değerlendirilmesi” Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24/24 (Aralık 2023), 205-226.
• Ayyıldız, Mahmut. “Elmalılı’ya Göre Nazım-Mana Birlikteliği Açısından Kur’an Tercümesinin İmkânı”, İslam Tetkikleri Dergisi 13/2 (2023), 541-563.
• Bâkıllânî, Ebûbekir b. Tayyib. el-İntisâr li’l-Kur’ân. thk. Muhammed İsâm el-Kudâ. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2001.
• Cansız, Vehbi. “Müteşâbih Kavramı Çerçevesinde Müfessirlerin Teori-Pratik Tutarlılığı Meselesi” Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21 (2022), 185-210.
• Coşkun, Muhammed. “Tefsir Disiplini Bağlamında Tanrı Hakkında Konuşmanın Kavramsal Çerçevesi: Teşbîh, Tenzîh, Te’vîl ve Müteşâbih” Din ve Felsefe Araştırmaları 1/2 (2018), 143-156.
• Ebü’s-Senâ el-İsfahânî, Şemsüddîn Mahmud b. Ebi’l-Kâsım. el-Mukaddimât. thk. Muhammed Abdurrahîm. İmârât: Câizetü’t-Dubay ed-Devliyye li’l-Kur’âni’l-Kerîm, 2019.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru Sahnun, 1997.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim. Te’vîlü müşkili’l-Kur’ân. Beyrut: el-Mektebetü’l-İlmiyye, ts.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim. el-İklîl fi’l-müteşâbih ve’t-te’vîl. İskenderiyye: Dârü’l-İmân, ts.
• Kādî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen Kādı’l-kudât Abdülcebbâr b. Abdilcebbâr el-Hemedânî. Müteşâbihü’l-Kur’ân, thk. Adnan Zarzur. Kahire: Dârü’t-Türas, 1969.
• Kâfiyecî, Muhyiddîn Muhammed b. Süleyman. et-Teysîr fî ḳavâʿidi ʿilmi’t-tefsîr. Kahire: Mektebetü’l-Kudsî, 1998.
• Karataş, Şuayip. Kur’ân’ın Konusu Olarak Melekler. 2. Basım. İstanbul: İFAV Yay., 2023.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾân. 16 Cilt. İstanbul: Dârü’l-Mîzân, 2010.
• Molla Fenârî, Şemseddin Muhammed b. Hamza b. Muhammed. ʿAynü’l-aʿyân. (Tefsîru Sûreti’l-Fâtiḥa). Dersaâdet: Rıfat Bey Matbaası, 1325.
• Molla Hüsrev, Hüsrev Mehmed Efendi. Mir’atü’l-us’ûl şerh-i Mirkâti’l-vüsûl. Dersaâdet: Matbaa-i Şirket-i Sahafiye-i Osmaniye, 1310.
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddin Yahya b. Şeref. Şerhu Sahîh-i Müslim. 18 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1392.
• Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed. el-İ‘tikâdât. Beyrut: el-Müessesetü’l-Eşrâf, 1988.
• Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed. Muḳaddimetü Câmiʿi’t-tefâsîr maʿa tefsîri’l-Fâtiḥa ve meṭâliʿi’l-Baḳara. thk. Ahmed Hasan Ferhat. Kuveyt: Dârü’d-Da‛ve, 1984.
• Râzî, Muhammed b. Ömer b. el-Hüseyn Fahreddîn. Esâsü’t-takdîs. thk. Ahmed Hicâzî. Kahire: Mektebetü’l-Külliyeti’l-Ezheriyye, 1986.
• Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-İtḳān fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. thk. Şuayb Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2008.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî el-Gırnâtî. el-Muvâfaḳāt. thk. Ebû Ubeyde Al-i Salmân. 4 Cilt. Huber: Dâru İbn Affân, 1997.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Dârü Hicr, 2001.
• Ünsal, Hakkı. Müteşabihatın Bilinebilirliği Sorunu. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Zerkeşî, Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır. el-Burhân fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 2001.