Öldükten Sonra da Şifa Dağıtan Bir Tıp Adamı: Şeyh Yusuf El Hekim

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 1, 29 - 32, 01.04.2011

Rana Can Lema Çapar Abacı Selim Kadıoğlu

Öz

Kutsal sayılan yerleri ziyaret etme ve oralarda kimi ritüelleri yerine getirme majik-mistik zihniyetin şekillendirdiği evrensel ölçekte gelenekselleşmiş davranışlardır. Bu tip ziyaretlerde bulunma, Türkiye’de oldukça yaygın görülen toplumsal ve dinsel boyutlara sahip bir alışkanlıktır. Ziyaret edilen yerlerin hemen hemen hepsi, dinsel bir kimliği olan tarihi veya efsanevi kişilerin gerçek ya da temsili mezarlarıdır. Birçok kişi ziyaretinin karşılığı olarak gömülü kutsal kişiden iyilik göreceğine ve isteklerinin gerçekleşeceğine inanmaktadır. Mamafih bu inanışın orijinal İslam inancı ile bağdaşırlığı tartışma konusudur. Türkiye’nin güney kentlerinden Antakya’da bulunan Yusuf el Hekim’in türbesi ve çevresindeki yapılar önemli bir ziyaret mekânıdır. Mahir bir hekim ve bilge bir kişi olarak anılan Yusuf el Hekim’in yaşam öyküsü çerçevesinde tarihi ve mitolojik unsurlar girift olmuştur. Birçok kişi onun öldükten sonra bile hastalarını terk etmediğine inanmakta ve ondan yardım alarak hastalıklarından kurtulmak için türbesini ziyaret etmektedir. Farklı etnik ve dinsel kökenlere sahip ziyaretçiler türbede dua etmekte, mum dikmekte, tütsü yakmakta ve farklı ritüelleri gerçekleştirmekte, böylece sağlıklarına kavuşmayı ummaktadır.Bu makalede Yusuf el Hekim türbesinin tedavi edici gücü, halk hekimliği çerçevesinde incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Majik-mistik tıp; Halk hekimliği; Yusuf el Hekim

Anahtar Kelimeler

Majik-mistik tıp, Halk hekimliği, Yusuf el Hekim

A Physician Practice Medicine After His Death: Şeyh Yusuf El Hekim

Öz

To visit so called sacred places and to do ritualistic acts there is an old and universal tradition from the era of magical-mystical mentality. This kind of visits is common in Turkey as a socio-religious activity. Almost all of these visiting places are real or symbolic tombs of historical and/or legendary persons who have religious identity. Many people believe in the mystic power of the tomb which comes from the holly dead and expect its beneficence as a gratification of their visit. However availability of this belief according to orthodox Islam is arguable.The tomb of Yusuf el Hekim and its dependencies is an important visiting place in Antakya-Southern Turkey. In the context of his life story historical and mythological narrations are nested within one another. He is described as a talented physician and a wise person. Many people think that he has not quit his patients after his death and they visit his tomb to get his help for their recovery. Visitors of the tomb, from different ethnic and religious origins, pray to god, light votive candles, incense and make other ritualistic acts there and finally make their wish, majority expect to be healthier. In this article the belief for therapeutic power of Yusuf el Hekim’s tomb is examined in the context of folk medicine. Keywords: Magic-mystic medicine; Folk medicine; Yusuf el Hekim

Anahtar Kelimeler

Magic-mystic medicine, Folk medicine, Yusuf el Hekim

Kaynakça

• Kalaycıoğlu M. Hatay Halk Bilimi. Hatay, 1998: 28-29.
• Yenipınar U. Antiocheia, Orientis Apicem Pulcrum, Mitolojik Öyküler, Hatay. Etki Yayınları, İzmir, 2010.
• Türbeler. Erişim: (http://www.hatay.gov.tr/default_B1.aspx?content=276). Erişim Tarihi: 20.08.2010.
• Santur A. Türbe ve Yatırlar Etrafındaki İnanışların Atatürk Devrimleri ve Halk Hekimliği Çerçevesinde Değerlendirilmesi. I. Uluslararası Atatürk ve Türk Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri. TC Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001: 235-241.
• Boratav PN. 100 Soruda Türk Folkloru. Gerçek Yayınevi, İstanbul, beşinci baskı 1999: 228-231.
• Özcan H. Halkın Çoban Dede’den Beklentilerinin Psikolojik Nedenleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Adana, 2007. Erişim: (http://sosyalbilimler.cu.edu.tr/tezler/1080.pdf). Erişim Tarihi: 14.08.2010.
• Artun E. Türk Halk Bilimi. Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2005: 255-259.
• Köse A, Ayten A. Türbeler: Popüler Dindarlığın Durakları. Timaş Yayınları, İstanbul, 2010.
• Daphne’nin Gözyaşları: Harbiye. Erişim: (http://www.giritturk.com/showthread.php?p=106263). Erişim Tarihi: 20.08.2010.
• Ahmet Karadağ, 1927 doğumlu, okumamış, çiftçi, Harbiye.
• Santur A. Eren (Evliya) Mezarları Etrafında Oluşan Şifa ve Sağlık Talebine Yönelik İnanışların Etnolojik Değerlendirmesi. I. Uluslararası Türk Dünyası Eren ve Evliyaları Kongresi Bildirileri. Evrak Yayınları, Ankara, 1998: 427-441.
• Şeyh Yusuf al Hakim. Erişim: (http://www.antiochefrance.com/tr/node/64) . Erişim Tarihi: 14.08.2010.
• Ali Karadağ, 1952 doğumlu, ilkokul mezunu, eski muhtar, Harbiye.
• Aysel Altaç, 1971 doğumlu, ilkokul mezunu, ev hanımı, Harbiye.
• Sabahat Aşkar, 1958 doğumlu, ilkokul mezunu, ev hanımı, İskenderun.
• Mahmut Turhan, 1936 doğumlu, okumamış, yerel din adamı, İskenderun.
• Süleyman Satar, 1934 doğumlu, ilkokul mezunu, emekli işçi, İskenderun.
• Hatice Gülbay, 1961 doğumlu, ilkokul mezunu, ev hanımı, İskenderun.
• Mecide Aslan, 1937 doğumlu, okur yazar, ev hanımı, Antakya.
• Baytop T. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, ikinci baskı 1997.