ŞEREFEDDİN SABUNCUOĞLU’NUN CERRAHİYET-ÜL HANİYE KİTABINDA GÖZ HASTALIKLARI KONULARI

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 2, 16 - 24, 01.08.2013

Kadircan Keskinbora

Öz

Amasyalı hekim Şerefeddin Sabuncuoğlu’ nun XV. Yüzyılda yazdığı ve farklı kütüphanelerde bulunan üç adet nüshası ile günümüze ulaşabilmiş bulunan eseri Cerrahiyet-ül Haniye incelendi. Kitap gerek o dönemde Anadolu’daki hekimlerin bilgi ve beceri düzeyi hakkında, gerekse o dönemde kullanılan Türkçe hakkında fikir vermektedir.Söz konusu kitap el yazması olup, o dönemdeki bir cerrahın vücuttaki çeşitli hastalıklara yapılacak girişimleri anlatmaktadır. Birçok girişimin minyatürlerle de çizilmiş olması, kitabın hem yüksek bilimsel değerini hem de cerrahın kitabı için gösterdiği özeni işaret etmesi açısından manidardır. Kitabın birinci bâbında 57, ikinci bâbında 98 ve üçüncü bâbında 36 fasıldan oluşan toplam 191 hastalık konusu bulunmaktadır. Üç bâb tan oluşan eserin 1.ci bâbında 5 fasıl (12.ci, 13.cü, 15.ci, 16.cı ve 17.ci), 2.ci bâbında ise 17 fasıl (4.cü, 5.ci, 8.ciden 18.ciye kadar olan fasıllar ile 20.ciden 23.cüye kadar olan fasıllar), toplam 22 tane göz ile ilgili hastalık ve tedavilerine ilişkin öneriler anlatılmaktadır. Bu çalışmada, göz kapağının çeşitli hastalıkları, kirpikler, gözün çeşitli tabakalarının hastalıklarıyla tedavilerinin anlatıldığı fasıllar detaylandırılarak incelenmiş ve günümüz bilgileriyle karşılaştırılmıştır

Anahtar Kelimeler

Şerefeddin Sabuncuoğlu, Cerrahiyet-ül Haniye, Göz hastalıkları, Tıp tarihi, Oftalmoloji tarihi

The Ophthalmological Topics in Cerrahiyet-ul Haniye (Imperial Surgery Book) of Şerefeddin Sabuncuoğlu

Öz

Abstract Serefeddin Sabuncuoglu wrote a book named Cerrahiyet-ul Haniye (Imperial Surgery Book) in XV. Century. Three copies of this hand-written book are found at three different libraries. This book gives important data about the knowledge and dexterity of the physicians of Anatolia at that time; besides this, it gives important knowledges about the spoken and written Turkish language at that time.This hand-written book is about the interventions for various diseases of human body. Most of the interventions are shown by miniatures. The surgeon takes graet care in writing his book. This indicates the high scientific level of the book.There are 191 topics in the book totally, 57 topics in the first part, 98 topics in the second and 36 topics in the third part consecutively. 5 topics of the first part (12nd, 13rd, 15th, 16th, 17th), 17 topics of the second part (4th, 5th, from 8th to 18th, from 20th to 23d) are related to ophthalmological diseases and treatments. The sum of the ophthalmological topics is 22. In this study, the subjects which tell the diseases and treatment suggestions about various diseases of the lids, eyelashes, layers of the eye are scrutinized and compared with the current knowledge.

Anahtar Kelimeler

Serefeddin Sabuncuoglu, Cerrahiyet-ül Haniye, Imperial Surgery Book, History of medicine, History of ophthalmology

Kaynakça

• Şerefeddin Sabuncuoğlu. Cerrahiyet-ül Haniyye. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı, Kayıt no.35.
• Uzel İ. Cerrahiyet-ül Haniyye, Şerefeddin Sabuncuoğlu. Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1992.
• Uzel İ, Süveren K. Mücerreb-name, Şerefeddin Sabuncuoğlu, 1468. Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1999:143-188.
• Keskinbora H.K. XV. Yüzyılda Anadolu’da üst kapak gevşemesinin koterle tedavisine kısa bir bakış. IV. Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Kongresi, serbest tebliğ, Manisa, 11 Mayıs 2005.
• Keskinbora H.K. Gözün yukaruki kabaklarınun istirhasın beyan ider (üst göz kapağı gevşemesi hakkında). 39. Ulusal Oftalmoloji kongresi Program ve Özet Kitabı, Antalya, 2005:165.
• Keskinbora H.K., Üvey D. Anadolu’da pterigium tedavisi tarihçesine kısa bir bakış. 38. Ulusal Oftalmoloji kongresi Program ve Özet Kitabı, Antalya, 2004.
• Keskinbora HK, Üvey D, Gökçe AN. Cerrahiyet-ül Haniyye’de göze inen suyun tedavisi ve katarakt cerrahisi tarihçesine kısa bir bakış. T Oft Gaz 2006;36:82-86.