Osmanlı Tıp Yazmalarında Zor ve Kolay Doğum Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 3, 187 - 199, 01.12.2017

Şaziye Dinçer Bahadır

Öz

Geçmişten günümüze bir bütünlük arz eden tıp, insanoğlunun sağlıklı bir yaşam sürebilmesi üzerine gelişimini sürdürmüştür. Dünden bu güne yapılan uygulamalar değişmiş olsa da değişmeyen tek şey tedavinin en iyi şekilde sonuçlanmasının amaçlanması olmuştur. İnsanoğluna hayatın penceresini aralayan doğum konusunda da farklı dönemlerde farklı ya da benzer geliştirilmiştir.Bu hastalıklarını ele alan farklı döneme ait iki eserdeki zor ve kolay doğum bölümlerinin incelenmesi ve karşılaştırılması tarihinde kadın ve çocuk hastalıklarını müstakil olarak işleyen MS XVII. yüzyıla ait Şaban Şifâî’nin kaleme aldığı Tedbîrü’l-Mevlûd ve MS XVIII. yüzyıla ait Gevrekzâde Hâfız Hasan Efendi tarafından kaleme alınan Bikriyye’de yer alan doğum bölümü esas alınmıştır. Özellikle doğumun zorluğu ve kolaylığı, bunun nedenleri ve buna karşı uygulanan tedbirler karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Söz konusu çalışma, tarafımızdan 01.01.2017-03.04.2017 tarihleri arasında hazırlanmıştır. Çalışmada Tedbîrü’l-Mevlûd ve Netîcetü’l-Fikriyye fî Tedbîri Velâdeti’l-Bikriyye isimli iki eser incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda, geçmiş dönemlerde doğum öncesinde yapılan hazırlıklar ve doğum esnasında yapılan uygulamalar tespit edilmeye çalışılmıştır. Her iki eserde uygulanan yöntemler ve tedavi metotlarında pek çok noktada farklılıklar olduğu; ancak doğumun en iyi biçimde nasıl yapılacağı sorunu üzerinde odaklanıldığı görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Şaban Şifâî, Tedbîrü’l-Mevlûd, Gevrekzâde Hâfız Hasan Efendi, Netîcetü’l-Fikriyye fî Tedbîri Velâdeti’l-Bikriyye, zor ve kolay doğum.

A research on complicated and easy delivery in the Ottoman Medicine

Öz

Medicine, which has had an integrity from past to
present, has developed in order that humankind has
a healthy life. Although the practices have changed
from yesterday to today, the only thing constant is
the aim to achieve the best results of treatments.
Different and similar practices and treatment
methods related to childbirth, that open life’s
window for human being, were advanced in various
periods. In this study, it was aimed to examine and
compare the complicated and easy delivery chapters
in two works, written in different periods, focusing
on maternity and children’s diseases. The delivery
chapters of Tedbîrü’l-Mevlûd written by Şaban Şifâî in
the 17th century addressing exclusively maternity and
children’s diseases in the history of medicine, and of
Netîcetü’l-Fikriyye fî Tedbîri Velâdeti’l-Bikriyye
authored by Gevrekzâde Hâfız Hasan Efendi in the
18th century were based on in the study. The
difficulty and easiness in delivery, its reasons, and
precautions against it were particularly analyzed
comparatively. The study was carried out between
01.01.2017 and 03.04.2017. Two works entitled as
Tedbîrü’l-Mevlûd and Netîcetü’l-Fikriyye fî Tedbîri
Velâdeti’l-Bikriyye were examined in the study.In the
consequence of study, the prenatal preparations and
practices during delivery in previous periods were
identified. It was observed that the applications and
treatment methods differ at multiple points in two
works, however both of them focuses on the
question how delivery would be performed best

Anahtar Kelimeler

Şaban Şifâî, Tedbîrü’l-Mevlûd, Gevrekzâde Hâfız Hasan Efendi, Netîcetü’l-Fikriyye fî Tedbîri Velâdeti’l-Bikriyye, on difficult and easy labor

Kaynakça

• Örnek SV. Anadolu Folklorunda Ölüm, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, 2. Baskı, Ankara:1979.
• Kahya E. ve Demirhan Erdemir A. Bilimin Işığında Osmanlıdan Cumhuriyete Tıp ve Sağlık Kurumları, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara: 2000.
• Okumuş N. “Şaban Şifâî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 38, İstanbul: 2010, s.208.
• Şehsuvaroğlu BN., Demirhan Erdemir A. ve Cantay G. Türk Tıp Tarihi, Taş Kitapçılık, Bursa:1984.
• Bayat AH. Osmanlı Devleti’nde Hekimbaşılık Kurumu ve Hekimbaşılar, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara: 1999.
• Gevrekzâde Hâfız Hasan, Netîcetü’l-Fikriyye fî Tedbîri Velâdeti’l-Bikriyye, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, No: 7092.
• Şaban Şifâî, Tedbîrü’l-Mevlûd, Süleymaniye Kütüphanesi,Mihrişah Sultan Koleksiyonu, No: 344.