Headaches According to Mumin Bin Mukbil

Yıl 2011, Lokman Hekim Journal 2011; Supplement, 53 - 54, 01.09.2011

Kadircan Keskinbora Fatih Horozoğlu Tansu Gönen Özkan Sever Mustafa Yaşar

Öz

The purpose was to review reasons, signs and drugs of headaches from the book “The Key to Eye-straining
Effort and Gratification Pleasures”, which was written by Mumin Bin Mukbil at 15th century (1495). Mumin
Bin Mukbil is a kehhal (oculist) from Sinop (Turkey).
According to Mumin Bin Mukbil headaches had 21 reasons:
1)Hot
2)Gall-hot
3)Hot-blood
4)Cold
5)Phlegmy cold
6)Love
7)Bad winds
8)Dryness
9)Insufficient gastric orrifice
10)Strong brain sensasiton
11)After sleeping
12)After sexual intercourse
13)Smell and steam coming from outside
14)Outside winds
15)Difficulty and wounds
16)Larva in skull
17)Drunkenness
18)Colic pain
19)Chronic
20)Malaria
21)Half headache
In accordance with this classification we can easily understand that Mumin Bin Mukbil had a deep knowledge
about headaches and he was a great observer. In each headache part he wrote a detailed part about reasons,
signs, and methods to use in therapy, drugs and preparation of drugs.

Anahtar Kelimeler

Mumin bin Mukbil, Headache, Medicine of Ottoman, History of Medicine

Mümin Bin Mukbil’e Göre Baş Ağrıları

Öz

Sinoplu bir kehhal (göz hekimi) olan Mümin bin Mukbil’in XV. yüzyılda (1495) yazdığı “Göz Nurunun Anahtarı ve Sevinç Hazineleri (Miftah in-nur ve Hazain is-sürur)” adlı kitabında baş hastalıklarının sebeplerini, belirtile- rini ve ilaçlarını anlattığı bölümün gözden geçirilmesi amaçlandı. Mümin bin Mukbil’e göre baş ağrıları 21 nedenden oluşmaktadır: 1) Sıcaktan olan 2) Safravî sıcak olan 3) Sıcak kandan olan 4) Soğuktan olan 5) Soğuk balgamî olan 6) Sevdadan olan 7) Kötü yellerden oluşan 8) Kuruluktan meydana gelen 9) Mide ağzının zayıflığından meydana gelen 10) Beyin hissinin kuvvetinden meydana gelen 11) Uykudan sonra ortaya çıkan 12) Cimadan sonra ortaya çıkan 13) Dışarıdan alınan koku ve buharların dimağa ulaşmasıyla oluşan 14) Dışarıdaki yellerden meydana gelen 15) Zahmet ve yaradan meydana gelen 16) Kafatasının içinde ortay çıkan kurtçuk neticesi oluşan 17) Sarhoşluktan oluşan 18) Sancı ile birlikte oluşan 19) Müzmin ve sürekli 20) Sıtmadan olan 21) Yarım baş ağrısı şeklinde olan Yukarıdaki sınıflandırmadan da anlaşılacağı üzere Mümin bin Mukbil, baş ağrıları üzerinde derin bir bilgi biriki- mine sahiptir. Gelişmiş bir gözlem yeteneğine sahiptir. Her bir sınıf baş ağrısında nedenler, belirtiler, tedavide kullanılacak yöntemler ile ilaçlar ve ilaç hazırlanmasıyla ilgili detay bilgilere yer veren geniş bir bölüm yazmış- tır. Yazmış olduğu bölümü içeren kitabı, 500 yıl önceki bilgi birikimini ve düzeyini göstermesi, ayrıca o zaman kullanılan dil özelliklerini de yansıtması açısından önemlidir

Anahtar Kelimeler

Mümin bin Mukbil, Baş ağrısı, Osmanlı Tıbbı, Tıp tarihi