Genetik Biliminin Öncüleri Arasında Bir Devlet Adamı: Ord. Prof. Dr. Sadi Irmak

Yıl 2011, Lokman Hekim Journal 2011; Supplement, 80 - 81, 01.09.2011

Etem Akbaş

Öz

Türkiye de genetik çalışmaları dünyaya göre gecikmeli olarak ancak 1930’lu yıllarda başlatılabilmiştir. İlk ça- lışmalar; Nazi Almanyası’ndan ülkemize sığınan İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Botanik bölümünden Alf- red Heilbronn ve Zooloji bölümünden Kurt Cosmick’le başlamıştır. Genetik bilimine dair resmi kayıtlara giren ilk bilimsel aktivite: İstanbul Üniversitesi Genel Fizyoloji Kürsüsünden Doç. Dr. Sadi Irmak tarafından 5 Mart 1938 tarihinde Ankara Halk evinde verilen “Verasetin Biyolojisi” konulu konferanstır. Sadi Irmak; Yüce Önde- rimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün direktifi ile Milli Eğitim Bakanlığı tarafından İstanbul Üniversitesi mezunları arasından seçilip Almanya’ya doktora eğitimi yapmak üzere gönderilmiş ve fizyoloji alanında doktorasını ta- mamladıktan sonra İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde Fizyoloji Kürsüsü’nde öğretim üyesi olarak göreve başlamıştır. 1938 yılında Cumhuriyet Halk Partisi «Halkın kültür ve bilgisi seviyesini yükseltmek, Kemalizm inan ve dev- rimini halkın içine sindirmek ödevlerinin başında gelen Halk Evleri’nde, gündelik hayatımızda daima müessir olan müspet bilgileri öğretmek ve yaymak için verilen konferansların yeni bir serisi olarak İstanbul Üniversitesi ile Ankara fakülte ve yüksek okullarındaki doçent arkadaşlarımızdan kendi ihtisasları dâhilinde birer mevzu seçerek tayin edilecek zamanlarda konferanslar vermeleri” ricasını dönemin Milli Eğitim Bakanı Şükrü Kaya’ya iletir. Bu doğrultuda hazırlanan bir takvime bir konferans programı hazırlanır. Bu programın ilk sırasında 5 Mart 1938 tarihinde Doç. Dr. Sadi Irmak tarafından “Verasetin Biyolojisi” yer almıştır. Genetik biliminin en temel kavramı olan “Kalıtım” kavramını “Biyolojik Veraset” olarak adlandıran Doç. Dr. Sadi Irmak; “Tecrübe imkânından mahrum olduğumuz beşeri verasette ise tabiatın şu veya bu suretle yaptığı tecrübeleri müşahede etmek ve elde edilen materyali istatistik kaidelerine göre toplamak sureti ile hareket edebileceğini belirtip; Şimdiki halde beşerî verasetin dayanak noktalarını: ırk araştırmaları, aile araştırmaları ve ikiz araştırmaları olarak nitelemiştir

Anahtar Kelimeler

Sadi Irmak, Genetik, Kalıtım

A Statesman as an Initiator of Genetics Science: Ord. Prof. Dr. Sadi Irmak

Öz

In Turkey, Genetical studies started in 1930s with a significant delay compared to the rest of the
world. First studies were initiated by Alfred Heilbronn from I.U. Faculty of Science Botanic Department
and Kurt Cosmick from Zoology Department. They both took refuge in Turkey from Nazi Germany.
The first recorded scientific activity about Genetic science is the conference “Biology of Heritance”
was given by Sadi Irmak from I.U. Physiology Department in Ankara Public House at March 5th, 1938.
Sadi Irmak was chosen among the graduate students of Istanbul University in order to receive his
PhD education in Germany by Mustafa Kemal Atatürk’s directive. After completing his education in
Germany, he joined I.U. Faculty of Science Physiology Department as a lecturer.
The main aims of Public Houses were to enhance people’s culture and knowledge and establish
the Kemalism revolution and its principles. In Public Houses series of conferences were given by
the academicians from İstanbul and Ankara Universities in order to teach important topics that are
useful in daily life upon Republican People’s Party’s request in 1938. The conference schedule was
organized by the Minister of National Education Şükrü Kaya and the first conference titled “Biology
of Inheritance” was given by Sadi Irmak in 1938, March 5th.
Heredity is an essential concept in Genetic science and Sadi Irmak names it as a “Biological inheritance”.
He adds that the nature may observe some experiences and want to save its results considering
statistical principles, because human beings are not able to have experience in biological inheritance.
He defines biological inheritance on the base of Race, Family and Twin studies

Anahtar Kelimeler

Sadi Irmak, Genetic, Inheritance