Devlet Arşivleri Cumhuriyet Arşivinde Bulunan 1931 ve 1962 Yılları Arasındaki Belgelerden Türkiye’de Görev Yaptıkları Belirlenen Yabancı Hemşireler

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 3, 346 - 359, 23.09.2020

Fuat İnce

https://doi.org/10.31020/mutftd.697180

Öz

Amaç: Türkiye’de görev yapan yabancı hemşirelerle ilgili 1931 ve 1962 yılları arasındaki döneme ait arşiv belgelerini inceleyerek elde edilen bilgileri paylaşmaktır.
Yöntem: Çalışma için konuyla ilgili yayınlar okunmuş, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi Kataloğunda tarama yapılmış ve bulunan arşiv belgeleri incelenmiştir.
Bulgular: İncelenen arşiv belgelerinden yabancı hemşirelerin Türkiye’de Cumhuriyet’in ilk yıllarından 1960’lara kadar hem hemşirelik eğitim kurumlarında hem de hastanelerde çalıştıkları görülmüştür. Arşiv belgelerinde isimleri geçen yabancı hemşire sayısı 26’dır. Bunlar Almanya, Avusturya, Amerika Birleşik Devletleri, Çekoslovakya ve Polonya uyruğundadırlar. İsimleri ise; Friyedel Üg, Sotto Kemma, İles Yensen, Charlotte Keitel, Ella Bach, Else Schauman, Anna Haace, Margot Konrat, Elisabeth Sehulz, Hazel Avis Goff, Fransiska Karpeles, Marie Mochnacka, Grete Lindenbav, Miss Cecilia Sinclair, Miss Mag, Schweifert, Hilde Scromm, Katerina Thetter, Gertrud Sieber, Aenne Messerle, Hedwig Pfannes, Frances Bavons, Margot Henkel, Rosa Dotosch, Karin Duve ve Clara Anna Engle’dir.
Sonuç: İncelenen arşiv belgelerine göre yabancı hemşirelerin Türkiye’de hemşireliğin gelişiminde hem eğitim hem de hastane çalışmalarının düzenlenmesi açısından dolaylı katkılar sağladıklarını söylemek olanaklıdır.

Anahtar Kelimeler

Yabancı hemşireler, Cumhuriyet, Türkiye

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

Almanya Federal Cumhuriyeti’nin Ankara Büyükelçiliği’ne ve çalışma kapsamında Büyükelçilik vasıtasıyla irtibat kurulan Regine Erichsen’e ilgi, yönlendirme ve desteklerinden dolayı teşekkür ederim.

Foreign Nurses that Worked in Turkey According to Documents of the Period Between 1931 and 1962 Years of the Turkish State Archives Republic Archive

Öz

Aim: To share the information obtained by examining the archive documents for the period between 1931 and 1962 related to foreign nurses working in Turkey.
Method: For the study the publications related to the subject were read, Turkish Presidency State Archives Republic Archive Catalog was scanned and the archive documents were examined.
Results: It has been seen from the archive documents examined that in Turkey from the early years of the Republic to 1960s the foreign nurses worked both of in the educational institutions and the hospitals. The number of foreign nurses mentioned in the archive documents of this period is 26. They are in the nationality of Germany, Austria, the United States of America, Czechoslovakia and Poland. Their names are; Friyedel Ug, Sotto Kemma, Iles Yensen, Charlotte Keitel, Ella Bach, Else Schauman, Anna Haace, Margot Konrat, Elisabeth Sehulz, Hazel Avis Goff, Fransiska Karpeles, Marie Mochnacka, Grete Lindenbav, Miss Cecilia Sinclair, Miss Mag, Schweifert, Hilde Scromm, Katerina Thetter, Gertrud Sieber, Aenne Messerle, Hedwig Pfannes, Frances Bavons, Margot Henkel, Rosa Dotosch, Karin Duve and Clara Anna Engle.
Conclusion: According to the archive documents examined, in the development of nursing in Turkey it is possible say that foreign nurses provided indirect contributions both of nursing education and organization of the hospital works.

Anahtar Kelimeler

Foreign nurses, Republic, Turkey

Proje Numarası

-

Kaynakça

• 1. Güney Kızıl E., ve ark. Hemşirelerin Görevlerini Bilme, Benimseme ve Yerine Getirme Durumları: İzmir Örneği. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi (HEAD) 2015;12(3):215-223.
• 2. Torun S., Öner Yalçın S., Kadıoğlu FG. Erkek Hemşirelerin Kısa Tarihi, Lokman Hekim Journal 2013, Supplement VIII., Lokman Hekim Days, 22 - 25 May 2013, Ninth Session: Poster Session, p.98.
• 3. Çınar D., Olgun N. Klinik Uygulamalarda Erkek Hemşire Algısı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi (HEAD) 2013;10(3):3-6.
• 4. Şentürk S. Hemşirelik Tarihi, İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri, 2011.
• 5. Nelson S., Rafferty AM. Giriş, Florance Nihtgingale Hakkında Düşünceler Bir Hemşirelik İkonunun Etkileri ve Mirası, Ed. Nelson S., Rafferty AM., Çev. Ed. Akyolcu N., Anğ Ö., İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri, 2016, s.1-9.
• 6. Torun S. Kırım Savaşı’nda Hasta Bakımı ve Hemşirelik, Ankara, Akademisyen Tıp Kitabevi, 2014.
• 7. Taşkıran N. Florance Nightingale ve Kendisine Ait Yayınlanmamış Türk Arşiv Belgeleri, Türkiye’de Hemşirelik ve Gelişimi Tarihi, Kayseri, Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü Yayın No:23, 1996, s.11-58.
• 8. Yıldırım N. Savaşlardan Modern Hastanelere Türkiye’de Hemşirelik Tarihi, İstanbul, Vehbi Koç Vakfı, 2014, s. 209-307.
• 9. İlikan Rasimoğlu CG. Tanzimat, Hayırseverlik ve Kadın: Filles De La Charité Rahibelerinin Osmanlı İmparatorluğu Topraklarına Gelişi ve İstanbul’daki İlk Yılları, İzmir, DEÜ Sos. Bil. Ens. Dergisi 2018;20(4):603-619.
• 10. Karal Akgün S., Uluğtekin M. Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a, Ankara, Kızılay Yay., 2002.
• 11. Ataç A. Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nin Kuruluşu, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yay., 1996.
• 12. Altay S. Atatürk Dönemi Sağlık Politikalarının Halka Yansımasında Öncü Kurumlar: Numune Hastaneleri (1924-1938), Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2015.
• 13. Öztürk H., Demirsoy N. Cumhuriyetin İlk Yıllarında Ulusallaşma Çabaları ve Sağlık Alanında Yapılan Ulusallaşma Çalışmalarının Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri J Med Ethics 2019;27(1):11-24.
• 14. Namal Y. Türkiye’de 1933–1950 Yılları Arasında Yükseköğretime Yabancı Bilim Adamlarının Katkıları, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 2012;2(1):14-19.
• 15. Türkiye İstatistik Kurumu, İstatistik Göstergeler (1923-2011), Ankara, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, 2012, s.51-62.
• 16. BCA. 30-18-1-2 / 17 - 7 – 15, 1/2/1931.
• 17. BCA. 30-18-1-2 / 17 - 7 – 18, 1/2/1931.
• 18. BCA. 30-18-1-2 / 18 - 19 – 3, 18/3/1931.
• 19. BCA. 30-18-1-2 / 20 - 31 – 7, 18/5/1931.
• 20. BCA. 30-18-1-2 / 36 - 39 – 8, 23/5/1933.
• 21. BCA. 30-18-1-2 / 20 - 39 – 8, 7/6/1931.
• 22. BCA. 30-18-1-2 / 23 - 64 – 18, 14/9/1931.
• 23. BCA. 30-18-1-2 / 26 - 12 – 16, 2/3/1932.
• 24. Gürgan M., Ulus T. İstanbul Heybeliada Sanatoryumu, 2020, Erişim adresi: http://www.sdplatform.com/Dergi/495/Istanbul-Heybeliada-Sanatoryumu.aspx (İnternet)
• 25. BCA. 30-18-1-2 / 31 - 65 – 2, 9/10/1932.
• 26. BCA. 30-18-1-2 / 48 - 69 – 10,11/10/1934.
• 27. BCA. 30-18-1-2 / 70 - 99 – 8, 4/1/1937.
• 28. BCA. 30-18-1-2 / 51 - 1 – 20, 1/1/1935.
• 29. BCA. 30-18-1-2 / 64 - 39 – 3, 13/5/1936.
• 30. Tosun H. İstanbul’da Kurulan Cumhuriyetin İlk Milli Hemşirelik Okulu “Kızılay Hemşirelik Lisesi”, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Sempozyum Özel Sayısı, 2010, s.126-130.
• 31. BCA. 30-18-1-2 / 85 - 115 – 9, 13/1/1939.
• 32. BCA. 30-18-1-2 / 87 - 58 – 16, 22/6/1939.
• 33. Seyhun G., II. Dünya Savaşında Türkiye’de Gönüllü Hemşirelik Kursları. İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi 2018;I:7-30.
• 34. BCA. 30-18-1-2 / 88 - 82 – 1, 25/8/1939.
• 35. BCA. 30-18-1-2 / 90 - 19 – 10, 4/3/1940.
• 36. BCA. 30-18-1-2 / 92 - 95 – 3, 28/9/1940.
• 37. BCA. 30-18-1-2 / 100 - 94 – 5, 16/11/1942.
• 38. BCA. 30-18-1-2 / 107 - 87 – 10, 14/12/1944.
• 39. BCA. 30-18-1-2 / 113 - 31 – 9, 5/5/1947.
• 40. BCA. 30-18-1-2 / 116 - 35 – 19, 25/5/1948.
• 41. BCA. 30-18-1-2/116 - 38 – 2, 2/6/1948.
• 42. BCA. 30-18-1-2 / 119 - 28 – 17, 18/4/1949.
• 43. BCA. 30-18-1-2 / 120 - 72 – 18, 13/10/1949.
• 44. BCA. 30-18-1-2 / 121 - 104 – 15, 2/2/1950.
• 45. BCA. 30-18-1-2 / 126 - 47 – 19, 15/6/1951.
• 46. BCA. 30-18-1-2 / 128 - 15 – 7, 22/2/1952.
• 47.BCA. 30-18-1-2 / 129 - 37 – 8, 5/5/1952.
• 48. BCA. 30-18-1-2 / 130 - 94 – 4, 25/12/1952.
• 49. BCA. 30-18-1-2 / 151 - 66 – 4, 27/12/1958.
• 50. BCA. 30-18-1-2 / 132 - 38 – 14, 5/5/1953.
• 51. BCA. 30-18-1-2 / 133 - 78 – 18, 5/10/1953.
• 52. BCA. 30-18-1-2 / 156 - 16 – 3, 7/9/1960.
• 53. BCA. 30-18-1-2 / 159 - 16 – 1, 31/3/1961.
• 54. BCA. 30-18-1-2 / 166 - 47 – 7, 11/10/1962.