Besim Ömer’in Tabib-i Etfal Adlı Eserinde Çocuk Hastalıklarıyla Mücadele Yöntemleri ve Bunların Modern Tıpla Benzerlikleri

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 3, 481 - 494, 23.09.2020

Hüseyin Doğramacıoğlu

https://doi.org/10.31020/mutftd.735820

Öz

Amaç: XIX. yüzyılın sonlarında ve XX. yüzyılın başlarında Dr. Besim Ömer, geleneksel yöntemleri modern yöntemlerle birleştirdi. Böylece o, modern Türk tıbbının kurucuları arasında yer aldı. Bu araştırmanın genel amacı, Dr. Besim Ömer'in kitabından örnekler vererek Osmanlı dönemi tıp kitaplarının modern tıbba kaynaklık edip etmediğini araştırmaktır.
Yöntem: Bu çalışmada Osmanlı tıbbı ile günümüz tıbbı Dr. Besim Ömer’in çocuk hastalıkları ile ilgili kitabı üzerinden karşılaştırma yapılarak incelenmiş ve bu yöntemle Osmanlı tıbbı ile modern tıbbın benzer hastalıklara bakışı incelenmiştir.
Bulgular: İncelediğimiz Osmanlı dönemi tıp eserinde günümüz hastalıklarına alternatif tedaviler sunulduğu tespit edildi. Bu bulgular günümüz modern tıbbın bakışıyla kısmen değerlendirildi. Elde edilen bulgular Osmanlı tıbbının günümüz teşhis ve tedavi yöntemlerinin prototipini oluşturduğunu ortaya koydu.
Sonuç: Çalışmada elde edilen sonuca göre Osmanlı tıbbının günümüzde de var olan hastalıklara farklı ya da benzer tedaviler sunduğu görülmüştür. Ayrıca hastalıkları tedavi etmenin yanında günümüzde koruyucu hekimlik uygulamalarında uygulanan hastalığa yakalanmama tezinin sık sık vurgulandığı görülmüştür. Tarihte görülen hastalıkların günümüzde de devam ettiği ve bu hastalıklara geçmişte nasıl teşhis konulduğu ve tedavi edildiği bu çalışmada kısmen ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı tıbbı, pediatri, tanı ve tedavi yöntemleri

Methods of Combating Child Diseases in Besim Ömer's Book titled Tabib-i Etfal and Their Similarities with Modern Medicine

Öz

Aim: In the late XIXth and early XXth century Besim Ömer combined traditional methods with modern methods. Therefore he was among the founders of modern Turkish medicine. The general purpose of this research is to investigate whether Ottoman period medical books are a source of modern medicine by giving examples from Dr. Besim Ömer's medical book.
Method: In this study, Ottoman medicine and today's medicine was compared and examined through Dr. Besim Ömer's book on pediatric diseases and with this method, the perspective of Ottoman medicine and modern medicine on similar diseases was examined.
Results: In the Ottoman period medical work we examined, it was found that alternative treatments were offered to today's diseases. These findings were partially evaluated from the perspective of modern medicine. The findings revealed that Ottoman medicine constituted the prototype of today's diagnosis and treatment methods.
Conclusion: According to the results obtained in the study, it was seen that Ottoman medicine offers different or similar treatments to the diseases that exist today. In addition to treating diseases, it is observed that the thesis of not catching the disease applied in preventive medicine practices is emphasized frequently. It is partially revealed in this study that the diseases seen in history continue today and how these diseases were diagnosed and treated in the past.

Anahtar Kelimeler

Ottoman medicine, pediatrics, diagnosis and treatment methods

Kaynakça

• 1- Akbaş M, ve ark Besim Ömer Paşa’nın Gözünden 1912 Yılında Washıngton’da Yapılan Uluslararası Kızılhaç Kongresi Lokman Hekim Journal, 2013;3(3):48-55
• 2- Yürük AY, Üsküdarlı Meşhurlar Ansiklopedisi, Besim Ömer Paşa Maddesi, Üsküdar Belediyesi Yayınları, İstanbul 2012, p.44
• 3- Kavak M. Besim Ömer Paşa ve Ailesinin Husûsî Evrâkı, 3. Sağlık Tarihi ve Müzeciliği Sempozyumu, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 2018, p. 418
• 4- Gürkan Kİ. Büyük Adamın ölümü münasebetiyle: Besim Ömer Akalın 1862 -1940, Yeni Sabah Gazetesi (Yeni Sabah Newspaper), 20 March 1940, p. 1940
• 5- Ülman, YI. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Geçiş Sürecinde Bir Aydının Portresi Dr. Besim Ömer Akalın Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, ed.: Nil Sarı, İstanbul 2004-2005; 10-11:435-464. p. 435
• 6- Kadıoglu N, Ögenler O, Uzel İ. Serefeddin Sabuncuoglu's drawings of gyneco-obstetric instruments. Turkish Journal of Medical Sciences 2011;41(1-5):1
• 7- Taşdemir E. Nevsal-i Afiyet (H.1316/M.1900 Tarihli) Salnamesinin Çeviri Yazısı, Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Aksaray. 2019
• 8- Kadıoğlu S, Ögenler O, Uzel İ. A Classical Wooden Vaginal Speculum Mentioned in Old Medical Manuscripts. Archives of Iranian Medicine 2017;20(3):193
• 9- Acıduman A, İlgili Ö, XVIII. Yüzyılda Osmanlı tıbbında çocuk hastalıkları ile ilgili bir bölüm içeren önemli bir Türkçe eser: Nüzhetü’l-Ebdân fî Tercemet-i Gâyeti’l- İtkân. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2012;55:110-125
• 10- Akalın, B.Ö. Tabib-i Etfâl, Ebeveyne Yadigâr, Alem Matbaaası, Ahmet İhsan ve Şürekâsı, Konstantiniye. Hicrî 1314, p. 242, 376, 212, 449
• 11- Marletta D. Tidona F, Bordonaro S. Donkey Milk Proteins: Digestibility and Nutritional Significance, Milk Proteins - From Structure to Biological Properties and Health Aspects, Isabel Gigli, IntechOpen, DOI: 10.5772/62597. (September 7th 2016). Available from: https://www.intechopen.com/books/milk-proteins-from-structure-to-biological-properties-and-health-aspects/donkey-milk-proteins-digestibility-and-nutritional-significance
• 12- Conte F. Potential Hazards Associated with Raw Donkey Milk Consumption: A Review, International Journal of Food Science 2019(11):1-11, DOI: 10.1155/2019/5782974
• 13- Düzcü L, Sezer C. Doktor Besim Ömer ve Dokuzuncu Washington Konferansı, Türk Kızılayı Yayınları, Ankara 2016
• 14- Sultana S, et al. Cough Suppressant Herbal Drugs: A Review. International Journal of Pharmaceutical Science Invention 2016;5(5):15-28
• 15- Darrell N. At Home Wıth Herbs An Introductıon To Usıng 45 Common Herbs And Spıces For Health, Cookıng, Gardenıng And Skincare, Prisma Print Limited Cork by Veriditas Hibernica, First Edition 2016, p. 6, 7 Available from: https://theplantmedicineschool.com/sites/default/files/inline-files/At%20Home%20with%20Herbs.pdf (Access date: 15.06.2020)
• 16- Aydoğan A, Aydoğan S. Tıp Çeviri Sözlüğü, Ankara Üniversitesi Yayınevi, Ankara 2013
• 17- Neto PS, et al. Surgical treatment of severe epistaxis: an eleven-year experience. Brazilian Journal of otorhinolaryngology 2013;79(1):60
• 18- Tunkel DE, et al. Clinical Practice Guideline: Nosebleed (Epistaxis). Otolaryngology–Head and Neck Surgery 2020;162(1S):1–38 DOI: 10.1177/0194599819890327 Available from: http://otojournal.org
• 19- Viljoen J. Epistaxis in children: approach and management. Journal of CME 2003;21(11):665
• 20- Whitley RJ, Kimberlin D, Roizman B. Herpes Simplex Viruses. Clinical Infectious Diseases 1998;26(3):541–555 https://doi.org/10.1086/514600
• 21- Chi C, et al. Interventions for prevention of herpes simplex labialis (cold sores on the lips). Cochrane Database Syst Rev 2015;(8): CD010095 doi: 10.1002/14651858.CD010095.pub2
• 22- Popova A, Mihaylova D. A Review of the Medicinal Plants in Bulgaria – Collection, Storage, and Extraction Techniques. Asian Journal of Pharmaceutical and Clinical Research 2018;March:29-31
• 23- Ashley MP. It’s only teething: A report of the myths and modern approaches to teething. Br. Dent. J 2001;191:4–8 https://www.nature.com/articles/4801078 Access date to the site: 10 August 2020
• 24- Kayode O, et al. Anaemia in Developing Countries: Burden and Prospects of Prevention and Control, Journal of Anemia, February 2012, https://www.researchgate.net/publication/221926480_Anaemia_in_Developing_Countries_Burden_and_Prospects_of_Preventionand_Control, P. 120, Access date to the site: 10 August 2020
• 25- Ersoy S. Benli A. R. Osmanlı Tıbbı’nın Geleneksel Detoks Yöntemi: İstifra. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics 2018;26(1):45-47
• 26- Ağırakça A. Osmanlı Tıbbının Kaynakları ve Osmanlı Tıbbına Giriş. http://ahmetagirakca.com.tr/uploads/default/articles/5-Osmanli_Tibbinin_Kaynaklari_ve_Osmanli_Tibbina_Giris.pdf (Access date: 28.06.2020), p.32
• 27- Bingül Ș. II. Abdülhamid Döneminde İstanbul'da Bulașıcı ve Salgın Hastalıklara Karșı Alınan Tedbirler: Mektep Tatilleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Salgın Hastalıklar Özel Sayısı 2020:77-104