Kadınların Jinekolojik Kanserler ile İlgili Farkındalık Düzeyinin Artmasında Sağlık Okuryazarlığının Etkisi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 196 - 206, 27.01.2023

Sevinç Köse , Papatya Karakurt

https://doi.org/10.31020/mutftd.1175176

Cited By: 2

Öz

Amaç: Araştırma kadınların jinekolojik kanserler ile ilgili farkındalık düzeyinin artmasında sağlık okuryazarlığının etkisini belirlemek için yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırmada örneklem seçimine gidilmemiş, bu araştırmanın örneklemini Erzincan ili sınırları içerisinde bulunan Eğitim ve Araştırma Hastanesinin kadın doğum polikliniklerine herhangi bir nedenden dolayı başvuran 20-65 yaş arası 380 kadın hasta oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri 2022 yılı Mart ve 2022 yılı Haziran tarihleri arasında, Sosyodemografik Özelikler ve Bilgilendirme Formu, Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ve Jinekolojik Kanserler Farkındalık Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde standart sapma, ortalama, yüzdelikler, sayılar ve Sperman Korelasyon Analizi yapılmıştır.
Bulgular: Araştırmada kadınların üçte ikisinin 20-35 yaş grubunda yer aldığı, yaklaşık yarısının üniversite mezunu olduğu, hemen hemen dörtte üçünün çalışmadığı, %88,7’sinin PAP testi yaptırmadığı, %69,2’sinin HPV aşısını bilmediği belirlenmiştir. Kadınların Jinekolojik Kanserler Farkındalık Ölçeği puan ortalamasının 150.23±28.73 ve Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği puan ortalamasının ise 100.79±21.15 olduğu belirlenmiş olup, iki ölçek arasında pozitif yönde bir ilişki bulunmuştur.
Sonuç: Kadınların, jinekolojik kanserler farkındalık ölçeği ve sağlık okryazarlığı ölçeği puan ortalaması orta düzeyin üzerinde bulunmuş olup, sağlık okuryazarlığı düzeyi arttıkça jinekolojik kanser farkındalık düzeyleri de artmaktadır. Jinekolojik kanserlerin erken tanısına yönelik bilgi düzeyleri ile kanser taramalarına katılımı artırmak için kadınların, sağlık okuryazarlık düzeylerinin artırılması yönünde girişimlerde bulunması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

kadınlar, jinekolojik kanser, sağlık okuryazarlık, Women, Gynecological cancers, Health literacy

A Study on the Effect of Health Literacy on Increasing Awareness of Women about Gynecological Cancers

Öz

Aim: The research was carried out to determine the effect of health literacy on women's awareness of gynecological cancers.
Materials and Methods: Sample selection was not made in the study, and the sample of this study consists of 380 female patients between the ages of 20-65 who applied to the obstetrics and gynecology outpatient clinics of the Training and Research Hospital located in the province of Erzincan for any reason. The data of the study were collected between March 2022 and June 2022, using the "Sociodemographic Characteristics and Information Form", "Health Literacy Scale" and "Gynecological Cancers Awareness Scale (JİKFÖ). Numbers, percentages, mean, standard deviation and Sperman Correlation Analysis were used in the analysis of the data.
Results: Of the women included in the study, 68.2% were in the 20-35 age group, 56.6% were university graduates, 71.6% were not working, 88.7% did not have PAP test, 69.2% It was determined that he did not know about the HPV vaccine. It was determined that women's Gynecological Cancers Awareness Scale mean score was 150.23±28.73 and Health Literacy Scale mean score was 100.79±21.15, and a positive correlation was found between the two scales.
Conclusion: The mean score of the gynecological cancers awareness scale and health literacy scale of women was found to be above the medium level, and as the level of health literacy increases, the level of awareness of gynecological cancer also increases. It is recommended to take initiatives to increase the health literacy level of women in order to increase their knowledge level for early diagnosis of gynecological cancers and participation in cancer screenings.

Anahtar Kelimeler

Women, Gynecological cancers, Health literacy

Kaynakça

• 1. Özen Çınar İ. Dünyada ve Türkiye’de jinekolojik kanserlerde durum ve epidemiyoloji. Jinekolojik Onkolojide Bakım. Editörler; Özkan S, Serçekuş P, Erkan Alataş E. https://books.akademisyen.net/index.php/akya/catalog/view/1135/1249/26842 Erişim Tarihi: 16.07.2022
• 2. World Health Organisation (WHO). Incidence, mortality and prevalence by cancer site [homepage on the internet]. [Accessed: 11 Ocak 2021]. Available from: https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/ populations/900-world-fact-sheets.pdf
• 3. Eroğlu K, Koç G. Jinekolojik kanser kontrolü ve hemşirelik. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2014;77–90.
• 4. Taşkın L. Doğum ve kadın sağlığı hemşireliği. Jinekolojik kanserler. Ed.Taşkın (L): Ankara: Sistem Ofset Matbaacılık; 2007:607-48.
• 5. Değer MS, Zoroğlu G. Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranlarda sağlık okuryazarlığı ile kanser bilgi yükü ilişkisi. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi 2021; 26(1): 108-117. DOI: 10.21673/anadoluklin.760739
• 6.Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği, Sağlık okuryazarlığı sağlam kanıtlar. Editörler Ilona Kickbusch, Jürgen M. Pelikan, Franklin Apfel ve Agis D. Tsouros. Sağlık Okuryazarlığı. 2015; s:3,7
• 7. Yılmazel G, Çetinkaya F. Sağlık okuryazarlığının toplum sağlığı açısından önemi. TAF Preventive Medicine Bulletin 2016;15(1):69-73.
• 8. Torun A. Lise kız öğrencilerinin sağlık algılarının jinekolojik kanserlerden korunma konusundaki bilgi düzeyleri ile ilişkisi. sivas cumhuriyet üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Ebelik Anabilim Dalı. Sivas- 2019. Sayfa; 1-109.
• 9. Dilli Z. Evli kadınların (18-65 yaş arası) servikal kansere ilişkin bilgi düzeyi ile öz-etkililik ve sağlık okuryazarlığı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Hemşirelik Anabilim Dalı. Halk Sağlığı Hemşireliği. Yüksek Lisans Tezi. 2016. Sayfa;1-110.
• 10. Dal NA, Ertem G. Jinekolojik kanserler farkındalık ölçeği geliştirme çalışması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 2017;6(5):2351-2367.
• 11.Toçi E, ve ark. Health literacy and socioeconomic characteristics among older people in transitional Kosovo. British Journal of Medicine & Medical Research 2013a;3(4):1646-1658.
• 12. Aras Z, Bayık Temel A. Sağlık okuryazarlığı ölçeği’nin türkçe formunun geçerlik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi. F.N. Hemşirelik Dergisi 2017;25(2):85-94.
• 13. Aile Ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Türkiye’de kadın. 2022. Ankara, 3-90. https://www.aile.gov.tr/. Erişim Tarihi: 25.12.2022
• 14. Bardakçı Ş, Oğlak S. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği endeksi ve türkiye. Toplumsal Politika Dergisi 2022;3(1):71-90.
• 15. Namal Y, Taşkesen Ö. Covıd-19 Salgını’nın kadın istihdamına etkileri: OECD ve TÜİK verileri üzerine analiz. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi 2022;5(1):122-141
• 16. Parlak E, ve ark. Bölgemizdeki kadınların human papilloma virüs farkındalığının değerlendirilmesi. FLORA 2021;26(1):129-34.
• 17. Emine Çevik E, Çoşkun AM. HPV enfeksiyonuna güncel yaklaşım ve ebenin rolü. KASHED Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi 2021;7(3);215-229
• 18. OECD Fertility rates (indicator) Erişim: https://data. oecd.org/pop/fertility-rates.htm Erişim Tarihi:10.02.2021.
• 19. Türkiye Nüfus Ve Sağlık Araştırması (TNSA) 2018. Erişim: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/ TNSA2018_ana_Rapor.pdf Erişim Tarihi: 25.12.2020.
• 20. Yöntem M, ve ark. Human papilloma virüs (HPV) varlığının cinsel aktif kadınlarda moleküler metodlarla değerlendirilmesi. Academic Platform Journal of Engineering and Science 2019;7(2):217-221.
• 21. T.C Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Türkiye beslenme ve sağlık araştırması (TBSA), Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1132, Ankara, 2019. Sayfa: 1-461. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Yayinlar/kitaplar/TBSA_RAPOR_KITAP_20.08.pdf Erişim Tarihi: 25.12.2022.
• 22. FAO, IFAD, UNICEF, WFP ve WHO. 2017 Dünyada gıda güvenliği ve beslenme durumu barış ve güvenlik için dayanıklılık inşası. Roma, https://www.tarimorman.gov.tr/ Erişim Tarihi: 25.12.2022.
• 23. Bahçeci C, ve ark. Türkiye’de hanelerin sigara tüketim harcamalarında yasal düzenlemelerin etkileri: 2007 ve 2019 yılları oaxaca-blınder ayrıştırması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2022;24(3):961-982
• 24.Türkiye Halk Sağlığı ve Kronik Hastalıklar Enstitüsü (TÜSEB-TÜHKE). Dünya tütünsüz günü 31 Mayıs 2021, sayda: 1-9. https://www.tuseb.gov.tr/tuhke/uploads/genel/files/tutunsuz_gunu.pdf Erişim Tarihi: 25.12.2022.
• 25. Euronews, Avrupa Birliği (AB) İstatistik Ofisi (Eurostat). Avrupa'da sigara tüketimi, https://tr.euronews.com/2022/01/22 Erişim Tarihi: 25.12.2022.
• 26. Yılmaz B, ve ark. Genç erişkinlerin human papilloma virüs (hpv) ve hpv aşısına ilişkin bilgi ve görüşleri: analitik kesitsel bir çalışma. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2021;7(2):138-148
• 27. Akalın A. Human Papillomavirus (HPV) Enfeksiyonu ve HPV aşısında güncel yaklaşımlar. Androloji Bülteni 2022;24:133−139
• 28. Aydoğdu SGM, Özsoy Ü. Serviks kanseri ve HPV. Androloji Bülteni 2018;20:25−29
• 29. Köse F. Dünya’da Hpv aşı politikaları https://www.kanser.org/saglik/upload/Kanser_Haftasi/Dunyada_HPV_Asi_Politikalari%23Faruk_Kose.pdf. Erişim Tarihi: 25.12.2022.
• 30. Kepka D, et al. Low human papillomavirus (HPV) vaccine knowledge among Latino parents in Utah. J Immigr Minor Health 2015;17:125- 131. doi:10.1007/s10903-014-0003-1
• 31. Khan TM, et al. Knowledge, attitudes, and perception towards human papillomavirus among university students in Pakistan. Papillomavirus Res 2016;2:122-127. doi:10.1016/j.pvr.2016.06.001
• 32. Dany M, Chidiac A, Nassar AH. Human papillomavirus vaccination: assessing knowledge, attitudes, and intentions of college female students in Lebanon, a developing country. Vaccine 2015;33(8):1001-1007. doi:10.1016/j.vaccine.2015.01.009
• 33. Nielsen A, et al. Awareness of human papillomavirus in 23 000 Danish men from the general male population. Eur J Cancer Prev 2009;3:236-239. doi: 10.1097/CEJ.0b013e3283240607
• 34. López N, et al. HPV knowledge and vaccine acceptance among European adolescents and their parents: a systematic literature review. Public Health Rev 2020;41:1-24. doi:10.1186/s40985-020- 00126-5
• 35. Atlas B, Er Güneri S. Kadınların jinekolojik kanserlerle ilgili farkındalığı ve farkındalığı etkileyen faktörler. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2022;7(1):77-85.
• 36. Teskereci G, Öncel S, Özer Arslan Ü. Meslek edindirme kurslarındaki kadınların jinekolojik kanserler açısından risk faktörlerine ve erken uyarı belirtilerine göre değerlendirilmesi. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi (STED) 2020;29(4):229-238. doi:10.17942/sted.713748
• 37.Rosser JI, Njoroge B, Huchko MJ. Knowledge about cervical cancer screening and perception of risk among women attending outpatient clinics in rural Kenya. İnt J Gynaecol Obstet 2015;128(3):211-215.
• 38. Novinson D, et al. Increasing awareness of gynecologic cancer risks and symptoms among asian, native Hawaiian and Pacific Islander women in the US-Associated Pacific Island Jurisdictions. Asian Pac. J. Cancer Prev 2017;18(8):2127-2133. doi:10.22034/APJCP.2017.18.8.2127.
• 39. Pancar N. Pınarhisar’da 50 yaş ve üzeri yetişkinlerde sağlık okuryazarlığının kolorektal kanser tarama davranışlarıyla ilişkisi. Kırklareli Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Halk Sağlığı Programı. Yüksek Lisans Tezi. 2020. Sayfa:1-117.
• 40. Kendir Çopurlar C. Kadınların sağlık okuryazarlık düzeyi ile meme kanseri bilgi ve tarama davranışının incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi. Tıp Fakültesi. Aile Hekimliği Anabilim Dalı. Uzmanlık Tezi. 2016; Sayfa: 1-67.