ANA-BABAYA İTAATİ EMREDEN AYETLERLE İLGİLİ EDEBÎ YAKLAŞIMLAR BAĞLAMINDA KUR’AN CÜMLELERİNDE TEŞRÎ ve İ’CÂZ

Yıl 2014, Cilt: 37 Sayı: 37, 165 - 206, 01.02.2014

Avde Halîl Ebû Avde∗∗ Çev. Ramazan Şahan Harun Çağlayan Ramazan Şahan

Öz

Anahtar Kelimeler

-

ANA-BABAYA İTAATİ EMREDEN AYETLERLE İLGİLİ EDEBÎ YAKLAŞIMLAR BAĞLAMINDA KUR’AN CÜMLELERİNDE TEŞRÎ ve İ’CÂZ

Öz

Bu araştırma, i’câz konularında her araştırmaya ilke olması gereken köklü bir gerçeği tespit etmeye çalışmaktadır. Bu gerçek; Kur’an-ı Kerim’in, Allah (c.c.)’ın elçisinin doğruluğuna ilişkin kıyamete kadar geçerli bir mucize olması için Arapça indirilmesidir. Bir başka ifade ile Hz. Muhammed’e kitapta indirilen teşrî, sadece ebedi bir mucize olması için Arapça Kur’an olarak indirilmiştir. Böylece, teşrî ve i’câzı birleştirip iki ilâhi mucizeyi tek bir şeyde toplarken, Kur’ân kitapta bulunur, kitap da Kur’ân’ı ihtiva eder. İşte bu iki ilâhî mucizenin birleştiği şey Allah’ın kitabıdır. Allah (c.c.)’ın ayetlerinden her biri, bu hususta bir delil olabilir. Ancak bu araştırma, kendisinden bahsettiğimiz bu hakikate bir örnek olarak, ana-babaya itaati, iyiliği ve ihsanı emreden ilâhi hükmü konu edinmiştir. Böylece bu araştırma; ana-babaya iyilik konusundaki ayetler ile vâlideyn ve ebeveyn (ana-baba, atalar), evlat ve ebnâ (çocuklar ve oğullar) kavramları arasındaki farkı sunmuştur. Bu araştırma, ana-babaya ihsan etme konusunda İsrâ suresinde geçmekte olan iki ayet eşliğinde yürüyerek bu iki ayet bünyesinde, harikaları tükenmeyen Kurânî i’câz ve ilâhi beyân göstergelerini ortaya koymaya çalışmıştır. Bu iki ayette nice beyân şekilleri ve Kur’an’ın nice harikaları vardır

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerîm, Dâru’l-Marife Baskısı, Dımaşk. (Çeşitli Dipnotlar ve Konularına Göre Kur’ân Fihristi İlaveli). 139
• Hadisin tam meali şudur: “Allah’ın Kitabı (na uymak kurtuluşun çaresidir). O’nda sizden öncekilerin
• haberleri, sizden sonra gelecek fitneler ve kıyâmet ahvâli ile ilgili haberler vardır. Ayrıca sizin aranızda
• cereyân edecek olayların da hükmü vardır. O, hak ile batılı ayırt eden ölçüdür. Onda her şey ciddîdir,
• gâyesiz bir kelâm yoktur. Kim akılsızlık edip, O’na inanmaz ve Onunla amel etmezse, Allah onu helâk
• eder. Kim O’nun dışında hidâyet ararsa Allah onu saptırır. O Allah’ın sağlam ipidir. O, hikmetli olan
• zikirdir, O dosdoğru yoldur. O, kendine uyan arzu ve istekleri kaymaktan, kendisini okuyan dilleri iltibas
• tan, karışıklıktan korur. Âlimler ona doyamazlar. Onun çokça tekrarı usanç vermez, tadını eksiltmez.
• İnsanı hayretlere düşüren harika yönleri son bulmaz, tükenmez, O öyle bir kitaptır ki, cinler işittikleri
• zaman şöyle demekten kendilerini alamadılar: ‘Biz, hiç duyulmadık bir Kur’ân dinledik. Bu doğruya gö
• türmektedir, biz ona inandık …’(Cin, 72/1-2). Kim ondan haber getirirse doğru söyler. Kim onunla amel
• ederse ücrete mazhar olur. Kim onunla hüküm verirse adaletle hükmeder. Kim ona çağrılırsa, doğru
• yola çağrılmış olur.” Tirmizî, Sevâbu’l-Kur’ân 14.
• Ebû Hasan, Dr. Cemâl Mahmûd, Dırâsâtun İslâmiyyetün ve Arabiyyetün, Dâru’r-Râzî, ‘Ammân 2003.
• Ebû Avde, Dr. Avde, Tatavvuru’d-Delâlî Beyne Lugatı’ş-Şi’ri’l-Câhiliyye ve Lugati’l- Kur’an-ı Kerim, Mektebetu’l-Menâr, Zerkâ, Urdun1985.
• -----, Şevâhid fi’l-İ’câzi’l-Kurânî, Dâru Ammâr, ‘Ammân 1996.
• el-İsfehânî, er-Râgıb, Ebû’l Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. el-Fadl b. Muhammed, el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, Matbaatu’l-Meymene, Kâhire 1324/1906.
• el-Alûsî, Ebû’l Fadl Şihâbuddîn Mahmûd el-Bağdâdî, Rûhu’l Meânî fî Tefsîri’l-Kurâni’l-Azîm ve’s-Sebi’l-Mesânî, İdâretu’t-Tabâati’l-Munîriyye, Mı- sır ts.
• İbn Haldûn, Abdurrahmân, Mukaddime, Mektebetu’l Hilâl, Beyrût 1986.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdullah Cemâlüddîn b. Hişâm el-Ensârî, Şerhu Şüzûri’z-Zeheb fi Marifeti Kelâmi’l Arab, Dımeşk 1984.
• el-Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, Tab’atu’ş-Şa’b, Kâhire ts.
• el-Câhız, Ebû Osmân Amr b. Bahr, el-Beyân ve’t-Tebyîn, Kâhire 1948.
• el-Halebî, Şihabuddîn Mahmûd, Husnu’t-Tevessul ılâ Sınâati’t- Terassul, thk.: Ekrem Osmân Yûsuf, Dâru’r-Reşîd, Bağdât 1980.
• ez-Zemahşerî, Cârullah Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki Gavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl. Dâru’l-Fikr, Beyrut 1983.
• Şevkî, Ahmed, eş-Şevkıyât, el-Mektebetu’t-Ticâriyyetu’l-Kubrâ, Kâhire ts.
• Tabâne, el-Bedevî, el-Beyân, Matbaatu’l-Rısâle, Kâhire ts.
• -----, Mu’cemu’l-Belâğatu’l-Arabiyye, Dâru’l-Menâr, Kâhire 1988.
• Abdulbâkî, Mahmûd Fuâd, el-Mucemu’l-Mufehres li Elfâzı’l-Kur’âni’l- Kerîm, Dâru’l-Fikr, Beyrût ts.
• el-Askerî, Ebû Hilâl, Kitâbu’s-Sınâateyn, Dâru İhyâi’l-’Arabiyye, thk.: Alî el-Becâvî -Muhammed Ebû’l-Fadıl, Kâhire 1952.
• Heyet, el-Mucemu’l-Vesît, Dâru’l-Fikr, Kahire ts.
• Müslim, Ebû’l Hüseyin b. Haccâc en-Nîsâbûrî, Sahîh Muslim, el- Mektebü’t-Ticârî, Beyrût ts.
• ez-Zebîdî, Muhammed Murtaza el-Hüseynî, Tacu’l- Arus min Cevheri’l- Kamus, thk.: İbrahim et-Terzi, Beyrut 1975.