İNSAN FİİLLERİNİN YARATILMASI PROBLEMİ -Kulların Fiileri ve Yedi Mezhep Risalesi Örneği-

Yıl 2016, Cilt: 41 Sayı: 41, 15 - 38, 30.06.2016

Sıddık Korkmaz

Öz

İnsan
Fiillerinin yaratılması konusunu Ebu’l-Hasan el-Eş’arî, İmam Mâturidî, Ebû
İshak İsferâyînî, Kadî Ebû Bekir Bâkıllânî, Cebriye, Mutezile ve Hukemâ’nın
bakış açısıyla ele alan Risâle’nin tahkik ve tercümesinin verildiği çalışma,
yazıldığı dönemin medrese kültür yapısını göstermesi bakımından orijinaldir.
Elimizdeki Risâle’den hareketle, hicrî XIII. miladî XIX. yüzyılda, başta
Erzincan olmak üzere Anadolu’da Mâtürîdîlik akidesinin medreselerde okutulduğu,
Kelam ilminin derin konularından olan kulların fiillerinin yaratılışı
meselesinin ele alındığı, incelendiği ve bu mezhebin fikirlerinin tasvip
gördüğü sonucuna ulaşmak mümkündür. Risâlenin yazarı belli olmamakla birlikte
Celaleddin Devvânî’den alıntılanmış ve Erzincanlı Süleyman Efendi tarafından
aktarılmıştır. Çalışmamızda Risâle’de özet olarak verilen fikir ve
tanımlamaların karşılaştırılmalı tahkiki yoluna gidilmemiş, aslına sadık
kalarak takdim ve tercümesi yoluna gidilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Devvânî, Kudret, Eş’arî, Mâturidî’, Mutezile, Hukemâ

Kaynakça

• Bursalı Mehmet Tahir Efendi. Osmanlı Müellifleri, Meral Yayınları. İstanbul 1972.