İslam Aile Hukukunda Evlilik ve Boşanma Nafakası Bağlamında Süresiz Nafaka Yasası

Yıl 2019, Sayı: 47, 57 - 88, 25.11.2019

Memet Zeki Uyanık

Öz

               Özet

            İslam, aileyi toplumun temeli olarak
kabul eder, nikâh ile de bu kurumu ve nesli koruma altına alır. İslam, ailenin
huzurlu olması için ailenin fertlerine bir takım maddi ve manevi sorumluluklar yükler
ve haklar tanır. Bu sorumluluk ve haklardan biri de nikâh akdi sonucu ortaya
çıkan nafakadır. İslam hukukuna göre, nikâh akdi ile birlikte koca nafakadan
sorumlu, eşi de nafakayı hak eden taraf olmaktadır.

            İslam, aile birliğini ve devamını
istemekle birlikte boşanmayı da meşru görmektedir. Nikâh akdi taraflara
sorumluluklar ve haklar yüklediği ve sağladığı gibi aynı şekilde boşanmada da
kocanın nafaka sorumluğu, eşinin de nafaka hakkı vardır. Ancak boşanma
nafakasının İslam hukukunda bir süresi vardır.

            Medeni Kanuna göre ise, eşlerden her
ikisi de nafaka vermede ve almada hak ve sorumluluk sahibidir. Boşanma halinde
de boşanmadan dolayı yoksulluğa düşecek tarafın diğerinden nafaka alma hakkı
vardır.

            Medeni Kanun, boşanma nafakasını
İslam hukukunun aksine bir süre ile sınırlandırmamıştır. Bundan dolayı boşanma
neticesinde yoksul düşen eş, bir bağı kalmamasına rağmen ayrıldığı eşinden çok
uzun bir süre nafaka alabilmektedir. Bu durum, İslam hukuku ile çelişmekte ve
kul hakkına sebebiyet vermektedir.

            Bu makalede, boşanma nafakası her
iki hukuk açısından ele alınacak ve değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Medeni Hukuk, Nikâh, Nafaka

Kaynakça

• KaynakçaAbdulhamid, Muhammed Muhyiddin, el-Ahvalu’ş-şahsiyye, Dâru'l-kitâbi'l-Arabî, Beyrut 1984.Acar, H. İbrahim, “İddet”, TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2000, XXI, 466-471.–––––––, Ana Hatlarıyla İslâm Aile Hukuku, Ensar Neşriyat, İstanbul 2018.Akgül, Lütfiye "İslâm Hukukunda Evli Kadının Nafakası ve Kapsamı", EKEV Akademi Dergisi, Yıl: 19, sy. 62, Bahar 2015, s. 21-34.Akıntürk, Turgut- Ateş, Derya, Türk Medeni Hukuku-Aile Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul 2016.Aslan, Mehmet Selim, İslâm Aile Hukuku, Emin Yayınları, Bursa 2015.Ayık, Hamiyet, Eşin Nafakasını Düşüren Haller, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2010.Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılahat-ı Fıkhıyye Kamusu, Bilmen Yayınevi, İstanbul 1968.Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmi’u’s-sahîh, Dâru İbn Kesir, Beyrut 1987.Çelik, Özlem, İslam Hukukun da Hısımlık Nafakası Mükellefiyetinde Din Farkı, Basılmamış Yüksek Lisan Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2013.Çetintaş, Recep, "İslâm Hukukunda Evlenmeden Doğan Haklar Bağlamında Nafaka", İHAD, Konya, sy. 24, 2014, s. 185-203.Çolak Abdullah, İslâm Aile Hukuku, Ensar Neşriyat, İstanbul 2018.Dalgın, Nihat, "İslam Hukuku Açısından Boşanmanın Sonuçlarından Maddi Tazminat Üzerine Bir Değerlendirme", Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Samsun, sy. 18-19, 2005, s. 35-69.Demir, Macit, Türk Medeni Hukuk Öğreti ve Uygulamasında Yoksulluk Nafakası, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2015.Dirik, Mehmet, "İslâm Aile Hukukunda Kocanın Nafaka Mükellefiyetini Düşüren Haller", İHAD, Konya, sy. 25, 2015, s. 135-159.Dural, Mustafa- Öğüz, Tufan- Gümüş, Mustafa Alper, Türk Özel Hukuku-Aile Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 2014.Durmuş, Üzeyir, İslam Hukukunda İddet ve Hükümleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2006.Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî, es-Sünen, Hıms 1969-74.el-Fetâva’l-Hindiyye, Dârü’l-fikr, Beyrut 1991.el-Mevsûatü’l-fıkhiyye, “Nafaka”, Vizâretü'l-Evkaf ve'ş-Şuûni'l-İslâmiyye, Kuveyt 2002, XLI, 34-100.Erbay, Celâl, İslâm Hukukunda Evlilik ve Hısımlık Nafakası, Rağbet Yayınları, İstanbul 1998.______, "Nafaka", TDV İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2006, XXXII, 282-285.Erdem, Suat, “İslam Hukukuna Göre İddet ve İddet Bekleyen Kadının Nikâhı”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sivas, cilt. XVII, sy. 2, 2013, s. 71-95.Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Rağbet Yayınları, İstanbul, tsGürpınar, Hatice Boyalı, İslam Hukukunda İddet Bekleyen Kadının Nafaka Ve Sükna Hakkı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2011. İbn Âbidin, Muhammed Emin Alauddin, Reddü’l-muhtâr ale’d-Dürri’l-muhtâr, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed, el-Muhalla bi’l-âsâr, İdâretü’t-tıbâati’l-münire, Kahire 1352.İbn Kudâme, Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed, el-Muğnî, Dârü'l-Fikr, Beyrut 1984.İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab, Dâr-u sadr, Beyrut 1990.İbn Rüşd, Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî, Bidayetu’l-müctehid ve nihayetu’l-muktesid, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 2007.Halil, b. Ahmed, Kitâbu’l-‘Ayn, Dâr ve Mektebetu'l-Hilâl, Beyrut ty.Hatemi, Hüseyin- Oğuztürk, Burcu Kalkan, Aile Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2013.Kahveci, Nuri, İslâm Aile Hukuku, Hikmetevi Yayınları, İstanbul 2017.Karâfî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. İdrîs, ez-Zahîre, Dâru'l Garb, Beyrut 1994.Karaman, Hayreddin, Mukayeseli İslam Hukuku, İz Yayınları, İstanbul 2003.Karataş, Fatih, İslam Hukuku Açısından İddet ve Boşanmış Kadının Evliliği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş 2010.Kasânî, Aluüddin Ebû Bekir b. Mes‘ûd el-Hanefi, Bedaiu’s-Sanai fi Tertibi’ş-Şerai, Dâru’l-kütübi’l-’ilmiyye, Beyrut 2003.Koç, Mehmet, Osmanlı Hukukunda Ta‘zîr Suç ve Cezaları, Aybil Yayınları, Konya 2017.Köse, Saffet, İslâm Hukuku- Aile Hukuku, Grafiker Yayınları, Ankara 2018.Köseoğlu, Zahit, İslam Aile Hukukunda Kocanın Nafaka Yükümlülüğü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun 2010.Merğînânî, Ebü’l-Hasen Burhânüddin Ali b. Ebî Bekr, el-Hidâye şerhu Bidâyeti'l- mübtedî, Dâru'l- Erkam, Beyrut, ts,Mevsılî, Abdullah b. Muhmûd b. Mevdûd, el-İhtiyârli- ta‘lîli’l-Muhtâr, Dâru'l-Marife, Beyrut 1998.Müslim, Ebü’l-Hüseyn el-Kuşeyrî, el-Câmi’u’s-sahîh (nşr. M. Fuad Abdulbaki), Dâru İhyai’t Turâs, Beyrut 1966.Osmanlı Hukuk-ı Aile Kararnâmesi, (Haz. Orhan Çeker) Mehir Vakfı Yayınları, Konya 2017.Özcan, Ruhi, İslam Hukukunda Karı Koca Nafaka Mükellefiyeti, Basılmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi, Erzurum 1976.Perktaş, Hatice, Boşanmada Yoksulluk Nafakası, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2008.Sarı, Muhammet, İslâm Hukukunda Borçlusu ve Alacaklısı Bakımından Nafaka Mükellefiyeti, Basılmamış Yüksek Lisan Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van 2006.Serahsî, Şemsü’l-Eimme, el-Mebsût, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2001.Şâfiî, Ebû Abdillah Muhammed b. İdrîs, el-Ümm, Dâru'l-Marife, Beyrut 1393.Serim, Azra Arkan, Yoksulluk Nafakası, İÜHFM C. LXV, S.l, s. 277-302, İstanbul 2007.Şîrâzî, Ebu İshâk İbrahim b. Ali el- Fîrûzâbâdî, el- Mühezzeb fî fıkhi’l-İmâm eş- Şâfiî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, ts.Şirbînî, Şemsüddin el-Hatib Muhammed b. Ahmed el-Kahiri, Muğnî’l-muhtâc, Dârulhadis, Kahire 2006.Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, el-Câmi‘u’s-sahîh (nşr. A. Muhammed Şakir- M. Fuad Abdulbâkî), Kahire 1395-98.Topkaya, Şahin, Yoksulluk ve İştirak Nafakası, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2017. Uzun, Mine, Türk Medeni Kanunu ve Yargıtay Kararları Kapsamında Yoksulluk Nafakası, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2013.Yaman, Ahmet, İslam Aile Hukuku, Yediveren Kitap, Konya 2002.Yavuz, Nihat, Öğretide ve Uygulamada Nafaka, Nişan ve Eşlerin Katkı Payı ile İlgili Davalar, Turhan Kitabevi, Ankara 2008. Yıldırım, Abdulkerim, Türk Aile Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara 2014.