موقف التفسيرات حول موضوع المرأة في الحياة السياسية

Yıl 2020, Cilt: 50 Sayı: 50, 128 - 143, 31.12.2020

Ayşe Oruç

Öz

SİYASAL HAYATTA KADIN KONUSUNDA TEFSİRLERİN YAKLAŞIMI

Öz

Kur’an’da kadınların siyasal hayattaki konumlarıyla ilgili hüküm veren, doğrudan, açık ifadelerin yer aldığı ayetler bulunmamaktadır. Bununla birlikte siyasal hayata ait argümanların, işaretlerin, örneklerin yer aldığı ayetlerde kadınlardan bahsedilmektedir. Söz konusu ayetlerde kadınların biatı, velâyeti, Sebe Melikesi örnekliğinde idareciliği ve peygamberliği konularına işaret edilmektedir. Ayetlerin tefsir kaynaklarındaki yansıması ise kadınların siyasal hayattaki konumlarının algılanışı hakkında önemli bilgileri bize sunmaktadır. Bu bakımdan çalışmada, kadınların siyasi hayatıyla bağlantılı kabul edilebilecek ayetler örnekliğinde tefsir kaynaklarının konuya yaklaşımı ele alınacaktır. Çalışma içerisinde konuyla ilgili farklı yaklaşımlara yer verilecek; iddialar ve cevaplar üzerinde durulacaktır. Kadının siyasal hayattaki konumuyla ilgili günümüz tartışmalarının tefsir açısından değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Söz konusu araştırmanın konuya farklı bir bakış açısı kazandırması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

tefsir, kadın, siyaset, velayet, biat

Kaynakça

• Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsîri. 12 cilt. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, ts.
• Beğavî, Muhyi’s-Sünne Ebî Muhammed el-Hüseyn b. Mesud. Tefsîru’l-Beğavî –Meâlimü’t-Tenzîl-. Thk. Muhammed Abdullah en-Nemr-Osman Cum‘a Damîriyye- Süleyman Müslim el-Harş. 8 cilt. Riyad: Dâru Tayyibe, 1409h.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl. Sahîhu’l-Buhârî. Dimeşk-Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2002.
• Cevherî, İsmâîl b. Hammâd. es-Sıhâh tâcu’l-lüğa ve sıhahu’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdulğafûr Attâr. 7 cilt. Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 1984.
• Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali. Kitâbu’t-Ta‘rîfât. thk. Adil Enver Hadr. Beyrut-Lübnan: Dârul Ma‘rife, 2007.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Ali b. Yûsuf el-Endelûsî. Tefsîru’l-bahri’l-muhît. Thk. Sıdkî Muhammed Cemîl. 10 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1420h.
• Ebussuûd, Muhammed b. Muhammed el-‘Imâdî. Tefsîru Ebissuûd –İrşâdü akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kur’âni’l-Kerîm. 9 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts.
• Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed. Tehzîbu’l-luğa. thk. ‘Abdusselâm Muhammed Hârûn. 15 cilt. Mısır: el-Müessetü’l-Mısriyyetü’l-Âmmetü li’t-Te’lîf ve’l-Enbâ’ ve’n-Neşr, ts.
• Fîrûzâbâdî, Ebû’t-Tâhir Mecduddîn. el-Kāmûsu’l-muhît. thk. Muhammed Naîm el-Arkasûsî. Beyrut: Müessetü’r-Risâle, 2005.
• Halîl b. Ahmed. Kitâbu’l-‘Ayn. thk. ‘Abdulhamîd Hindâvî. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2003.
• Huvvârî, Hûd b. Muhakkem. Tefsîru Kitâbillâhi’l-‘Azîz. Thk. Belhâc b. Saîd Şerîfî. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1990.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. Tefsîrü’t-taḥrîr ve’t-tenvîr. 30 cilt. Tunus: Dârü’t-Tunusiyye, 1984.
• İbn ‘Atiyye, Ebû Muhammed Abdu’l-Hak b. Ğâlib. el-Muharraru’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz. thk. ‘Abdüsselâm ‘Abduşşâfî Muhammed. 5 cilt. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-‘Ilmiyye, 1993.
• İbn Fâris, Ebû’l-Huseyn Ahmed. Mu‘cemu mekâyisi’l-luğa. thk. ‘Abdusselâm Muhammed Hârûn. 6 cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, ts.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. thk. Mustafa es-Seyyid Muhammed, Muhammed es-Seyyid Reşâd, Muhammed Fazlu’l-Acmâî, Alî Ahmed Abdülbâkī, Hasen Abbâs Kutub. 15 cilt. Kahire: Mektebetü Evlâdi’ş-Şeyh li’t-Türâs, 2000.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekir. el-Câmi’ li ahkāmi’l-Kur’ân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkī. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r- Risâle, 2006.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne -Tefsîru’l-Mâtürîdî-. thk. Mecdî Baslûm. 14 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. el-Nüket ve’l-‘uyûn -Tefsîru’l- Mâverdî. nşr. Seyyîd b. Abdülmaksûd b. Abdürrahîm. 6 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘Ilmiyye Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfe, ts.
• Merâğî, Ahmed Mustafa. Tefsîru’l-Merâğî. 30 cilt. Mısır: Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve Evlâduhû, 1946.
• Mevdûdî, Ebü’l-‘Alâ. Tefhîmu’l-Kur’ân. Trc. Muhammed Hân Kayanî ve arkadaşları. 7 cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1991.
• Nesâî, Ebû ‘Abdirrahmân. Es-Sünenü’l-Kebîr (Sünenü’n-Nesâi’l-Kübrâ). Thk. Hasan ‘Abdulmun‘im Şilbî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Râgıb el-İsfahânî. Müfredâtü elfâzı’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân Dâvûdî. Dımeşk-Beyrut: Dâru’l-Kā‘a, 2009.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer. Tefsîru’l-Fahri’r-Râzî. 32 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Seyyid Kutub. Fî Zilâli’l-Kur’ân. 6 cilt. Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 1972-2003.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hûdayrî. Ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsîri bi’l-me’sûr. Thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, 16 cilt. Kahire: Merkezü Hicr li’l-Buhûsi ve’d-Dirâsâti’l-Arabiyyeti ve’l-İslâmiyye, 2003.
• Şarâvî, Muhammed Mütevellî. Tefsîru’ş-Şarâvî. 19 cilt. Mısır: İdârâtü’l-Kütübi’l-Mektebe, 1991.
• Tabatabâî, es-Seyyid Muhammed Hüseyn. el-Mîzân fî tefsîri’l-Kur’ân. 22 cilt. Beyrut: Müessesetü’l-‘Alemî’l-Matbûât, 1997.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Tefsîru’t-Taberî. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkī. 26 cilt. Kahire: Dâru Hicr, 2001.
• Tabersî, Emînü’l-İslâm Ebî Alî el-Fadl b. el-Hasen. Mecma‘u’l-beyân fî Tefsîril’-Kur’ân. 10 cilt. Beyrut: Dârü’l-‘Ulûm, 2005.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ b. Mûsâ es-Sülemî. Sünenü’t-Tirmizî (el-Câmi‘u’l-Kebîr). Thk. Beşâr ‘Avvâd Ma’rûf. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1996.
• Wedûd Muhsin, Amine. Kur’an ve Kadın. Çev. Nazife Şişman. İstanbul: İz Yayıncılık, 2005.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullah Muhammed b. Ömer b. Ahmed. Esâsü’l-belâga. thk. Muhammed Bâsil Uyûnüssûd. 2 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-‘Ilmiyye, 1998.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kāsım Cârullah Muhammed b. Ömer b. Ahmed. el-Keşşâf an hakāiki’t-tenzîl ve uyûni’l-ekāvîl fî vucûhi’t-te’vîl. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Ali Muhammed Muavvid. 6 cilt. Riyad: Mektebetü’l-‘Ubeykân, 1998.