Türkiye - Avrupa Birliği İlişkilerinde "Son Dönem".

Yıl 2010, Cilt: 3 Sayı: 1, 57 - 75, 01.04.2010

Özlem Demirkiran Eda Çiçek Havva Eltet Sarıkçıoğlu

Öz

Ankara Agreement that entered into force in 1964 was stipulating three stages: preparatory, transitional and final stage. With signing Customs Union Agreement in 1995, “Final Stage” that is expected to be concluded by full membership was started. In this period, Turkey intersected the dialogue with European Union (EU) because of not explaining Turkey as an applicant country at Luxemburg Summit in December 1997. But after explaining candidacy of Turkey at Helsinki Summit in December 1999, Turkey also accepted this status and began to prepare necessary programmes. In Turkey-EU relations which has not a regular improvement line all along, sometimes experienced serious difficulties in “final stage”. In this study, important developments happened in Turkey-EU relations from 1996 to 2008 examined and after a general evaluation, a prediction about future tried to made.

Anahtar Kelimeler

Turkey, EU membership, opening ports, membership negotiationsJEL Codes: Z00

Türkiye - Avrupa Birliği İlişkilerinde "Son Dönem".

Öz

lem DEMİRKIRANEda ÇİÇEKHavva ELTETİKMelike SARIKÇIOĞLU ÖZ 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması “Hazırlık”, “Geçiş” ve “Son Dönem” olmak üzere üç aşama öngörmekteydi. 1995 yılında Gümrük Birliği Anlaşması’nın imzalanmasıyla, tam üyelikle sonuçlanması ümit edilen “Son Dönem”e girilmiştir. Bu dönem içinde, Aralık 1997’deki Lüksemburg Zirvesi’nde aday olarak açıklanmaması üzerine Türkiye Avrupa Birliği’yle (AB) siyasi diyaloğu kesmiştir. Ancak Aralık 1999’daki Helsinki Zirvesi’nde, Türkiye’nin adaylığının açıklanmasının ardından Türkiye de adaylık statüsünü kabul ederek gerekli programları hazırlamaya girişmiştir. Başladığı zamandan beri düz bir ilerleme çizgisi görülmeyen Türkiye-AB ilişkilerinde “son dönem”de de zaman zaman ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır. Bu çalışmada, 1996’dan 2008’e Türkiye-AB ilişkilerinde yaşanan önemli gelişmeler ele alınmış ve genel bir değerlendirme yapılarak geleceğe ilişkin bir öngörüde bulunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, AB üyeliği, limanların açılması, üyelik müzakereleriJEL Kodu: Z00

Kaynakça

• ABGS (2003), http://www.abgs.gov.tr/up2003/up.htm, erişim tarihi: 25.05.2006.
• AKSU, Fuat (2007), “Türkiye – Avrupa Birliği Tam Üyelik Müzakerelerinde Kıbrıs Ve Ege Uyuşmazlıkları”, Türkiye – AB İlişkileri: Dış Politika ve İç Yapı Sorunsalları, M. Seyfettin EROL ve Ertan EFEGİL (Der.), Alp Yay., Ankara, ss. 25-59, http://www.sbu.yildiz.edu.tr/Fuatyayinlar/fuataksutrgreu.pdf, erişim tarihi: 15.02.2009.
• ARSAVA, Ayşe Füsun (2008), “1980-1999 Dönemi Dış Politikası: AB İle İlişkiler”, Türk Dış Politikası (1919-2008), Haydar ÇAKMAK (Ed.), Platin Yay., Ankara, s. 846- 856.
• AVRUPA BİRLİĞİ AVRUPA KOMİSYONU TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİ (2000), 8.11.2000 Tarihinde Avrupa Komisyonu Tarafından Hazırlanan ve 4.12.2000 Tarihinde AB Konseyi Tarafından Siyasi Bir Anlaşma Sağlanan Belgelerin Tam Metinleri, Ankara.
• AYBET, Gülnur (2006), “Turkey and the EU After the First Year of Negotiations: Reconciling Internal and External Policy Challenges”, Security Dialogue, 37 (4): 529-549.
• BAYKAL, Sanem ve Tuğrul ARAT (2002), “1990-2001: AB’yle İlişkiler”, içinde Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (Cilt II), (Ed). Baskın ORAN, İletişim Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, s.326-365.
• BELGENET (1999), http://www.belgenet.com/arsiv/ab/helsinki_sonuc.html, erişim tarihi: 19.02.2009.
• BİRAND, Mehmet Ali (2005), Türkiye’nin Büyük Avrupa Kavgası (1959-2004), 11. Baskı, Doğan Kitap, İstanbul.
• CEM, İsmail (2005), Avrupa’nın “Birliği” ve Türkiye, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• COUNCIL OF EUROPEAN UNION (2004), http://www.consilium.europa.eu/ueDocs /cms_Data/docs/pressData/en/ec/81035.pdf, erişim tarihi: 20.01.2009.
• ÇALIŞ, Şaban H. (2006), Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri: Kimlik Arayışı, Politik Aktörler ve Değişimi, Nobel Yayın-Dağıtım, Güncelleştirilmiş 3. Baskı, Ankara.
• DPT (2000), Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
• DTM [Dış Ticaret Müsteşarlığı] (2006), http://www.dtm.gov.tr/ab/TABgb/sondonem.htm, erişim tarihi: 22.05.2006.
• ERÇİN, Erhan (2002), Avrupa Birliği Genişleme Süreci ve Türkiye, İKV Yayınları, No. 170, İstanbul.
• EUROPA (1997), “Agenda 2000 - Volume I - Communication: For A Stronger And Wider Union”, http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=DOC/97/6&format=HT ML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en, erişim tarihi: 23.05.2009.
• İKV (2002), http://www.ikv.org.tr/pdfs/kopenhagzirvesonuc-tr.pdf, erişim tarihi: 27.01.2009. (İKV: İktisadi Kalkınma Vakfı)
• ______(2004), http://www.ikv.org.tr/pdfs/tr-katilimmuzakereikv.pdf, erişim tarihi: 25.01.2009.
• ______ (2009a), http://www.ikv.org.tr/abguncel2.php?ID=1336, erişim tarihi: 27.01.2009.
• ______ (2009b), http://www.ikv.org.tr/pdfs/adaliksureci3.pdf, erişim tarihi: 27.01.2009.
• KARAKILIÇ, Hasan (2004), “Avrupa Birliği Üyeliği Sürecinde, Batı ve Doğu Arasında Türkiye”, Uludağ Üniversitesi 1. Ulusal Genç Bilim Adamları Sempozyumu: Değişen Dünyada Türkiye’nin Önemi (Cilt II) (6-7 Mayıs 2004), Uludağ Üniversitesi Kültür Sanat Kurulu Yayınları, Bursa.
• KARLUK, Rıdvan ve Özgür TONUS (2004), “Avrupa Birliği’nin Genişleme Perspektifi’nde Türkiye’nin Yeri”, 2004 Türkiye İktisat Kongresi, 05-09 Mayıs 2004, http://www.geocities.com/ceteris_tr2/karluk_tonus.doc, erişim tarihi: 29.05.2006.
• ONURÖYMEN (2005), http://www.onuroymen.com/docs/AVRUPABİRLİĞİNİNKARŞI DEKLARASYONU 21Eylül2005[2].doc, erişim tarihi: 13.03.2009.
• ÖZCAN, Mehmet (2001), “1990 Sonrası AB-Türkiye İlişkileri”, 21. Yüzyılın Eşiğinde Türk Dış Politikası, (Der.) İdris BAL, Alfa Yay., İstanbul, s. 131-151.
• ÖZER, M. Akif (2007), “Temel Belgeler Eşliğinde Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri”, Sayıştay Dergisi, S. 66-67 (Temmuz-Aralık), s. 67-98.
• REÇBER, Kamuran (2004), “Kopenhag Zirvesi Sonuç Bildirgesi’nin Türkiye Cumhuriyeti- Avrupa Birliği İlişkileri İtibariyle Değerlendirilmesi”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 31:59-79.
• UYSAL, Ceren (2001), “Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerinin Tarihsel Süreci ve Son Gelişmeler”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 1:140-153.