“Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı” Ve Makro Ekonomik Etkilerinin Analizi.

Yıl 2010, Cilt: 3 Sayı: 1, 76 - 97, 01.04.2010

M. Okan Taşar

Öz

Process which lived been in global economy at 1990s, had created economic crisis that increasingly became frequent. In this period, it has been influential both foreign economic factors and domestic factors as problems of public banks and financial markets, unsustainable internal debts, structural problems of fiscal system on Turkish economic crisis. Stabilization programs named as “Turkey’s Transition Program: Strengthening The Turkish Economy”(Program for Transition to a Strong Economy – PTSE) has been prepared with a view to overcome these problems, to eliminate unsustainability and lack of confidence, and to constitute infrastructure that aimed at reconstruction of the economy and public management. PTSE was an importance contribution of coalition government regarding political determination and leadership. Taking into consideration distinctive structure of Turkish economy, aims and targets of PTSE, quantitative indicators as growth rate, inflation rate, and balance of current account for 2001-2004 period are important variables for this study’s aims. But, it requires that is examined structurally the program’s macro effects, because PTSE has assertive structural targets. To understand the reform progress of The Central Bank and regulation institutions is considerably important in the global crisis’s process. In this study, firstly it is dealt with fundamental component of PTSE. In second part of the study, PTSE’s macro-economic effects are discussed as structurally and quantitatively and PTSE’s success is questioned.

Anahtar Kelimeler

Turkey 2001 Crisis, Stability Program, “Turkey’s Transition Program: Strengthening The Turkish Economy”JEL Code: E 61

“TÜRKİYE’NİN GÜÇLÜ EKONOMİYE GEÇİŞ PROGRAMI” VE MAKRO EKONOMİK ETKİLERİNİN ANALİZİ

Öz

Küresel ekonomide 1990 sonrası yaşanan süreç, giderek sıklaşan ekonomik kriz döngülerini oluşturmuştur. Aynı dönemde Türkiye ekonomisinde de ortaya çıkan krizler açısından; sürdürülemez iç borç dinamiği, özellikle kamu bankalarının ve finansal piyasaların sağlıksız işleyiş yapısı ve mali sistemin yapısal sorunları gibi içsel faktörler oldukça dikkat çekicidir. “Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı” (GEGP) olarak isimlendirilen istikrar programı bu sorunların çözümüne yönelik olarak; güven bunalımını ve istikrarsızlığı süratle ortadan kaldırmak ve bir daha geri dönülmeyecek şekilde kamu yönetiminin ve ekonominin yeniden yapılandırılmasına yönelik altyapının oluşturulması amacıyla ortaya konulmuştur. GEGP; siyasi kararlılık, politik liderlik ve sahiplenme açısından dönemin koalisyon hükümetinin önemli bir katkısını ifade etmektedir. Aynı kararlılığın benzer niteliklere sahip ama farklı istikrar programıyla sürdürülmesi, Türkiye ekonomisini en azından mali/finansal zeminlerde ve özellikle bankacılık sektöründe daha az kırılgan ve istikrarlı kılmıştır. GEGP’nin amaç ve hedefleri dikkate alındığında; büyüme oranları, enflasyon oranları ve cari işlemler dengesi olarak sıralanabilecek sayısal göstergeler, çalışma açısından gerekli veri tabanının oluşturulmasında anlam taşımaktadır. Ancak GEGP’nin yapısal reform hedeflerinin daha iddialı olması; programın makro etkilerinin yapısal olarak incelenmesini gerekli kılmaktadır. Merkez Bankası ve regülasyon kurumlarına ilişkin reform sürecinin anlaşılması; yaşanan küresel finansal kriz sürecinde fazlasıyla anlamlı olmaktadır. Bu nedenle çalışmanın ilk bölümünde GEGP’nin temel unsurları tanımlanması , ikinci bölümde ise gerek sayısal gerek yapısal olarak makro ekonomik etkilerinin tartışılması ve başarı kriterleri açısından GEGP’nin sorgulanması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

2001 Krizi, İstikrar Programları, Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı

Kaynakça

• AKALIN, Güneri (2002), Türkiye’de Piyasa Ekonomisine Geçiş Süreci ve Ekonomik Kriz, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Yayın No: 215.
• AKÇAY, O. Cevdet. (2003), “The Turkish Banking Sector Two Years after the Crisis: A Snapshot of the Sector and Current Risks”, (ed): Ziya Öniş, Barry Rubin, The Turkish Economy in Crisis, Frank Cass&Co. Ltd., London, pp, 168-185.
• AKÇAY, Ümit. (2009), Para, Banka, Devlet Merkez Bankası Bağımsızlaşmasının Ekonomi Politiği, Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayın No: 23, İstanbul.
• ALTINTAŞ, Halil ve ÖZ Bülent (2008), “Gelişmekte Olan Ülkelerde Stand-By Anlaşmaları ve Ekonomik Belirleyicilere Yönelik Bir Logit Yöntem Uygulaması”, Finans Politik&Ekonomik Yorumlar, 45(515):73-90.
• ARPAC, Ozlem ve BIRD Graham (2009), Turkey and the IMF: A case study in the political economy of policy implementation”, The Review of International Organisations, Vol: , No: , pp. 1-18.
• ATOYAN, Ruben ve CONWAY, Patrick (2006), “Evaluating The Impact of IMF Programs: A Comparison of Matching and Instrumental-Variable Estimators”, Review International Organisation, 1(2):99-124.
• AY, A., ERDOĞAN, S. ve UYSAL, Doğan(2007), “İstikrar Politikaları ve Türkiye IMF İlişkileri”, Türkiye Ekonomisi, (ed) Ahmet Ay, Çizgi Kitabevi, Konya, ss. 579- 613.
• AY, Ahmet ve KARAÇOR, Zeynep. (2006), “2001 Sonrası Dönemde Türkiye Ekonomisinde Krizden Büyümeye Geçiş Üzerine Bir Tartışma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16:67-86.
• AY, Ahmet. (2007), Türkiye’de Dış Ticaret ve Kur Politikaları Uygulamaları, Çizgi Kitabevi, Konya.
• BAĞIMSIZ SOSYAL BİLİMCİLER (2009), Türkiye’de ve Dünyada Ekonomik Bunalım 2008-2009, Yordam Kitap, İstanbul.
• BAĞIMSIZ SOSYAL BİLİMCİLER (2006), IMF Gözetiminde On Uzun Yıl, Yordam Kitap, İstanbul.
• BAĞIMSIZ SOSYAL BİLİMCİLER (2001), Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı Üzerine Değerlendirmeler, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yayını, Ankara.
• BIRD, Graham (2008), “The Implementation of IMF Programs: A Conceptual Framework”, The Review of International Organisation, 3(1): 41-64.
• BIRD, Graham ve ROWLANDS Dane (2007), “Should It Be Curtains for Some of The IMF’s Lending Windows”, The Review of International Organisations, (2):3:281- 299.
• CELASUN, Merih (2002), “2001 Krizi Öncesi ve Sonrası: Makroekonomik ve Mali Bir Değerlendirme”, 03.02.2010.
• ÇOLAK, Ömer Faruk (2001), “Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı ve 2002 Yılı Bütçesi Üzerine Gözlemler”, İşveren Dergisi, Kasım 2001, ss. 1-6.
• EĞİLMEZ, Mahfi ve KUMCU, Ercan (2008), Ekonomi Politikası 12.B., Remzi Kitabevi, İstanbul.
• EROĞLU, Nadir (2004), Türkiye’de Parasal Kesim ve Merkez Bankası İşlemlerinin Analizi, Der Yayınları, İstanbul.
• ERTUĞRUL, Ahmet ve YELDAN, Erinç. (2003), “Structural Weakness of the post-1999 Disinflation Program”, (ed): Ziya Öniş, Barry Rubin, The Turkish Economy in Crisis, Frank Cass&Co. Ltd., London, pp, 54-67.
• HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI, (2001), “Güçlü Ekonomiye Geçiş Programında Temel Yapısal Reform Konuları-Genel Değerlendirme”, Bilgi Notu 03.08.2001. www.hazine.gov.tr, erişim: 03.02.2010.
• JOYCE, Joseph P. (2003), “Follow the Money: The IMF and the Financial Crises of the 1990’s”, Society, July/August, pp. 76-79.
• KANDİLER, Rıza. (2001), “Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı ve Ötesi”, Dış Ticaret Dergisi, 22:1-5.
• KARAÇOR, Zeynep. (2006), Öğrenen Ekonomi Türkiye: Kasım 2000 Şubat 2001 Krizinin Öğrettikleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16:380-391.
• KAYA, Levent (1998), “İstikrar Politikaları ve Uygulamalardan Örnekler”, İktisat Politikası, (ed) Vildan Serin, Alfa Basım Yayım, İstanbul, ss. 201-216.
• MOMANİ, Bessma. (2007), “IMF Staff: Missing Link in Fund Reform Proposals”, The Review of International Organisation, 1(2):39-57.
• ÖNİŞ, Ziya. (2003), “Domestic Politikal Versus Global Dynamics: Towarda a Political Economy of the 2000 and 2001 Financial Crisis in Turkey”, (ed): Ziya Öniş, Barry Rubin, The Turkish Economy in Crisis, Frank Cass&Co. Ltd., London, pp, 1-30.
• ÖNİŞ, Ziya. (2003a), “Conclusion: The Broader Ramifications of Turkey’s Financial Crises”, (ed): Ziya Öniş, Barry Rubin, The Turkish Economy in Crisis, Frank Cass&Co. Ltd., London, pp, 187-192.
• SOMÇAĞ, Selim. (2007), Türkiye’nin Ekonomik Krizi, 2006 Yayınevi, İstanbul.
• ŞAMİLOĞLU, Famil. (2001), “Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı Üzerine Bir Değerlendirme”, Mali Çözüm Dergisi, İSMMMO, 55:1-7.
• TAŞAR, M. Okan. (2008), Piyasa Ekonomilerinde 3R: Rekabet, Regülasyon ve Reform, Sayram Yayınları, Konya.
• TAŞAR, M. Okan. (2009), “IMF İstikrar Programlarının Temel Esasları ve Reform Gereksinimi”, S.Ü. İ.İ.B.F. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18):115- 155.
• TCMB (2002), 2001 Yıllık Rapor, Ankara.
• TCMB (2003), 2002 Yıllık Rapor, Ankara.
• TCMB (2004), 2003 Yıllık Rapor, Ankara.
• TCMB (2005), 2004 Yıllık Rapor, Ankara.
• TCMB, Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı 2001, www.tcmb.gov.tr/duyurular, erişim: 26.01.2010.
• THE ECONOMIST (2009), “Briefing The IMF”, April 11th 2009, ss. 63-65.
• UYGUR, Ercan. (2001), “Krizden Krize Türkiye: 2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri”, Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni 2001/1, Ankara.
• UYSAL, Doğan. (2004), IMF Politikaları ve Türkiye, Çizgi Kitabevi, Konya.
• VREELAND, James R. (2006), “IMF Program Compliance: Aggregate Index versus Policy Spesific Research Strategies”, The Review of International Organisation, 1(4):359-378.
• YELDAN, Erinç. (2002), “İstikrar Kim İçin? Kriz İdaresi Üzerine Değerlendirmeler”, Birikim, Kasım 2002, ss. 1-20, www.bilkent.edu.tr/yeldane/Birikim2002Kasım, erişim:03.02.2010.
• YİĞİTOĞLU, Ali İhsan. (2005), “2001 Krizi Sonrası Dönemde Türkiye Ekonomisinin ve Bankacılık Sektörünün Değerlendirilmesi”, Sosyo Ekonomi, 1(1):115-125.