Mesleki Stresin İş Tatminine Etkisi: Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü

Yıl 2013, Cilt: 6 Sayı: 1, 220 - 241, 01.04.2013

Erkan Turan Demirel

Öz

The present study aims to provide empirical support for the view that “organizational support plays a mediating role in the relationship between professional stress and job satisfaction”. Judges and prosecutors in Turkey were considered to be the target universe, while approximately 9000 judges and prosecutors from a social networking site constituted the available universe of the study. The fact that the study “is one of the first studies in terms of the universe it chooses”, and that it “has the potential to form the basis of further studies with a similar universe” and “uses descriptive and inductive statistical techniques” is an indication of its originality. The scale of “Professional Stress and Organizational Support”, developed by the researcher, and the “Minnesota Job Satisfaction Questionnaire” were published online and data was collected from the available universe. It was proven that 393 questionnaires represented the universe. The validity and reliability of the scales were proven via exploratory factor analysis, confirmatory factor analysis and Cronbach’s alpha analysis. The mean scores of the participants obtained from the questionnaires were then calculated. Finally, the main hypothesis was tested through multiple linear regression analysis and path analysis in order to determine the mediating effect. According to the results of the analyses, the view that “organizational support is a mediating variable in the relationship between professional stress and job satisfaction” was supported by the findings of the study.

Anahtar Kelimeler

Professional Stress, Job Satisfaction, Organizational Support, Mediating Test, Judges, Prosecutors

Mesleki Stresin İş Tatminine Etkisi: Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü

Öz

Bu çalışma, “mesleki stres – iş tatmini ilişkisinde örgütsel desteğin aracılık rolü üstlendiğine” ilişkin görüşe deneysel destek sağlamak amacıyla yapılmıştır. Amaca ulaşmayı sağlayacak veriler, Türkiye’deki kürsü hakimleri ve savcılarının hedeflenen ana kütle (evren), yaklaşık 9000 hakim ve savcıyı barındıran bir sosyal paylaşım sitesinin üyeleri ise erişilebilen ana kütle (evreni) oluşturmuştur. “Seçtiği evren itibarıyla ilk çalışmalar arasında olduğu iddiası”, “benzer evren üzerinde çalışılacak başka araştırmalara alt yapı oluşturulabilme potansiyeli” ile “tanımlayıcı ve tümevarımsal istatistik tekniklerinin kullanılmış olması” çalışmanın özgünlüğüne ilişkin işaretler olarak kabul edilmektedir. Araştırmacı tarafından geliştirilen “mesleki stres ve örgütsel destek” ölçekleri ile “Minnesota İş Tatmini ölçeği” internet ortamında yayınlanarak erişilebilen evrenden veri toplanmıştır. Değerlendirmeye alınan 393 anket formunun erişilebilir evreni temsil şartlarını sağladığı değerlendirilmektedir. Ölçeklerin geçerlilik ve güvenilirlik koşullarını sağladıkları, keşfedici faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi ve cronbach alpha analizi ile ortaya konulmuştur. Daha sonra katılımcıların ölçeklerden aldıkları ortalama puanlar hesaplanmıştır. Son olarak da temel hipotezi sınamak için önce çoklu doğrusal regresyon analizi ve yol analizi yapılarak aracılık etkisi aranmıştır. Analiz sonuçlarına göre “örgütsel desteğin, mesleki stres – iş tatmini ilişkisinde aracı değişken olduğu” yönündeki temel hipotezi destekleyici bulgular elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mesleki Stres, İş Tatmini, Örgütsel Destek, Aracılık Testi, Hâkimler, Savcılar

Kaynakça

• Agervold, M. & Mikkelsen, E.G. (2004). Relationships Between Bullying, Psychosocial Work Environment And Individual Stress Reactions. Work & Stress, 18(4), 336-351. doi: 1080/02678370412331319794
• Aselage, J. & Eisenberger, R. (2003). Perceived Organizational Support And Psychological Contracts: A Theoretical İntegration. Journal of Organizational Behavior, 24, 49150 doi: 10.1002/job.211
• Aspasia, T., Koustelios, A. & Tsigilis, N. (2004). Job Satisfaction Among Greek Academic Librarians. Library & Information Science Research, 26(3), 373-3 doi:1016/j.lisr.2004.01.004
• Aydın, İ. (2008). İş yaşamında stres. Ankara: Pegem A Akademi.
• Baltaş, Z & Baltaş, A. (2012). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Beebe, A., Blaylock, A. & Sweetser, K.D. (2009). Job Satisfaction in Public Relations Internships. Public Relations Review, 35, 156-158. doi: 10.1016/j.pubrev.2008.09.016 Chen, Z.X., Aryee, S. & Lee, C. (2005). Test of A Mediation Model of Perceived Organizational Support. Journal of Vocational Behavior. 66, 457–470. doi: 1016/j.jvb.2004.01.001
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik. Ankara: Pegem Akademi.
• Eisenberger, R., Sucharski, I.L. & Rhoades, L. (2002). Perceived Supervisor Support: Contributions To Perceived Organizational Support And Employee Retention. Journal of Applied Psychology, 87(3), 565–573. doi: 10.1037/0021-9010.87.3.565
• Eisenberger, R., Aselage, J., Sucharski , I. L., & Jones, J. R. (2004). Perceived Organizational Support. In: J. Coyle-Shapiro, L. Shore, S. Taylor & L. Tetrick (Eds.), The Employment Relationship: Examining Psychological and Contextual Perspectives. USA: Oxford University Press.
• Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S. & Sowa, D. (1986). Perceived Organizational Support. Journal of Applied Psychology, 71(3), 500-507.
• Eisenberger, R., Cummings, J., Armeli, S. & Lynch, P. (1997). Perceived Organizational Support, Discretionary Treatment, And Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 82(5), 812-820.
• Eisenberger, R., Fasolo, P. & Lamastro, D.V. (1990). Perceived Organizational Support And Employee Diligence, Commitment, And Innovation. Journal of Applied Psychology, 75 (1), 51–59.
• Eroğlu, F. (2006). Davranış Bilimleri. İstanbul: Basım Yayın Dağıtım.
• Ertekin, Y. (1993). Stres ve Yönetim. Ankara: TODAİE Yayını.
• Gardner, B., Rose, J., Mason, O., Tyler, P. and Cushway, D. (2005). Cognitive Therapy And Behavioural Coping in The Management of Work-Related Stress: An Intervention Study, Work & Stress. 19(2), 137-152. doi: 10.1080/02678370500157346 George, J. M., Reed, T. F., Ballard, K. A., Colin, J. & Fielding, J. (1993). Contact With Aids Patients As A Source Of Work-Related Distress-Effects of Organizational And Social Support. Academy of Management Journal, 36(1), 157–71. doi: 1080/02678370500157346
• Gürkan, A.C., Özer, A., Ramazanoğlu, M.O., Tuzcuoğulları, Ö. T., Uçar, Ü. & Demirel, E.T. (2006). Spor Yöneticilerinde Özyetkinlik. Fırat Üniversitesi Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi, 4 (3), 45-48.
• Harkness, A.M.B., Long, B.C., Bermbach, N., Patterson, K., Sharalyn, J., & Kahn, H. (2005). Talking About Work Stress: Discourse Analysis And İmplications For Stress Interventions. Work & Stress, 19(2), 121-136. doi: 10.1080/02678370500160068
• Harris, E.G., Artis, A.B., Walters, J.H. & Licata Jane W. (2006). Role Stressors, Service Worker Job Resourcefulness, And Job Outcomes: An Empirical Analysis. Journal of Business Research, 59(4), 407-415. doi: 10.1016/j.jbusres.2005.06.003
• Ivancevich, J.M. & Matteson, M.T. (1980). Stress and Work. USA: Glenview, Scott Foresman.
• Jex, S.M. (1998). Stress and job performance. USA: Sage Publications.
• Karatepe, O.M., Uludag, O., Menevis, I., Hadzimehmedagi, L. & Baddar, L. (2006). The Effects of Selected Individual Characteristics on Frontline Employee Performance And Job Satisfaction. Tourism Management, 27(4), 547-5 doi: 1016/j.tourman.2005.02.009
• Keleş Çelik, H.N. (2006). İş Tatmininin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisine İlişkin İlaç Üretim ve Dağıtım Firmalarında Yapılan Bir Araştırma. (Yayınlanmamış doktora tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kinman, G. & Jones, F. (2005). Lay Representations of Workplace Stress: What Do People Really Mean When They Say They Are Stressed? Work & Stress, 19(2), 101-120. doi: 1080/02678370500144831
• Kutluca, F. (2003). Örgütsel Stres ve Askerealma Teşkilatında Bir Uygulama. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Laschinger, K.S., Purdy, N., Cho, J. & Almost, J. (2006). Antecedents And Consequences of Nurse Managers' Perceptions of Organizational Support. Nursing Economics, 24(1), 20-29.
• Laua, C.M. & Sholihin, M. (2005). Financial And Nonfinancial Performance Measures: How Do They Affect Job Satisfaction? The British Accounting Review, 37, 389–413. doi:1016/j.bar.2005.06.002
• Leather, P., Lawrence, C., Beale, D. & Cox, T., (1998). Exposure To Occupational Violence And The Buffering Effects of Intra-Organizational Support. Work and Stress, 12(2), 161–178. doi: 10.1080/02678379808256857
• Lee, R. & Wilbur, E.R. (1985). Age, Education, Job Tenure, Salary, Job Characteristics, And Job Satisfaction: A Multivariate Analysis. Human Relations, 38(8), 781 ‐7 doi: 1177/001872678503800806
• Mercer, D. (1997). Job Satisfaction And The Secondary Headteacher = The Creation of A Model of Job Satisfaction. School Leadership and Management, 17(1). doi: 1080/13632439770168
• Moorman, R.H., Blakely, G.L. & Niehoff, B.P. (1998). Does Perceived Organizational Support Mediate The Relationship Between Procedural Justice And Organizational Citizenship Behavior? The Academy of Management Journal. 41(3), 351-357.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Algılanan Örgütsel Destek ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 18 (2), 113-130.
• Parsons, E. and Broadbridge, A. (2006). Job Motivation And Satisfaction: Unpacking The Key Factors For Charity Shop Managers. Journal of Retailing and Consumer Services, 13, 121–131. doi:10.1016/j.jretconser.2005.08.013
• Peltzer, K., Mashego, T.A. and Mabeba, M. (2003). Occupational Stress And Burnout Among South African Medical Practitioners. Stress and Health, 19, 275–280. doi: 1002/smi.982
• Randall, M. L., Cropanzano, R., Bormann, C.A. and Birjulın, A. (1999). Organizational Politics And Organizational Support As Predictors of Work Attitudes, Job Performance, And Organizational Citizenship Behavior. Journal of Organizational Behavior, 20, 159–174. doi: 10.1002/(SICI)1099-1379(199903)
• Rhoades, L. and Eisenberger, R. (2002). Perceived Organizational Support: A Review of The Literature. Journal of Applied Psychology, 87(4), 698–714. doi: 1037//0021-9010.87.4.698
• Rutherford, B., Boles, J., Hamwi, G.A., Madupalli, R. and Rutherford, L. (2009). The Role of The Seven Dimensions of Job Satisfaction in Salesperson's Attitudes And Behaviors. Journal of Business Research, 62(11), 1146-1151. doi: 1016/j.jbusres.2008.10.019
• Shore, L.M. and Wayne, S.J. (1993). Commitment And Employee Behavior: Comparison of Affective Commitment And Continuance Commitment With Perceived Organizational Support. Journal of Applied Psychology, 78(5), 774-780.
• Siu, O.L. (2003). Job Stress And Job Performance Among Employees in Hong Kong: The Role of Chinese Work Values And Organizational Commitment. International Journal of Psychology, 38(6), 337–347. doi: 10.1080/00207590344000024
• Snipes, R.L., Oswald, S.L., Latour, M. and Armenakis, A.A. (2005). The Effects of Specific Job Satisfaction Facets on Customer Perceptions of Service Quality: An Employee-Level Analysis. Journal of Business Research, 58, 1330– 1339. doi: 1016/j.jbusres.2004.03.007
• Stamper, C.L. and Johlke, M.C. (2003). The Impact of Perceived Organizational Support on The Relationship Between Boundary Spanner Role Stress And Work Outcomes. Journal of Management, 29, doi: 569-588. 10.1016/S0149-2063_03_00025-4
• Şenyiğit, G. (2004). Çalışma Hayatında Stres. Verimlilik Dergisi, 3, 103-119.
• Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş. Ankara: Ekinoks Yayınları.
• Tengilimoğlu, D. (2005). Hizmet İşletmelerinde Liderlik Davranışları İle İş Doyumu Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 85-103.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2006). Bilimsel Araştırma Süreci ve Spss İle Veri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Vagg, P.R. and Spielberger, C.D. (1998). Occupational Stress: Measuring Job Pressure And Organizational Support in The Workplace. Journal of Occupational Health Psychology, 3(4), 294-305.
• Van Der Linden, D., Keijsers, G.P.J., Eling, P. and Van Schaijk, R. (2005). Work Stress And Attentional Difficulties: An Initial Study on Burnout And Cognitive Failures. Work & Stress, 19(1), 23-36. doi: 10.1080/02678370500065275
• Van Veldhoven, M., De Jonge, J., Broersen, S., Kompier, M. and Theo, M. (2002). Specific Relationships Between Psychosocial Job Conditions And Job-Related Stress: A Three-Level Analytic Approach. Work & Stress, 16(3), 207-228. doi: 1080/0267837021016639 9
• Wayne, S.J., Shore, L.M., Bommer, W. and Tetrock, E. (2002). The Role of Fair Treatment And Rewards İn Perceptions of Organizational Support And Leader–Member Exchange. Journal of Applied Psychology, 87(3), 590–598.
• Yates, J.E. (1986). Gerilim Altında Yönetici. (Çeviren: Dilber, F.) İstanbul: İlgi Yayıncılık. Yoshimura, K.E. (2003). Employee Traits, Perceived Organizational Support, Supervisory Communication, Affective Commitment, and Intent To Leave: Group Differences. Unpublished Master Thesis. USA: North Carolina State University.
• Yürür, Ş. (2005). Ödüllendirme Sistemleri ile Örgütsel Adalet Arasındaki İlişkilerin Analizi ve Bir Uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zagenczyk, T.J. (2001). A Social Influence Analysis of Perceived Organizational Support. Unpublished Doctorate Thesis. UK: University of Pittsburgh.