Türkiye’de Özelleştirmenin Maliyetler Üzerine Etkisi: Konya Şeker Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Örneği

Yıl 2013, Cilt: 6 Sayı: 1, 314 - 327, 01.04.2013

Selami Güney

Öz

ELLEŞTİRMENİN MALİYETLER ÜZERİNE ETKİSİ: KONYA ŞEKER SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ ÖRNEĞİ Selami GÜNEY ÖZ Türkiye’de özelleştirme olgusunun ortaya çıkmasındaki en önemli etken Devlet tarafından kurulan ya da çoğunluk sermayesi Devlete ait olan ve Devlet eliyle idare edildiği için Kamu İktisadi Teşekkülleri (KİT) olarak adlandırılan teşebbüslerin üretim maliyetlerinin yüksek olmasıdır. KİT’lerin kamu maliyesi üzerinde oluşturduğu yüksek kamu borç açığı kamu maliyesinin açık vermesine neden olur. Türkiye’de 2011 yılında KİT’lerin kamu üzerinde oluşturduğu kamu borç açığı 1.971.600.000.000,- TL olarak gerçekleşmiştir. KİT’lerin stok borç oranına baktığımızda durum yine hiç iç açıcı görülmemektedir. Yine KİT’lerin stok borçları ise 38.600.000.000,- TL düzeyindedir. Oluşan bu rakamlar nedeniyle geçmişten günümüze kadar gelinen süreçte KİT’lerin kamu üzerinde bir yük olması ve sürekli kamunun borç açığı vermesine neden oluşturması ciddi bir sorun haline gelmiştir. Çalışmada 1992 yılından önce Kamu İktisadi Teşebbüsü olarak Devlet adına üretim yapan Konya Şeker Sanayi Ticaret ve Sanayi A.Ş’nin özelleştirilmeden önceki ve özelleştirildikten sonraki maliyetleri karşılaştırılmıştır. Karşılaştırılmada Konya Şeker Sanayi ve Ticaret A.Ş’nin 1992 bilanço verileri ile 2010 yılı bilanço verileri kullanılmıştır. KİT’lerin özelleştirmeden önceki mali boyutu ile özelleştirildikten sonraki mali boyutu arasında oluşan farklılıklar finansal açıdan değerlendirilip sonuca gidilmiştir. Sonuç olarak özelleştirilme sonrasında Konya Şeker Sanayi ve Ticaret A.Ş’nin satış gelirlerinde %1000 artış ve karının da %300 artış gerçekleştirdiği sonucuna varılmıştır. Bu nedenle KİT’lerin özelleştirilmesi kamu üzerindeki borç stokunun ve kamu borç açığın önlenmesinde etkili bir yapılanma şeklini oluşturduğunu söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

KİT, Finansman, Stok, Kar, Zarar, Özelleştirme, Kamu

Türkiye’de Özelleştirmenin Maliyetler Üzerine Etkisi: Konya Şeker Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Örneği

Öz

The most important factör in the emergence of the phenomenon of privatization is that the production costs of State Economic Enterprises(SEE)are too high in Turkey. That SEE pose high borrowing deficit on the public finance causes public finance to have deficit.In 2011 the public borrowing deficit on the public finance which SEE has posed has been calculated as 1.971.600.000.TL in Turkey. Looking at the debt ratio of the stock of SEE, the situation is not pleasent at all. And debt stock of SEE is at the level of 38.600.000.000,- TL. Due to these figures, from past to present, that SEE has been a burden on the public and causes to deficit in debts presents a big problem.In the study, the costs of Konya Sugar Industry, which was making production as a state economic enterprise on behalf of the state before 1992, were compared accordingly before and after its privatization. In the benchmark, balance sheet data for 1992 of Konya Sugar Industry and balance sheet data for 2010 have been used.The differences of SEE financial situation before and after privatization have been financially evaluated and a deduction has been made.As a conclusion, it is realized and concluded that there were %1000-fold increase in the sales revenue of Konya Sugar Industry and %300-fold increase in profit after privatization.For this reason, we may suggest that the privatization of SEES has formed an effective way of structure for preventing the debt stock on the public and public debt deficit.

Anahtar Kelimeler

SEE, Finance, Inventory, Profit, Loss, Privatization, Public

Kaynakça

• AKTAN, C.C; (1993); “Posta ve Telekomünikasyon Hizmetlerinde Yeniden Yapılanma ve Özelleştirme Uygulamaları (ABD ve İngiltere Örnekleri)”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, Yıl:8, Sayı: 92–93
• ALTUĞ, O., (1999); “Maliyet Muhasebesi” Türkmen Kitabevi,12. Baskı, İstanbul
• BANAR, K., (2008); “Maliyet Muhasebesi” Anadolu Üniversitesi Yayını, yayın No,1524, Eskişehir
• BÜYÜKMİRZA, H. K., (2010); “ Maliyet ve Yönetim Muhasebesi” Gazi Kitabevi Tic.Ltd. Şti, Baskı, Ankara
• DEMİR, O., (2000); “Özelleştirmenin Gerekçeleri ve Engelleri” Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 1, s-1-18
• EMİR, M – TOKSOY, D.(1993) “Özelleştirmenin Amaçları ve Türkiye’deki Uygulama Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme”,TMMOB A1 Sayani Kongresi Bildirileri, Ankara
• KEPENEK, Y., (1990); 100 Soruda Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) , Gerçek Yayınevi, İstanbul
• ORKUNOĞLU, F. I., (2010); “Özelleştirme ve Alternatifleri”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı.22, ss.1-22
• ÖZTÜRK, N., (2002); “Özelleştirme Ders Notları” Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu, Ankara
• ŞAYLAN, G., (1998); “Devletin Yeniden Yapılanması, Türkiye’de Bunalım ve Demokratik Çıkış Yolları”,Türkiye Bilimler Akademisi Proje Raporu, s. 160. ŞENER, H. E., (2000);“Kuramsal Açıdan Postmodern Kamu Yönetimi ”Demokrasi Kuşağı için Girişim Dergisi, No: 1-2, s.13-28
• TÜMER, E. Ö., (2004); “Türkiye’de Özelleştirmenin Ücret ve İstihdam Üzerine Etkisi” Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara
• YANARDAĞ M.Ö; SÜSLÜ B., “ Türkiye’de Özelleştirmenin Nedenleri ve Uygulamaları” Mevzuat Dergisi, Yıl:5, Sayı:55, ss. 1–15 YARALIOĞLU, K., (1990); “Özelleştirme ve Türkiye’ deki Uygulamalar”, DEÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1990,Cilt 5, Sayı 2, s. 451-465
• YILMABAŞAR,E., (2012); http:// www. Ortam Gazetesi. com/ printa. php? col= 106&art= 1882, 23.01.2012 http://www.konyaseker.com.tr/?sayfa=icerik&pgid=166&text=166 07.02.2012 http://www.nber.org/chapters/c10182.pdf http://www.cgdev.org/content/publications/detail/2759/ http://actrav.itcilo.org/actrav-english/telearn/global/ilo/frame/privaf.htm http://www.globalresearch.ca/index.php?context=va&aid=9709 http://www.aucc.ca/_pdf/english/programs/cepra/carruthers_slides.pdf http://www.cfr.org/publication/10682/ http//www.oib.gov.tr.9.11.2012 program uygulamalar/yıllara göre 9.11.2012