FİNANSAL BAŞARISIZLIĞIN TAHMİNİ: BİST TİCARET ENDEKSİNDE YER ALAN FİRMALAR İÇİN BİR UYGULAMA

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: Özel Sayı, 222 - 234, 31.12.2024

Tuncay Turan Turaboğlu , Ayşegül Yılmaz

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1548675

Öz

Firmalar devamlılıklarını sağlayabilmek ve büyüyebilmek için net nakit akımlarını dengede tutmak ama özellikle de pozitif kılmayı amaçlarlar. Bu amaca ulaşılabilmek, firmaların risklerini azaltmalarını da gerektirir. Bir diğer deyişle yüksek getiri düşük risk ilişkisini kurmak firmalar için elzemdir. Ancak içinde bulundukları küresel rekabet ortamı, firmaların bu ilişkiyi kurabilmelerini zorlaştırmakta, başta finansal olmak üzere onları çeşitli zorluklarla karşı karşıya bırakarak başarısız olmalarına hatta iflas etmelerine neden olabilmektedir. Bu bakış açısından hareketle bu çalışma, payları Borsa İstanbul (BİST) Ticaret Endeksinde (XTCRT) işlem gören firmaların finansal açıdan başarısız olma olasılıklarını tahmin etmeyi hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda; BİST XTCRT Endeksinde yer alan 13 firmanın 2017-2022 yıllarına ilişkin verileri üzerinden Altman Z-Skor ve Springate S-Skor modelleri kullanılarak finansal başarısızlık riskleri analiz edilmiştir. Analiz sonucunda; her iki modele göre de çalışılan tüm yıllar için firmaların iflas riskiyle karşı karşıya oldukları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansal başarısızlık riski , iflas riski , altman z-skor modeli , springate s-skor modeli.

PREDICTION OF FINANCIAL FAILURE: AN APPLICATION FOR COMPANIES IN THE BİST TRADE INDEX

Öz

In order to survive and grow, firms aim to keep their net cash flows in balance, but especially to keep them positive. Achieving this objective also requires firms to reduce their risks. In other words, it is essential for firms to establish a high return, low risk relationship. However, the global competitive environment in which they operate makes it difficult for firms to establish this relationship and may cause them to fail or even go bankrupt by exposing them to various difficulties, especially financial ones. From this perspective, this study aims to estimate the probability of financial failure for firms whose shares are traded on the Borsa Istanbul (BIST) Trading Index (XTCRT). In line with this objective, the financial failure probabilities of 13 firms in the BIST XTCRT Index for the years 2017-2022 are analyzed using Altman Z-Score and Springate S-Score models. As a result of the analysis; according to both models, it is determined that firms face bankruptcy risk for all years studied.

Anahtar Kelimeler

Financial failure , bankruptcy risk , altman z-score model , springate s-score model.

Kaynakça

• Akkaya, G.C., Demireli, E. ve Yakut, Ü.H. (2009). “İşletmelerde Finansal Başarısızlık Tahminlemesi: Yapay Sinir Ağları Modeli İle İMKB Üzerine Bir Uygulama”, Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 189-216.
• Akpınar, O. ve Akpınar, G. (2017). “Finansal Başarısızlık Riskinin Belirleyicileri: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 932-951.
• Akyüz, K. C., Yıldırım, İ., Akyüz, İ. ve Tugay, T. (2017). “Borsa İstanbul’da İşlem Gören Kağıt ve Kağıt Ürünleri Sanayi İşletmelerinin Finansal Başarısızlık Düzeylerinin Oran Analizi ve Diskriminant Analizi Yöntemleri Kullanılarak Ölçülmesi”, Journal of Forestry, 13(1), 60-74.
• Akyüz, F. (2019). “Taş ve Toprağa Dayalı Sektörde Faaliyet Gösteren Şirketlerin Finansal Başarısızlık Risklerinin Tahmin Edilmesi”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 40-51.
• Altman, E. I. (1968). “Financial Ratios, Discriminant Analysis and The Prediction Of Corporate Bankruptcy”, Journal of Finance, 23(4), 589-609.
• Bağcı, H. ve Sağlam, Ş. (2020). “Sağlık ve Spor Kuruluşlarında Finansal Başarısızlık Tahmini: Altman, Springate ve Fulmer Modeli Uygulaması”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 23(1), 149-164.
• Çöllü, A. D., Akgün, L. ve Eyduran, E. (2020). “Karar Ağacı Algoritmalarıyla Finansal Başarısızlık Tahmini: Dokuma, Giyim Eşyası ve Deri Sektörü Uygulaması”, Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 6(2), 225-246.
• Deakin, E. B. (1972). “ A Discriminant Analysis of Predictors of Business Failure”, Journal of Accounting Research, 10(1), 167-179.
• Büyükarıkan, U. ve Büyükarıkan, B. (2014). “Bilişim Sektöründe Faaliyet Gösteren Firmaların Finansal Başarısızlık Tahmin Modelleriyle İncelenmesi”, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi Akademik Bakış Dergisi, 46, 160-172.
• Dizgil, E. (2018). “BİST Ticaret Endeksinde Yer Alan Şirketlerin Springate Finansal Başarısızlık Modeli ile İncelenmesi”, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 248-267.
• İslamoğlu, M. ve Çankaya, S. (2018). “Finansal Başarının Tahmininde Finansal Başarısızlık Modellerinin Kullanılması: BIST XELKT Endeksine Dâhil Firmalar Üzerine Bir Uygulama”, Maliye ve Finans Yazıları, 110, 111-134
• Kulalı, İ. (2016). “Altman Z-Skor Modelinin BİST Şirketlerinin Finansal Başarısızlık Riskinin Tahmin Edilmesinde Uygulanması”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(7), 283-291.
• Lin, T. H. (2009). “ A Cross Model Study of Corporate Financial Distress Prediction in Taiwan: Multiple Discriminant Analysis, Logit, Probit And Neural Networks Models”, Neurocomputing, 72(16), 3507-3516.
• Liou, F. M. (2008). “Fraudulent Financial Reporting Detection and Business Failure Prediction Models: A Comparison”, Managerial Auditing Journal, 23(7), 650-662.
• Öcek, C. ve Karadeniz, E. (2019). “Finansal Başarısızlık Riski Taşıyan ile Taşımayan İşletmelerin Finansal Oranlarının Karşılaştırmalı Analizi: Borsa İstanbul Turizm İşletmelerinde Bir Araştırma”, Mersin Üniversitesi Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 16(2), 191-206.
• Öcek, C., Beyaz, F.S. ve Karadeniz, E. (2022). “Restoran Zincirlerinin Finansal Başarısızlık Riskleri ve Covıd-19’un Etkisi”, Mersin Üniversitesi Turizm Araştırmaları Dergisi, 33(2), 65-76.
• Selimoğlu, S. ve Orhan, A. (2015). “Finansal Başarısızlığın Oran Analizi ve Diskriminant Analizi Kullanılarak Ölçümlenmesi: BİST’de İşlem Gören Dokuma, Giyim Eşyası ve Deri İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma”, Anadolu Üniversitesi Muhasebe ve Finansman Dergisi, 66, 21-40.
• Springate, G. L. V. (1978). Predicting the Possibility of Failure in a Canadian Firm (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Britanya Kolumbiyası: Simon Eraser University.
• Terzi, S. (2011). “Finansal Rasyolar Yardımıyla Finansal Başarısızlık Tahmini: Gıda Sektöründe Ampirik Bir Araştırma”, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(1), 1-18.
• Terzi, S. ve Kıymetli-Şen, İ. (2021). “Finansal Başarısızlık Tahmininde Karınca Kolonisi Optimizasyon Yaklaşımı: Borsa İstanbul’da Bir Araştırma”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(40), 525-541.
• Ural, K., Gürarda, Ş. ve Önemli, M.B. (2015). “Lojistik Regresyon Modeli ile Finansal Başarısızlık Tahminlemesi: Borsa İstanbul’da Faaliyet Gösteren Gıda, İçki ve Tütün Şirketlerinde Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 67, 85-100.
• Yıldız, Ş. ve Gürkan, S. (2022). “Finansal Başarısızlık Tahmin Modellerinin Karşılaştırılması: Borsa İstanbul Turizm Şirketlerinde Bir Araştırma”, Ekonomi, İşletme ve Yönetim Dergisi, 6(2), 235-262.
• Allianz Araştırma, Küresel İflas Görünümü 2023-25: Hızlanan İflas İvmesi, 26 Ekim 2023, https://www.allianz-trade.com/tr_TR/ekonomik-arastirmalar/ekonomik-gorunum-raporlari/kuresel-iflas-gorunumu-2023-25.html, 27.03.2024.