MATERYALİZM VE DİNİ DEĞERLERİN E-TÜKETİCİLERİN ŞÜPHELİ ONLİNE ETİK DAVRANIŞLARA KARŞI TUTUMLARINA ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 98 - 115, 29.12.2021

Ayşegül Koçan

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1016543

Öz

2000’li yıllar itibariyle internetin yaygınlaşması ve kitleler tarafından yoğun bir şekilde kullanılmasıyla birlikte pek çok alanda faaliyet yürüten geleneksel işletmeler internet tabanlı iş süreçleri geliştirmeye başlamıştır. Farklı demografik özelliklere sahip kullanıcıların olması işletmeler için interneti büyük bir sanal pazara dönüştürmüştür. Satınalma süreçlerindeki bu dönüşüm ile birlikte tüketici davranışlarındaki çalışmalar çeşitlilik kazanmış ve internet ortamında tüketicilerin farklı davrandıkları görülmüştür. Bu değişiklikleri anlamak için tüketicilerin etik normlarını iyi bilmek gerekmektedir. Bu bağlamda e-tüketicilerin şüpheli online etik davranışlara karşı tutumlarını anlamak önemlidir. Literatürde bu konuyla ilgili sınırlı sayıda çalışma olduğu görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, materyalizm ve dini değerlerin e-tüketicilerin şüpheli online etik davranışlara karşı tutumları üzerindeki etkisinin araştırılmasıdır. Araştırma verileri, kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak yapılan anket sonucu elde edilmiş ve sonuçları analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda elde edilen bulgular tartışılmış ve gelecekteki çalışmalarla ilgili önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tüketici Etiği, Materyalizm, Dini Değerler, E-Tüketicilerin Şüpheli Online Etik Davranışlara Karşı Tutumları.

Kaynakça

• Ajzen, I. (1989). Attitude structure and behavior. Attitude structure and function, 241, 274.
• Allport, G.W. ve Ross, J.M. (1967). “Personal Religious Orientation and Prejudice”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 5, No. 4: 432-435.
• Altay, Ş. (2013). “Tüketici Etiğinin Oluşumunu Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Teori ve Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi: 38-39.
• Altay, Ş. (2016). “Tüketicilerin Etik Algılamaları Üzerinde Demografik Faktörlerin Etkisinin Araştırılmasına Yönelik Bir Araştırma”, Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 3: 201-215.
• Altuna, O.K., Arslan, F.M., Gegez, A.E., Sığırcı, Ö. (2016). “Development of a Scale on e-Consumers’ Attitudes Towards Ethically Questionable Online Behaviours”, Boğaziçi Journal Review of Social, Economic and Administrative Studies, Vol. 30, No. 1: 99-134.
• Babaoğlu, M., Şener, A., Buğday, E.B. (2016). “Tüketici Profili, Eğilimleri ve Davranışlarının Analizi”, T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Tüketici Akademisi Projesi: 6-9.
• Bakar, A., Lee, R., Hashim, N.H., (2013). “Parsing Religiosity, Guilt and Materialism on Consumer Ethics”, Journal of Islamic Marketing, Vol 4, No 3: 233-235.
• Bartels, R. (1967). A model for ethics in marketing. Journal of marketing, 31(1), 20-26.
• Belk, R. W. (1985). Materialism: Trait aspects of living in the material world. Journal of Consumer research, 12(3), 265-280.
• Brinkmann, J. (2004). “Looking at Consumer Behaviour in a Moral Perspective”, Journal of Business Ethics, 51: 129-141.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Chan, G., Cheung, C., Kwong, T., Lımayem, M., Zhu, L. (2003). “Online Consumer Behaviour: A Review and Agenda for Future Reserarch”, 16th Bled eCommerce Conference BLED, 43: 194-218.
• Chatzidakis, A., & Mitussis, D. (2007). Computer ethics and consumer ethics: the impact of the internet on consumers' ethical decision‐making process. Journal of Consumer Behaviour: An International Research Review, 6(5), 305-320.
• Durmuş, B., Yurtkoru, E. S., VE Çinko, M. (2013). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi (5. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Erciş, A., Altay, Ş., Türk, B. (2017). “Tüketici Etiğinin Yeniden Satın Alma Davranışı Üzerindeki Etkisinin Suçluluk Duygusu Bağlamında İncelenmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 31, Sayı 2: 229-240.
• Flurry, L.A. ve Swımberghe, K. (2015). “Consumer Ethics of Adolescents”, Journal of Marketing Theory and Practice, Vol. 24, No. 1: 96.
• Forsyth, D. R. (1980). A taxonomy of ethical ideologies. Journal of Personality and Social psychology, 39(1), 175.
• Freestone, O., & Mitchell, V. (2004). Generation Y attitudes towards e-ethics and internet-related misbehaviours. Journal of business ethics, 54(2), 121-128.
• Fukukawa, K. (2002). “Developing a Framework for Ethically Questionable Behaviour in Consumption”, Journal of Business Ethics, 41: 99-119.
• Fullerton, S., Kerch, K. B., & Dodge, H. R. (1996). Consumer ethics: An assessment of individual behavior in the market place. Journal of business ethics, 15(7), 805-814.
• Ger, G. ve Belk, R.W., (1996). “Cross-Culturel Differences in Materialism”, Journal of Economic Psychology 17: 55-77.
• Gültaş, P. ve Yıldırım, Y. (2016). “İnternetten Alışverişte Tüketici Davranışını Etkileyen Demografik Faktörler”, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C:6, S:10: 33
• Harrıs, L.C. ve Dumas, A. (2009). “Online Consumer Misbehaviour: An Application of Neutralization Theory”, Marketing Theory Articles, Vol (9).4: 379-402.
• Hazer, O. (2014). “Tüketicilerin Etik İnançlarının İncelenmesi”, I. Uluslararası Aile ve Tüketici Bilimleri Kongresi Bildiri Kitabı: 1-24.
• Holt, D. B.(1995)‘How consumers consume: a typology of consumption practices’. Journal of Consumer Research, 22(1), 1.
• Johnson, D. G. (1997). Ethics online. Communications of the ACM, 40(1), 60-65.
• Kampmann, M.W. (2010). “Online Piracy and Consumer Affect”, Yüksek Lisans Tezi.
• Lu, L.C. ve Lu, C.J. (2010). “Moral Philosophy, Materialism, and Consumer Ethics: An Exploratory Study in Indonesia”, Journal of Business Ethics, 94: 193-210.
• Miyazaki, A. D., Rodriguez, A. A., & Langenderfer, J. (2009). Price, scarcity, and consumer willingness to purchase pirated media products. Journal of Public Policy & Marketing, 28(1), 71-84.
• Moores, T. ve Dhillon, G. (2000). “Software Piracy: A view from Hong Kong”, Communications of the ACM, 43(12):88-93.
• Muncy, J.A. ve Eastman, J.K. (1998). “Materialism and Consumer Ethics: An Exploratory Study”, Journal of Business Ethics 17: 137-145.
• Özkoç, H. H., Eroğlu, Ş. G., & KAZANCI, E. (2018). Taklit Ürün ve Tüketici Etiği: Üniversite Öğrencilerinin Açık Parfüm Kullanma Eğilimleri Üzerine Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 319-332.
• Rawwas, M. Y. (1996). Consumer ethics: An empirical investigation of the ethical beliefs of Austrian consumers. Journal of Business Ethics, 15(9), 1009-1019.
• Richins, M.L. ve Dawson, S. (1992). “A Consumer Values Orientation for Materialism and Its Measurement: Scale Development and Validation”, Journal of Consumer Research, Vol.19: 303-309.
• Saray, M.T. ve Hazer, O. (2017). “Etik Tüketici Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması; Geçerlilik ve Güvenilirliğine İlişkin Bir Çalışma: Hacettepe Üniversitesi Örneklemi”, International Journal of Education Technology and Scientific Reseraches”, Sayı 4: 258-283.
• Saruhan, Ş. C. ve Özdemirci, A. (2013). Bilim, Felsefe ve Metodoloji (3. Baskı b.). İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Spinello, R.A. (2001). “Code and Moral Values in Cyberspace”, Ethics and Information Technology, 3, 137-150.
• Tandaçgüneş, N. (2016). “İleri Tüketim Toplumunda Tüketici ve Reklam Açısından Etik Algısı Üzerine Bir İnceleme”, Atatürk İletişim Dergisi, Sayı 10:47-69.
• Tatlı, H. ve Korkut, F. (2015). “Sanal Alışverişte Tüketici Davranışlarını Etkileyen Faktörler: Bingöl Üniversitesi Öğrencileri Üzerinde Bir Uygulama”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi VIII-I: 63-78.
• Tiltay, M.A. ve Torlak, Ö. (2011). “Materyalist Eğilim, Dini Değerler, Marka Bağımlılığı ve Tüketici Ahlakı Arasındaki İlişkiler”, Turkish Journal of Business Ethics, Cilt 4, Sayı 7: 94-98.
• Vialette, F. B., ve Cıchockı, A. (2008). Spit Test Bonferonni Cirrection for QEEG Statistical Mals. Biological Cybernetics, 208-303.
• Vitell, S.J., SINGH, J.J. ve PAOLILLO, J. (2006). “Consumers’ Ethical Beliefs: The Roles of Money, Religiosity and Attitude toward Business”, Journal of Business Ethics, (73): 369-379.
• Vitell, S. J., Singhapakdi, A., ve Thomas, J. (2001). Consumer ethics: an application and empirical testing of the Hunt‐Vitell theory of ethics. Journal of Consumer marketing.
• Vitell, S. J., ve Paolillo, J. G. (2003). Consumer ethics: The role of religiosity. Journal of Business Ethics, 46(2), 151-162.
• We Are Social “The Digital 2021 Global Overview Report”, (2021). https://wearesocial.com/blog/2021/01/digital-2021-the-latest-insights-into-the-state-of-digital/., 01.05.2021
• Xia, L., Monroe, K.B., & Cox, J.L. (2004). The Price Is Unfair! A Conceptual Framework of Price Fairness Perceptions, Journal of Marketing, 68, 1-15.