BEŞERİ SERMAYE VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: ARDL EŞ- BÜTÜNLEŞME VE GRANGER NEDENSELLİK TESTİ, 1988-2019

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 82 - 97, 29.12.2021

Emircan Koç , Ahmet Atakişi

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.941428

Cited By: 1

Öz

Ekonomik büyüme, ülke ekonomilerinin belirli bir dönemde sağladığı mal ile hizmet üretimindeki miktar artışı olarak tanımlanmaktadır. Ekonomik büyümenin ölçümü ile nedenlerinin tespitine yönelik literatürde birbirinden farklı çok fazla çalışma bulunmaktadır. Gelişmişliğin bilinmezlerinin tespitine yönelik araştırmaların sayısı da gün geçtikçe artmaktadır. Ekonomi politikalarının şekillendirilmesinde ve makro planların yapılmasında, ayrıca sermaye akışlarının yönlendirilmesinde, ülkelerin gösterdiği ekonomik büyüme performanslarının analizi, yatırımcılar açısından da ilgi uyandırmaktadır. Büyümenin oluşumunda yapılan araştırmalara katkı sağlamak amacıyla, fiziki sermayenin gelişimine etkileri bakımından, beşeri sermayenin analizi de dikkat çekici bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Çalışma kapsamında ekonomik büyümenin kaynaklarından biri olarak görülen beşeri sermayenin etkileri, Türkiye Ekonomisi özelinde ve 1988-2019 yılları arasında edinilen verilerle değerlendirilmiştir. İki kavram arasındaki ilişki, ARDL Eş Bütünleşme ve Granger Nedensellik testleri kapsamında incelenmiştir. Araştırma süreci neticesinde edinilen sonuçların, literatürdeki bulgularla ilgili tespit edilen ortak yönleri de ayrıca vurgulanmıştır. Bu bağlamda, beşeri sermaye yoğunlaşmasının, fiziki sermaye oluşumunu pozitif yönde etkilediği görülmüştür. Bununla birlikte bürüt sermaye oluşumuyla, Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) arasında da çift yönlü bir nedensellik olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, beşeri sermayeden, bürüt sermaye ile GSYH’ya doğru olan ve tek yönlü bir nedensellik bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik büyüme, Beşeri Sermaye, Fiziki Sermaye

Kaynakça

• Acemoğlu, D., Gallego, F. A., ve Robinson, J. A. (2014). "Institutions, Human Capital and Development", NBER Working Paper Series , Working Paper 19933, National Bureau of Economic Research.
• Altınöz, B., ve Aslan, A. (2019). "Eğitim ve Sağlık Faktörleri Bağlamında Beşeri Sermayenin Ekonomik Büyümeye Katkısı: N-11 Ülkeleri İçin Bir Uygulama", International Economics Research And Financıal Markets Congress, Gaziantep , ss. 183-194.
• Asteriou, D., ve Agiomirgianakis, G. M. (2001). "Human Capital and Economic Growth Time Series Evidence from Greece", Journal of Policy Modeling , 23, ss. 481-489. Atik, H. (2006). "Beşeri Sermaye, Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme". Bursa: Ekin Kitabevi.
• Barro, J. R. (1990). "Goverment Spending in A Simple Model of Endegenous Growth", Journal of Political Economy , Vol:98, No:5, ss:103-125.
• Behbudi, D., Mamıpour, S., ve Karamı, A. (2010). "Natural Resource Abundance, Human Capital And Economic Growth In The Petroleum Exportıng Countrıes", Journal Of Economic Development , Vol. 35, Nu.3, ss.81- 102.
• Benhabib, J., ve Spiegel, M. M. (1994). "The Role of Human capital in Economic development Evidence from Aggregate Cross-Country Data", Journal of Monetary Economics , 34, ss. 143,174.
• Bloom, D. J., Canning, D., ve Sevilla, J. (2001). "The Effect of Health on Economic Growth: Theory and Evidence", NBER Working Paper Series , Working Paper 8587. Bozkurt, K., ve Balmumcu, Ö. (2018). "Beşeri Sermaye Ve Ekonomik Büyüme: Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Bir Panel Veri Analizi", International Journal of Economic and Administrative Studies , ss. 391-406.
• Çakmak, E., ve Gümüş, S. (2005). "Türkiye'de Beşeri Sermaye Ve Ekonomik Büyüme: Ekonometrik Bir Analiz (1960-2002)", Ankara Üniversitesi SBF Dergisi , s:60-72. Danışoğlu, F. (2015). Ekonomik Kalkınmada Beşeri Sermayenin Rolü, Türkiye'de Beşeri Sermaye Profili ve Türkiye Üzerine Ampirik Bir Analiz. T.C. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bailimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya, 2015.
• Denıson, E. F. (1962). "Education, Economic Growth, and Gaps In Information", Journal of Political Economy, 70, pp.124-128.
• Doğan, S., ve Şanlı, B. (2003)." İktisadi Kalkınmada Beşeri Sermaye", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi , Cilt:8, Sayı:1, s:173-196.
• Erdoğan, S., ve Bozkurt, H. (2008). "Türkiye'de Yaşam Beklentisi - Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Modeli ile Bir Analiz", The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management , Volume: 3, ss. 25-38.
• Eren, A. A. (2011). "Sır Wıllıam Petty: Merkantilist Bir Düşünür Mü?", Ekonomi Yaklaşım Dergisi , Cilt:22, Sayı:79, ss:45-70.
• Freire-Seren, M. J. (2001). "R&D- Expenditure In An Endogenous Growth Model", Jorunal of Economics , 74(1), pp.39-62.
• Gemmell, N. (1996). "Evaluatıng The Impacts Of Human Capital Stock And Accumulation On Economic Growth: Some New Evidence", Oxford Bulletın of Economics And Statıstıcs , 58,1, ss. 9-28.
• Genç, M. C., Değer, M. K., ve Berber, M. (2010). "Beşeri Sermaye, İhracat Ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Ekonomisi Üzerine Nedensellik Analizi", The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management , Volume: v, ss. 29-41.
• Goldin, C. (2014). "Human Capital" Handbook of Cliometrics , Cladue Diebolt and Michael Haupert, editors: Springer-Verlag, Forthcoming.
• Gujarati, D. N., ve Porter, D. C. (2012). Temel Ekonometri. (Ü. Şenesen, & G. G. Şenesen, Çev.) İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Gürak, H. (2015). Ekonomik Büyüme Ve Kalkınma: Kuramlar, Eleştiriler ve Alternatif Bir Büyüme Modeli, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Hanushek, E., & Woessmann, L. (2010). "Education and Economic Growth", International Encyclopedia of Education , Volumu:2, ss: 245-252.
• Hicks, N. (1980). "Economic Growth and Human Resources" World Bank, A Background Paper for World Development Report, Staff Working Pper No. 408 .
• Hicks, N. (1980). "Economic Growth and Human Resources", World Development Report, Staff Working Paper No:408.
• Hunt, E. K., ve Lautzenheiser, M. (2019). İktisadi Düşünce Tarihi, Siyasal Kitabevi, 2. Baskı, Çeviren: Vedat Ulvi Aslan, Ankara.
• Kar, M., ve Ağır, H. (2006). "Türkiye'de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme Yaklaşımı İle Nedensellik Testi, 1926-1994", S.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmaları Dergisi , ss.51- 68.
• Karataş, M., ve Çankaya, E. (2011). "Türkiye'de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İişkisinin Analizi", Yönetim ve Ekonomi , Cilt:8, Sayı:1, ss. 105-124.
• Kibritçioğlu, A. (1998). "İktisadi Büyümenin Belirleyicileri Ve Yeni Büyüme Modellerinde Beşeri Sermayenin Yeri", ss:207-230.
• Kurtoğlu, Y. (2019). Orta Gelir Tuzağından Çıkış, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Manga, M., Bal, H., Algan, N., ve Kandır, E. D. (2015). "Beşeri Sermaye, Fiziki Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: BRICS Ülkeleri ve Türkiye Örneği", Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , Cilt:24, Sayı:1, ss. 45-60.
• Mankıw, N. G., Romer, D., ve Weil, D. N. (1992). "A Contrıbution To The Empırıcs of Economic Growth", The Quarterly Journal of Economics , ss:407-437.
• Middendorf, T. (2005). "Human Capital and Economic Growth in OECD Countries", RWI Essen, Discussion Paper, No.30 .
• Mincer, J. (1981). "Human Capital and Economic Growth", NBER Working Paper Series .
• Narayan, P. K., ve Narayan, S. (2005). "Estimating İncome and Price Elasticities of İmports for Fiji In A Cointegration Framework", Economic Modelling , sayı:22, s.423-438.
• Özyakışır, D. (2011). "Beşeri Sermayenin Ekonomik Büyüme Kalkınma Sürecindeki Rolü: Teorik Bir Değerlendirme", Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi , (6:1), ss:46-71.
• Pamuk, M., ve Bektaş, H. (2014). "Türkiye'de Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı", Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi , Cilt:2, Sayı:2, s:79-90.
• Schultz, T. W. (1961). "Investment in Human Capital", The Economic Reviev , Vol: 51, No:1, pp.1-17.
• Sevüktekin, M., ve Çınar, M. (2017). Ekonommetrik Zaman Serileri Analizi, Dora Yayıncılık, 5. Baskı, Bursa.
• Smith, A. (2017). Ulusların Zenginliği, Alan Yayıncılık, İstanbul.
• Stroombergen, A., Rose, D., ve Nana, G. (2002). "Reviev of the Statistical Measurement of Human Capital", New Zealand: Infometrics Consulting Ltd .
• Şimşek, M., ve Kadılar, C. (2010). "Türkiye'de Beşeri Sermaye, İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi", C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi , Cilt:11, Sayı:1, ss. 115-140.
• Taban, S., ve Kar, M. (2006). "Beşeri Sermaye Ve Ekonomik Büyüme: Nedensellik Analizi, 1961-2001", Sosyal Bilimler Dergisi , (1), ss:159-182.
• Varsak, S., ve Bakırtaş, İ. (2009). "Ekonomik Büyüme Üzerinde Beşeri Sermayenin Etkisi: Türkiye Örneği", Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , Sayı:25, s. 49-60.
• Yaylalı, M., ve Lebe, F. (2011). "Beşeri Sermaye İle İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi", Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi , Cilt, XXX, Sayı:1 , ss. 23-51.
• Yeldan, E. (2011). İktisadi Büyüme Ve Bölüşüm Teorileri, Efil Yayınevi, 2. Basım, Ankara
• Yılmaz, Ö., ve Akıncı, M. (2012). İktisadi Büyüme Ve Makroekonomik Belirleyicileri, Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Yumuşak, İ. (2008). "Beşeri Sermayenin İktisadi Önemi Ve Türkiye'nin Beşeri Sermaye Potansiyeli", Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi , (55), ss: 3-48.
• Okay, N. C., Gary Becker'ın İktisadi Modelleri Üzerine, http://www.elyadal.org/pivolka/11/PiVOLKA_11_05.pdf , 2004, Erişim: 29.07.2019.