YENİLENEBİLİR ENERJİ VE CARİ İŞLEMLER DENGESİ ANALİZİ: ARDL SINIR TESTİ YAKLAŞIMI

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 3, 346 - 365, 20.10.2023

Mehmet Hanifi Ateş Canan Dağıdır Çakan Sabri Kurtoğlu

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1352760

Cited By: 1

Öz

Enerji politikaları, enerji arz güvenliğini sağlamak, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve ekonomik açıdan düşük maliyetli enerji elde etmek için gereklidir. Enerjideki dışa bağımlılıktan kaynaklanan Türkiye'nin cari açık sorunu, kronikleşmiş bir makroekonomik problemdir. Enerji ithalat harcamalarının cari açığı artıran en önemli faktörlerden biri olmasından dolayı Türkiye ekonomisinde yenilenebilir enerjinin kullanımı üzerine yapılan araştırmalar, enerji ithalatının toplam ithalat içindeki payı ve cari işlemler dengesi gibi makroekonomik verileri de incelemektedir.
Bu çalışmada yenilenebilir enerjinin Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerini incelemek için net enerji ithalatı ve cari işlemler dengesi ile yenilenebilir enerjinin eşbütünleşme ilişkisinin tespiti ve nedensellik analizi yapılmıştır. 2016-2022 dönemini kapsayan aylık veriler baz alınarak oluşturulan zaman serilerinin farklı seviyelerde durağan olmasından dolayı ARDL sınır testi ile eşbütünleşme analizi yapılmıştır. Değişkenler arasında uzun ve kısa dönemli ilişkinin varlığı tespit edildikten sonra nedenselliğin varlığı ve yönü Toda-Yamamoto nedensellik testi ile analiz edilmiştir. Toda -Yamamoto nedensellik testi sonuçlarına göre yenilenebilir enerji üretimi ile cari işlemler dengesi ve net enerji ithalatı arasında tek yönlü ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlara göre yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, cari açığı düşürerek Türkiye'nin ekonomik açıdan daha sürdürülebilir bir konuma gelmesine katkıda bulunabilir. Bu nedenle, Türkiye'deki enerji politikaları, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılmasını hedefleyen önlemleri içermelidir.
Bu çalışmada yenilenebilir enerjinin Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerini incelemek için net enerji ithalatı ve cari işlemler dengesi ile yenilenebilir enerjinin eşbütünleşme ilişkisinin tespiti ve nedensellik analizi yapılmıştır. 2016-2022 dönemini kapsayan aylık veriler baz alınarak oluşturulan zaman serilerinin farklı seviyelerde durağan olmasından dolayı ARDL sınır testi ile eşbütünleşme analizi yapılmıştır. Değişkenler arasında uzun ve kısa dönemli ilişkinin varlığı tespit edildikten sonra nedenselliğin varlığı ve yönü Toda-Yamamoto nedensellik testi ile analiz edilmiştir. Toda -Yamamoto nedensellik testi sonuçlarına göre yenilenebilir enerji üretimi ile cari işlemler dengesi ve net enerji ithalatı arasında tek yönlü ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlara göre yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, cari açığı düşürerek Türkiye'nin ekonomik açıdan daha sürdürülebilir bir konuma gelmesine katkıda bulunabilir. Bu nedenle, Türkiye'deki enerji politikaları, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılmasını hedefleyen önlemleri içermelidir.

Anahtar Kelimeler

Yenilenebilir Enerji, Cari İşlemler Dengesi, ARDL Sınır Testi, Toda Yamamoto Nedensellik Analizi

RENEWABLE ENERGY AND CURRENT ACCOUNT BALANCE ANALYSIS: ARDL LIMIT TEST APPROACH

Öz

Energy policies are necessary to ensure energy supply security, diversify energy sources, and obtain low-cost energy economically. Turkey's current account deficit problem, which stems from its dependence on energy imports, is a chronic macroeconomic problem. Research on the use of renewable energy in the Turkey economy examines macroeconomic data such as the share of energy imports in total imports and the current account balance, as energy import expenditures are one of the most important factors contributing to the increase of the current account deficit.
In this study, the effects of renewable energy on the Turkey economy were examined by conducting a cointegration analysis and causality analysis between net energy imports and the current account balance with renewable energy. The analysis was based on monthly data covering the period of 2016-2022, and due to the stationary nature of the time series at different levels, cointegration analysis was conducted using the ARDL boundary test. After the presence of long- and short-term relationships between variables was determined, the presence and direction of causality were analyzed using the Toda-Yamamoto causality test. According to the results of the Toda-Yamamoto causality test, there is a one-way positive relationship between renewable energy production and both the current account balance and net energy imports. Therefore, the use of renewable energy sources can contribute to reducing Turkey's current account deficit and making its economy more sustainable. As a result, energy policies in Turkey should include measures aimed at increasing the use of renewable energy sources.
In this study, the effects of renewable energy on the Turkey economy were examined by conducting a cointegration analysis and causality analysis between net energy imports and the current account balance with renewable energy. The analysis was based on monthly data covering the period of 2016-2022, and due to the stationary nature of the time series at different levels, cointegration analysis was conducted using the ARDL boundary test. After the presence of long- and short-term relationships between variables was determined, the presence and direction of causality were analyzed using the Toda-Yamamoto causality test. According to the results of the Toda-Yamamoto causality test, there is a one-way positive relationship between renewable energy production and both the current account balance and net energy imports. Therefore, the use of renewable energy sources can contribute to reducing Turkey's current account deficit and making its economy more sustainable. As a result, energy policies in Turkey should include measures aimed at increasing the use of renewable energy sources.

Anahtar Kelimeler

Renewable Energy, Current Account Balance, ARDL Boundary Test, Toda Yamamoto Causality Analysis

Kaynakça

• Abu-Taha, R. (2011). “Multi-Criteria Applications in Renewable Energy Analysis: A Literature Review”, 2011 Proceedings of PICMET'11: Technology Management in the Energy Smart World (PICMET), 1-8.
• Bayraç, N. vd. (2018). Küreselleşme Sürecinde Sürdürülebilir Enerji Politikaları. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Bildirici, M. ve Kayıkçı, F. (2022). “Renewable Energy and Current Account Balance Nexus”, Environmental Science and Pollution Research, 29(32), 48759-48768.
• BP. (2022). BP Energy Outlook 2022. https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/energy-outlook/bp-energy-outlook-2022.pdf.
• Çağlar, A. E. ve Mert, M. (2019). Eviews ve Gauss Uygulamalı Zaman Serileri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Çandarlı, M. ve Unakıtan, G. (2021). “Yenilenebilir Enerji Kullanımının Sürdürülebilir Ekonomik Büyümeye Etkisi”, Balkan ve Yakındoğu Sosyal Bilimler Dergisi, 7(Special İssue), 29-36.
• Çetintaş, Y. ve Aydin, C. (2022). “Yenilenebilir Enerji Bağlamında Çevre ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkeleri Örneği”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. https://doi.org/10.11611/yead.1061056
• Çınar, S. ve Yılmazer, M. (2015). “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belirleyicileri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Örneği”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 55-78.
• Demir, M. (2013). “Enerji İthalatı Cari Açık İlişkisi. VAR Analizi ile Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9), 2-27.
• Fedoseeva, S. ve Zeidan, R. (2018). “How (A) Symmetric is The Response of Import Demand to Changes in its Determinants? Evidence from European Energy Imports”, Energy Economics, 69, 379-394.
• Gençoğlu, P. ve Kuşkaya, S. (2019). “Yenilenebilir Enerji Tüketimi ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Abd Örneği”, İksad.
• Gökçe, C. ve Demirtaş, G. (2018). “Cari Denge Açısından Yenilenebilir Enerjinin Rolü: Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye İçin Panel Veri Analizi”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. https://doi.org/10.18657/yonveek.452107
• Hosseinabad, E. R. ve Moraga, R. J. (2020). “The Evaluation of Renewable Energy Predictive Modelling in Energy Dependency Reduction: A System Dynamics Approach”, International Journal of Applied Management Science, 12(1), 1-22.
• IEA. (2020). International Energy Agency (IEA) Renewables 2020: Analysis and forecast to 2025. https://www.iea.org/reports/renewables-2020.
• İnançlı, S. ve Akı, A. (2020). “Türkiye’nin Enerji İthalatı ve Yenilenebilir Enerji Arasındaki İlişkinin Ampirik Olarak İncelenmesi”, Econder International Academic Journal.
• Kahia, M. ve Ben Jebli, M. (2021). “Industrial Growth, Clean Energy Generation, and Pollution: Evidence from Top Ten industrial Countries”, Environmental Science and Pollution Research, 28, 68407-68416.
• Karaaslan, A. ve Gezen, M. (2017). Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Değerlendirilmesi Türkiye Örneği. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Kukharets, V. vd. (2023). “European Green Deal: The Impact of the Level of Renewable Energy Source and Gross Domestic Product per Capita on Energy Import Dependency”, Sustainability, 15(15), 11817.
• Özgüven, M. M. (2018). Yenilenebilir Enerji Kaynakları. Ankara: Akfon Kitap Kırtasiye.
• Pehlivan, Ö. S. (2022). Yenilenebilir Enerji Tüketimi, Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Ekonomisi İçin Asimetrik Bir Analiz, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, Tekirdağ: Namık Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pehlivanoğlu, F. ve Narman, Z. (2022). Enerji Ekonomisi ve Yenilenebilir Enerji'nin Rolü. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Pesaran, M. H. vd. (2001). “Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships”, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Rehman, M. A. vd. (2023). “Moving Towards Sustainability: How Do Low-Carbon Energy, Current Account Balance, and Reserves Induce Environmental Deterioration in the Big 3?”, Environmental Science and Pollution Research, 30(20), 57340-57357.
• Sain, M. (2022). Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Üretimi, Enerji İthalatı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). “Statistical Inference in Vector Autoregressions with possibly Integrated Processes”, Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250.
• Topçu, B. A. (2022). “Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Enerji İthalatının Cari Açık Üzerindeki Etkisi: Enerji İthalatında Lider Ülkeler Örneği”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 14(26), 1-15.
• UNEP (2019). United Nations Environment Programme (UNEP) Emissions Gap Report 2019. https://www.unep.org/emissions-gap-report-2019.
• Uysal, D. vd. (2015). “Enerji İthalatı ve Cari Açık İlişkisi: Türkiye Örneği”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 63-78.
• Ürkmez, İ. ve Okyar, M. C. (2022). “The Effect of Renewable Energy on Energy Import Dependence: An Empirical Analysis in Turkey”, Siyasal: Journal of Political Sciences, 31(2), 443-462.
• Vaona, A. (2016). “The Effect of Renewable Energy Generation on Import Demand” Renewable Energy, 86, 354-359.
• Yalçın, H. E. ve Yalçın, C. (2021,2021). “Enerji Verimliliği, Yenilenebilir Enerji ve Cari İşlemler Dengesi: Ekonometrik Bulgular ve Türkiye için Senaryo Analizleri” Bankacılar, 32(119), 3-35.
• Yanar, R. ve Kerimoğlu, G. (2011). “Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2), 191-201.