THE MEDIATING ROLE OF EDUCATION IN THE EFFECT OF 5 FACTOR PERSONALITY TRAITS ON CAREER PLANNING: HEALTH SECTOR EXAMPLE

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: Özel Sayı, 384 - 403, 20.10.2023

Ali Özcan

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1357808

Öz

Kişilik her bireyin farklı olarak ortaya koyduğu tutum ve davranışlar bütünüdür. Yaşamdaki insan sayısı kadar farklı kişilik vardır. Hiç kimse kişilik olarak bir diğerine benzemez. Tıpkı herkesin parmak izinin farklı olduğu gibi, kişiliklerde farklıdır.
5 faktör kişilik özellikleri (veya beş büyük kişilik faktörü), genellikle "Büyük Beşli" olarak adlandırılan bir kişilik modeline dayanır. Kariyer planlaması, bireylerin yetenekleri, ilgi alanları, değerleri ve kişisel hedefleri temel alınarak gelecekteki meslek veya iş seçimlerini planlama sürecidir. Eğitimin aracılık rolü, kişilik özellikleri ile kariyer planlaması arasında bir bağlantı kurmada eğitimin nasıl bir rol oynayabileceğini ifade eder. Yani eğitim, kişiliği şekillendirmede ve kariyer planlaması yaparken kişilik faktörlerini anlamada bir araç olarak işlev görebilir.
Etkili kariyer yönetimi de organizasyonların ve çalışanların ortak hareket etmesini gerektiren çok boyutlu bir olgudur. Geçmişte kariyer, lineer bir yapıya sahip olarak tanımlanırken, günümüzde ise daha dinamik ve öngörülemeyen bir süreç haline gelmiştir. Örgütlerin çalışanlarının kariyer gelişimine olanaklar sağlaması ve yetenekli çalışanları elde tutmaları önemlidir. Etkili kariyer yönetimi politikaları, örgütlerin ve bireylerin gelecekteki başarıları için önemlidir. Örgütlerin kariyer dünyasında birden fazla rolü ve sorumluluğu bulunmaktadır. Kariyer etkinliklerinin düzenlenmesi, çalışanların gelişimini ve sonuçlarını etkileyebilir.
Bu araştırmanın temel amacı 5 faktör kişilik özelliklerinin kariyer planlamasına etkisinde eğitimin aracılık rolünü incelemektir. Araştırmaya çeşitli kurumlardan 250 sağlık çalışanı katılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, Beş faktör kişilik özellikleri ve boyutları ile kariyer planlaması arasında istatistiki bir ilişki vardır. Ancak eğitim düzeyi eklendiğinde beş faktör kişilik özellikleri ve boyutları ile kariyer planlaması arasındaki ilişki azalmış olup, eğitim düzeyi kısmi ara değişken etkisine sahiptir.

Anahtar Kelimeler

5 Faktör Kişilik Özellikleri, Kariyer Planlama, Eğitim

THE MEDIATING ROLE OF EDUCATION IN THE EFFECT OF 5 FACTOR PERSONALITY TRAITS ON CAREER PLANNING: HEALTH SECTOR EXAMPLE

Öz

Personality encompasses a range of attitudes and behaviors that are exhibited uniquely by each individual. There are as many different personalities as there are people in life. Individuals have unique personality traits that distinguish them from one another. Similar to the uniqueness of fingerprints, personalities too exhibit individual variations.
The 5-factor personality qualities, sometimes known as the big five personality components, are derived from a well recognized model of personality commonly referred to as the "Big Five". Career planning is a systematic approach employed by individuals to strategize and make informed decisions regarding their future occupational or work preferences, taking into consideration their unique set of abilities, interests, beliefs, and personal aspirations. The concept of the mediating role of education pertains to the capacity of education to serve as a conduit in establishing a connection between personality qualities and the process of career planning. Education serves as a mechanism for moulding one's personality and comprehending the various aspects that influence personality in the context of career planning.
The management of one's career is a complex issue that necessitates the collaborative efforts of both businesses and people. In contrast to its previous characterization as a linear trajectory, the contemporary notion of a career has evolved into a more fluid and uncertain phenomenon. The provision of professional development opportunities and the retention of competent personnel are crucial considerations for firms. The implementation of robust career management policies is crucial for ensuring the long-term success of both businesses and individuals. Organizations possess several tasks and obligations within the professional realm. The manner in which professional activities are structured can have an impact on the growth and achievements of individuals.
The primary objective of this study is to investigate the mediating function of education in the impact of 5-factor personality traits on career planning. 250 Health sector employees from various institutions participated in the research. There is a statistical relationship between five factor personality traits and dimensions and career planning. However, when education level was added, the relationship between five factor personality traits and dimensions and career planning decreased, and also education level had a partial mediating effect.

Anahtar Kelimeler

5 Factor Personality Traits, Career Planning, Education

Kaynakça

• Aiken, L. R. (1993). Personality: Theories, Research, And Applications, Prentice-Hall, Inc.
• Arora, R. & Rangnekar, S. (2016). “Linking The Big Five Personality Factors And Career Commitment Dimensions: A Study Of The Indian Organizations”, Journal Of Management Development, 35. 10.1108/JMD-10-2015-0142.
• Bandura, A., & Walters, R. H. (1977). Social Learning Theory (Vol. 1), Prentice Hall: Englewood Cliffs.
• Baron R. & Kenny D. (1986). “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research”, Journal of Personality and Social Psychology, 51 (6), 1173- 1182.
• Baruch, Y., (2006). “Career Development In Organizations And Beyond: Balancing Traditional And Contemporary Viewpoints”, Human Resource Management Review. 16, 125-138
• Bayrakcı, M. (2007). “Sosyal Öğrenme Kuramı Ve Eğitimde Uygulanması”, SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Byrne, B. M. (2010). Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications, and Programming, 2nd ed., Taylor & Francis: New York.
• Ceschi, A., Constantini, A., Phillips, S. D., & Sartori, R. (2017). “The Career Decisionmaking Competence: A New Construct For The Career Realm” Europena Journal Of Training And Development, 41 (1), Pp.8-27.
• Costa, P. T., & Mccrae, R. R. (1992). “Normal Personality Assessment In Clinical Practice: The NEO Personality Inventory”, Psychological Assessment, 4, 5-13.
• Demirbanka, M. (2018). Örgütsel Sosyalleşme Ve Kariyer Planlaması Arasındaki İlişki: Bankacılık Sektöründe Bir Alan Çalışması. Master Thesis. Kahramanmaraş Sütçü İmam University Social Sciences Institute.
• Direnzo, M. S., & Greenhaus, J. H., (2010). “Job Search And Voluntary Turnover İn A Boundaryless World: A Control Theory Perspective”, Academy Of Management Review. 36, 567-589.
• Dökmen, Z. (2009). Toplumsal Cinsiyet, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eby, L. T., Butts, M., Ve Lockwood, A., (2003). “Predictors Of Success İn The Era Of The Boundaryless Career”, Journal Of Organizational Behavior. 24, 689-708.
• Feist, J., Feist, G. J., Ve Roberts, T. A. (2006). Theories Of Personality.
• Fornell C. & Larcker D. F. (1981). “Evaluating Structural Equation Models With Unobservable Variables and Measurement Error”, Journal of Marketing Research, 18 (1), 39-51.
• Friedman, H.S., & Schustack, M.W. (2012). Personality: Classic Theories And Modern Research, Pearson.
• Geçtan E. (2006). “Psikodinamik Psikiyatri Ve Normal Dışı Davranışlar”, Metis Yayınları, İstanbul.
• Graziano, W. G., & Tobin, R. M. (2009). Agreeableness. In M. R. Leary Ve R. H. Hoyle (Eds.), Handbook Of İndividual Differences İn Social Behavior. 46–61. The Guilford Press.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data Analysis: A Global Perspective”, 7th ed, Upper Saddle River: NJ.
• John, O. P., Naumann, L. P., & Soto, C. J. (2008). Paradigm Shift To The İntegrative Big Five Trait Taxonomy: History, Measurement, And Conceptual İssues. In O. P. John, R. W. Robins, & L. A. Pervin (Eds.), Handbook of personality: Theory and research (pp. 114–158). The Guilford Press.
• Jones, J. W. (1989). “Personality And Epistemology: Cognitive Social Learning Theory As A Philosophy Of Science”, Zygon®, 24(1), 23-38.
• İrmiş, A., & Bayrak, S. (2001). “İnsan Kaynakları Yönetimi Açısından Kariyer Yönetimi”, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1( 1-2), 177-186.
• Kocabaş, A. S. (2019). Sosyal Hizmet Lisans Öğrencilerinin Kariyer Planlaması: Yalova Üniversitesi Örneği. Master Thesis. Yalova University Institute of Social Sciences.
• Lahey, B. B. (2009). “Public Health Significance Of Neuroticism”, American Psychologist, 64(4), 241–256. Https://Doi.Org/10.1037/A0015309.
• Lei, Y. (2023). The Big Five Model of Personality and Career Development https://hrdyuqinglei1.weebly.com/. 01.08.2023 Texas A&M University
• Mccrae, R. R., & Costa, P. T. (1987). “Validation Of The Five-Factor Model Of Personality Across Instruments And Observers”, Journal Of Personality And Social Psychology, 52(1), 81–90. Https://Doi.Org/10.1037/0022-3514.52.1.81
• Mccrae, R. R., & Sutin, A. R. (2009). “Openness To Experience. In M. R. Leary & R. H. Hoyle (Eds.)”, Handbook Of Individual Differences In Social Behavior (Pp. 257–273). The Guilford Press.
• Nunnally, J. C. (1978). Psychometric Theory, New York: McGraw-Hill.
• Ones, D. S., & Viswesvaran, C. (1997). Personality Determinants In The Prediction Of Aspects Of Expatriate Job Success.
• Özdemir, O., Özdemir, P. G., Kadak, M. T., & Nasıroğlu, S. (2012). “Kişilik Gelişimi”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 566-589.
• Patton, W., & Mcmahon, M. (2014). Career Development And Systems Theory: Connecting Theory And Practice (Vol. 2). Springer.
• Revelle, W. (1995). Personality Processes. Annual Review Of Psychology, 46(1), 295-328.
• Rotter, J. B., Chance, J. E., & Phares, E. J. (1972). Applications Of A Social Learning Theory Of Personality.
• Seymen, A. S., & Bolat, T. (2010). Bireysel Kariyer Planlaması, In: Timurcanday Özmen Ö.N., Topaloğlu C., Çalışma Yaşamında Bireysel Gelişim (1. Baskı), Beta Yayımcılık, İstanbul.
• Sharma, K., Zodpey, S., Syed, Z., & Gaidhane, A. (2013). “Career Opportunities For Master Of Public Health Graduates İn India”, Asia Pacific Journal Of Health Management, 8(1), 45-50.
• Sönmez, B., Önal, M. & Yıldız, G. (2019). “Hemşirelik Son Sınıf Öğrencilerinin Kariyer Değerleri Ve Kariyer Geleceği Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi”, Sağlık Bilimleri Ve Meslekleri Dergisi, 6(1), 127-135.
• Takeuchi, N., & Jung, Y. (2016). “Gender Differences İn Career Planning And Success”, Journal Of Managerial Psychology. 31(2): 603-623. Taylor, E. (2009). The Mystery Of Personality A History Of Psychodynamic Theories. Springer Dordrecht Heidelberg London New York.
• Therasa, C., & Vijayabanu, C. (2015). “The Impact Of Big Five Personality Traits And Positive Psychological Strengths Towards Job Satisfaction: A Review”, Periodica Polytechnica Social And Management Sciences, 23(2), 142-150.
• Weinberger, D. A. (1998). “Defenses, Personality Structure, And Development: Integrating Psychodynamic Theory İnto A Typological Approach To Personality”, Journal Of Personality, 66(6), 1061-1080 Widiger, T. A., & Costa Jr, P. T. (1994). “Personality And Personality Disorders”, Journal Of Abnormal Psychology, 103(1), 78.
• Yazgan İnanç, B., & Yerlikaya E. E., (2012). “Kişilik Kuramları”, 10. Basım, Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, D., Keçeci, A., & Bulduk, S., (2011). “How Do Turkish Nursing Students Plan Their Career After The Graduation?: A Questionnaire Survey”, Asia Pac. Educ. Rev. 12, 373–380.
• Zakaria, N. & Yusof , H. M. (20018). “The Relationship between the ‘Big Five’ Personality and Career Success”, Proceedings of the International Conference on Industrial Engineering and Operations Management Bandung, Indonesia, March 6-8