ASYMMETRIC EFFECTS OF ENERGY PRICES ON TOTAL AND SECTORAL GROWTH FOR AN ENERGY IMPORTER COUNTRY: THE CASE OF TÜRKİYE

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: Özel Sayı, 13 - 30, 31.12.2024

Nurcihan Akşehirli

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1448152

Öz

This study aims to test the effect of energy prices on economic growth in Türkiye which is an energy importing country, for the period 2010Q1-2023Q3. The analysis, in which the Nonlinear Autoregressive Distributed Lag Model is applied, is based on four econometric models. Oil prices that represent energy prices are the independent variable for all models. Different dependent variables are used for each model to represent economic growth. Total gross domestic product, gross domestic product of the agricultural sector, gross domestic product of the industrial sector and gross domestic product of the service sector are the dependent variables of the models. Since there is no cointegration relationship between oil prices and the gross domestic product of the agricultural sector, long-run and short-run effects are estimated for three models. The coefficients of error correction terms are negative and statistically significant in all three models. According to the findings of the long run, increases in oil prices reduce the total gross domestic product and the gross domestic product of the industrial sector, while decreases in oil prices increase all three dependent variables. The effect of positive shocks in oil prices on the gross domestic product of the service sector is not statistically significant. The sector most affected by both positive and negative shocks in oil prices is the industrial sector.

Anahtar Kelimeler

Oil Prices, Economic Growth, NARDL, Türkiye

ENERJİ İTHALATÇISI BİR ÜLKE İÇİN ENERJİ FİYATLARININ TOPLAM VE SEKTÖREL BÜYÜMEYE ASİMETRİK ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Öz

Bu çalışmada, enerji ithalatçısı bir ülke olan Türkiye'de enerji fiyatlarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin 2010Q1-2023Q3 dönemi için analiz edilmesi amaçlanmıştır. Doğrusal Olmayan Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif Modelinin uygulandığı analiz, dört ekonometrik model üzerine kurulmuştur. Tüm modellerde, enerji fiyatlarını temsilen petrol fiyatları bağımsız değişken olarak kullanılmıştır. Ekonomik büyümeyi temsilen ilk modelde toplam gayrisafi yurtiçi hâsıla, ikinci modelde tarım sektörüne ait gayrisafi yurtiçi hâsıla, üçüncü modelde sanayi sektörüne ait gayrisafi yurtiçi hâsıla, dördüncü modelde hizmet sektörüne ait gayrisafi yurtiçi hâsıla, bağımlı değişken olarak kullanılmıştır. Analiz bulguları, petrol fiyatları ile tarım sektörüne ait gayrisafi yurtiçi hâsıla arasında eşbütünleşme ilişkisi olmadığını ortaya koyduğu için uzun ve kısa dönem tahminleri üç model üzerinden yapılmıştır. Hata düzeltme katsayı değerleri, üç modelde de negatif ve istatistikî açıdan anlamlı bulunmuştur. Uzun dönemde, petrol fiyatlarındaki artışların toplam gayrisafi yurtiçi hâsıla ve sanayi sektörüne ait gayrisafi yurtiçi hâsılayı azalttığı, petrol fiyatlarındaki azalışların ise her üç bağımlı değişken üzerinde artırıcı etki yarattığı belirlenmiştir. Petrol fiyatlarındaki pozitif şokların hizmet sektörüne ait gayrisafi yurtiçi hâsıla üzerindeki etkisinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. Uzun dönem katsayıları genel olarak değerlendirildiğinde, petrol fiyatlarındaki hem pozitif hem de negatif şoklardan en fazla sanayi sektörünün etkilendiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Petrol Fiyatları, Ekonomik Büyüme, NARDL, Türkiye

Etik Beyan

Çalışma etik kurul onayı gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Akıncı, M., Aktürk, E., Yılmaz, Ö. (2012). ''Petrol Fiyatları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: OPEC ve Petrol İthalatçısı Ülkeleri İçin Panel Veri Analizi'', Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 1-17.
• Akıncı, M., Aktürk, E., Yılmaz, Ö. (2013). ''Petrol Fiyatları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Opec ve Petrol İthalatçısı Ülkeler İçin Zaman Serisi Analizi'', Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 349-361.
• Al Fajrin, B. F. R., Jinan, A. Z., Auliyah, P. S., Wulandari, A. F., Tambunan, N. (2023). ''The Impact of the Drastic Increase in Fuel Oil (Bbm) Prices'', Journal of Social Research, 2(3), 640-645. doi: 10.55324/josr.v2i3.709
• Algan, N., İşcan, E., Serin, D., Kara, D. (2017). ''Enerji Fiyatlarındaki Volatilitenin Makroekonomik Performans Üzerine Etkisi'', International Conference on Eurasian Economies, Session 4B: Finans II, 291-300.
• Benli, M., Altıntaş, H., Kaplan, M. (2019). ''Asymmetric Effect Of Oil Prices On Economic Growth: Evidence From Turkey'', Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 266-279.
• Beşer, N. Ö., Öztürk, S. (2020). ''Petrol Fiyatlarında Değişkenlik ve İktisadi Büyüme: Petrol İthal Eden Ülkeler Üzerine Bir Analiz'', Ekonomi Bilimleri Dergisi, 12 (1): 68-84.
• Bouzid, A. (2012). ''The Relationship of Oil Prices and Economic Growth in Tunisia: A Vector Error Correction Model Analysis'', The Romanian Economic Journal, 15(43), 3-22.
• Çelik, T., Çetin, A. (2007). ''Petrol Fiyatlarının Makroekonomik Etkileri: Türkiye Ekonomisi İçin Ampirik Bir Uygulama'', Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 10(1-2), 97-116.
• Çemrek, F., Bayraç, H. N. (2023). ''Türkiye’de Petrol ve Doğalgaz Fiyatlarının Makro Ekonomik Göstergeler Üzerindeki Etkileri'', BİLTÜRK Ekonomi ve İlişkili Çalışmalar Dergisi, 5(4), 235-257.
• CSB (2024) Çevresel Göstergeler, https://cevreselgostergeler.csb.gov.tr/yakita-gore-birincil-enerji-tuketimi-i-85801, 04.07.2024.
• Dickey, D. A., Fuller, W. A. (1981). ''Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with Unit Root'', Econometrica, 49(4), 1057-1072.
• Ergin Ünal, A. (2021). ''Ham Petrol Fiyatlarındaki Değişim, Parasal Göstergeler, Enflasyon ve Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği'', İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 9(1), 1-11.
• Gündoğan, H., Tok, D. (2019). ''Petrole Bağımlı Ülkelerde Petrol Fiyatlarının Sanayi Üretimine Etkisi: Panel Nedensellik Çalışması'', Ege Akademik Bakış, 19(1), 131-140.
• Hamilton, J. D. (1983). ''Oil and the Macroeconomy Since World War II'', Journal of Political Economy, 91(2), 228-248.
• Hamilton, J. D. (1988). ''Are the Macroeconomic Effects of Oil-Prica Changes Symmetric? A Comment'', Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy, 28, 369-378.
• Jayaraman, T. K., Lau, E. (2011). ''Oil Price and Economic Growth in Small Pacific Island Countries, Modern Economy'', 2, 152-161.
• Jiménez-Rodríguez, R., Sánchez, M. (2004). ''Oil Price Shocks and Real GDP Growth Empirical Evidence for Some OECD Countries'', European Central Bank Working Paper Series, 362, 1-64.
• Kamacı, A., Göktaş, S. (2020). ''Petrol Fiyatları ile Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği'', Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(22), 547-556.
• Kiani, A. (2011). ''Impact of High Oil Prices on Pakistan’s Economic Growth'', International Journal of Business and Social Science, 2(17), 209-216.
• Kumar, S. (2009). ''The Macroeconomic Effects of Oil Price Shocks: Empirical Evidence for India'', Economics Bulletin, AccessEcon, 29(1), 15-37.
• Liaqat, M., Ashraf, A., Nisar, S., Khursheed, A. (2022). ''The Impact of Oil Price Inflation on Economic Growth of Oil Importing Economies: Empirical Evidence from Pakistan'', Journal of Asian Finance, Economics and Business, 9(1), 167-176.
• Mehta, M., Mamania, R., Mehta, M., Ali, M., Bhatt, N., Agarwal, Y. (2019). ''Declining Crude Oil Prices and its Implications on the Indian Economy'', International Journal for Advance Research and Development, 4(9), 38-50.
• Mighri, Z., Alsaggaf, M. I. (2023). ''Asymmetric İmpacts of Renewable Energy Consumption and Economic Complexity on Economic Growth in Saudi Arabia: Evidence from the NARDL Model'', Environmental Science and Pollution Research, 30, 7446-7473.
• Öksüzler, O., İpek, E. (2011). ''Dünya Petrol Fiyatlarındaki Değişimin Büyüme ve Enflasyon Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği'', Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 15-34.
• Özbek, S., Naimoğlu, M. (2021). ''Petrol Fiyatlarındaki Artış Ekonomik Büyüme Üzerinde Etkili mi? Türkiye Ekonomisi Üzerine Ampirik Bir Tahmin'', Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 7(2), 183-198.
• Özdemir, S., Akgül, I. (2015). ''Ham Petrol ve Benzin Fiyatlarının Sanayi Üretimine Etkisi: MS-VAR Modelleri ile Analizi'', Ege Akademik Bakış, 15(3), 367-378.
• Öztürk, S., Kılıç, N. Ö. (2018). ''Petrol Fiyatları ve İktisadi Büyüme: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Analiz'', Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 138-149.
• Phillips, P. C. B., Perron, P. (1988). ''Testing for a Unit Root in Time Series Regression'', Biometrika, 75(2), 335-346.
• Shin, Y., Yu, B., Greenwood-Nimmo, M. (2014). ''Modelling Asymmetric Cointegration and Dynamic Multipliers in a Nonlinear ARDL Framework'', In The Festschrift in Honor of Peter Schmidt.: Econometric Methods and Applications. Edited by Robin C. Sickles and William C. Horrace. New York: Springer, 281-314.
• Sizer. L. (2022). Alternatif Yatırım Araçları ile Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Eşbütünleşme Analizi ile İncelenmesi: Türkiye Örneği, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Syaharuddin, Y., Purwadi, P., Sampeliling, A. (2021). ''Attention of Economic Growth and Oil Prices: Evidence from Indonesia'', International Journal of Energy Economics and Policy, 11(5), 425-433.
• Şengül, O. (2023). ''Petrol Fiyatlarındaki Dalgalanmaların Türkiye Ekonomisi Üzerine Etkileri: Asimetrik Testlerden Kanıtlar'', Fiscaoeconomia, 7(2), 1591-1610.
• Tala. L., Hlongwane, T. M. (2023). ''How Oil Price Changes Affect Foreign Direct Investment Inflows in South Africa? An ARDL Approach'', International Journal of Economics and Financial Issues, 13(2), 115-123. doi: 10.32479/ijefi.13903
• TCMB (2024). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket, 03.01.2024.
• Tütüncü, A., Kahveci, Ş. (2020). ''Türkiye'de Petrol Fiyatlarının Sanayi Üretim Endeksi ve İşsizlik Oranı Üzerindeki Etkisi'', Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(4), 847-867.
• Yılancı, V. (2017). ''Petrol Fiyatları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Fourier Yaklaşımı'', Ekonometri ve İstatistik, 27, 51-67.
• Yıldırım, A., Konat, G. (2023). ''Exploring the Relationship Between Oil Prices and Economic Growth in Türkiye'', Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 103-117.