Examination of Graduate Nursing Theses Made on Different Methods Applied in the Blood Collection Process in Newborns in Turkey

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 3, 160 - 178, 26.09.2025

Başak Kınık , Esra Tural Büyük

Öz

Objective: This study was conducted to examine postgraduate nursing theses in Turkey that focus on different methods used during the blood collection process in newborns.

Method: Theses published between 2011 and 2024 were analyzed based on their type, year, purpose, method, and results, following a search in the Council of Higher Education National Thesis Center using the keywords “newborn, blood collection, heel prick.”

Results: Based on the analysis of the search results from the Council of Higher Education National Thesis Center, 41 theses related to the topic were identified. Examination of the data revealed that 32 of these postgraduate theses were at the master’s level, while 9 were at the doctoral level. When analyzed according to research type, it was found that most of the theses were experimental studies conducted as randomized controlled trials. The theses aimed to eliminate effects such as pain, stress, crying duration, and discomfort during blood collection procedures in newborns by applying different methods.

Conclusion: In the theses conducted, it was determined that the different methods applied in newborns revealed the effect of reducing the pain and stress felt during heel blood and bloodletting. It is thought that the number of theses on the different methods applied during blood collection in newborns is insufficient; increasing the number of academic studies on the subject will shed light on other research.

Anahtar Kelimeler

Blood collection , Heel blood , Newborn

Türkiye’de Yenidoğanlarda Kan Alma İşleminde Uygulanan Farklı Yöntemler Üzerinde Yapılmış Lisansüstü Hemşirelik Tezlerinin İncelenmesi

Öz

Özet: Türkiye’de yenidoğanlarda kan alma işleminde uygulanan farklı yöntemler üzerinde yapılmış lisansüstü hemşirelik tezlerinin yayın yılı, türü, amaç, yöntem ve elde edilen sonuçlarını incelemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırmada verilerin toplanması Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı ‘‘yenidoğan, kan alma, topuk kanı’’, anahtar kelimeleri ile taranmıştır.
Bulgular: Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanına kayıtlı 2011-2024 yılları arasında konu ile ilgili yapılmış 41 tez belirlenmiştir. Veriler incelediğinde lisansüstü tezlerden 32’sinin yüksek lisans, 9’unun ise doktora düzeyinde yapıldığı görülmüştür. Tezler araştırma türlerine göre incelendiklerinde daha çok randomize kontrollü olarak deneysel türde yapıldığı saptanmıştır. Yapılan tezlerde yenidoğanlarda kan alma işlemi sırasında uygulanan farklı yöntemlerin ağrı, stres, ağlama süresi, konfor gibi etkilerin ortadan kaldırılması amaçlanmıştır.
Sonuç: Yapılan tezlerde yenidoğanlarda uygulanan farklı yöntemlerin topuk kanı ve kan alma sırasında hissedilen ağrıyı ve stresi azaltmada etkisini ortaya koyduğu belirlenmiştir. Yenidoğanlarda kan alma sırasında uygulanan farklı yöntemleri konu alan tezlerin sayıca yetersiz olduğu; konuya ilişkin akademik çalışmaların sayısının artmasının diğer araştırmalara ışık tutacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yenidoğan , Kan alma , Topuk kanı

Kaynakça

• Açıkbaş, P. (2019). Topuk kanı alınırken bebeğin anne, baba ve hemşire kucağında olmasının ağrı üzerine etkisinin karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi].
• Akbarı, N. (2023). Preterm yenidoğanlarda topuk kanı alma sırasında ‎uygulanan cenin pozisyonu, anne sütü kokusu ve beslenme ‎amaçlı olmayan emmenin ağrı üzerine etkisi [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa].
• Akçan, E. (2014). Yenidoğanlarda topuk kanı alma sırasında oluşan ağrıya amniyotik sıvı, anne sütü ve lavanta kokusunun etkisi [Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi].
• Akdeniz Kudubeş, A., Bektas, I. ve Bektas, M. (2021). Nursing Role in Children Pain Management. Journal of Education and Research in Nursing, 18(1), 107–113.
• Akyürek, B. (2006). Yenidoğan bebeklere uygulanan iğneli girişimlerde nonfarmakolojik ağrı giderme yöntemlerinin etkisinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi]. Alırkılıçarslan, DB. (2022). Kan alma işlemi sırasında dinletilen beyaz gürültü ve elle verilen cenin pozisyonunun yenidoğanların ağrı, oksijen saturasyonu ve yaşam bulgularına etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi].
• Antepli, N. (2019). Yenidoğanlarda topuk kanı alırken uygulanan titreşimin ağrı üzerindeki etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi].
• Aslan, M. (2015). Topuk kanı alınmasıyla oluşan ağrı düzeyine farmakolojik olmayan yöntemlerin etkisi [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi].
• Atal, H. (2019). Yenidoğanlarda topuk kanı alma sırasında oluşan ağrıya anne kokusu ve amniyotik sıvı kokusunun etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi].
• Avçin, E. (2017). Yenidoğan bebeklerde topuk kanı alma sırasında oluşan ağrıyı azaltmada emzirme, kanguru bakımı ve cenin pozisyonunun etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi].
• Ayar Çantaş, A. (2018). Yenidoğanlarda ayak topuğundan kan alma işlemi sırasında beyaz gürültü, kucağa alma ve el ile verilen cenin pozisyonunun ağrı üzerine etkisi [Yüksek lisans tezi, Avrasya Üniversitesi].
• Aydın, Ö. ve Karakoç, A. (2022). Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde Uygulanan İnvaziv Girişimlerde Yenidoğanların Ağrı Algısının Değerlendirilmesi. Journal of Health Sciences and Management, 2(1), 8-13.
• Bektas, I.L., Oktay, S.Ş., Köylü,P., Ulu, H. ve Akdeniz Kudubeş, A. (2024). The Effect of Breastfeeding on the Newborn's Comfort and Pain Levels During Heel Blood Collection. Comprehensive Child and Adolescent Nursing, 47(1), 20–30.
• Chen, Y., Li, Y., Sun, J., Han, DR., Feng, SJ. Ve Zhang, X. (2021). The effect of maternal voice on venipuncture induced pain in neonates: A randomized study. Pain Management Nursing, 22(5), 668-73.
• Cirik, VA. ve Efe, E. (2020). The effect of expressed breast milk, swaddling and facilitated tucking methods in reducing the pain caused by orogastric tube insertion in preterm infants: A randomized controlled trial. International Journal of Nursing Studies, 104, 103532.
• Çağlayan, N. (2011). Preterm yenidoğanlarda ayak topuğundan kan alma işlemi sırasında el ile verilen cenin pozisyonunun ağrı üzerine etkisi [YüksekLisans Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Çatal, RA. (2023). Topuk kanı alma işlemi sırasında uygulanan farklı yöntemlerin yenidoğanın ağrı düzeyi, ağlama süresi ve işlem süresi üzerine etkisi: Randomize kontrollü çalışma [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi].
• Çetinkaya, H. (2017). Yenidoğanlarda ayak topuğundan kan alma işlemi öncesi uygulanan iki farklı yöntemin ağrı ve ağlama süresine etkisi [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Deniz, AÖ. (2019). Yenidoğanda topuk kanı alma sırasında uygulanan ayak refleksolojisi ve akupresur yöntemlerinin ağrıya etkisi [Doktora Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi].
• Dinç, C. (2023) Yenidoğanda topuk kanı alma sırasında uygulanan shotblocker ve emzirmenin ağrı ve konfor düzeyine etkisi: Randomize kontrollü çalışma [Yüksek lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi].
• Döral, Ö. (2020). Prematüre bebeklere uygulanan invaziv girişimde beyaz gürültü ve ninni dinletisinin ağrı ve yaşam bulgularına etkisi [Yüksek lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi].
• Dur, Ş. (2014). Yenidoğanlarda ayak topuğundan kan alma işlemi sırasında kullanılan iki farklı lanset tipinin etkinliğinin karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Erkut, Z. ve Yildiz, S. (2017). The Effect of Swaddling on Pain, Vital Signs, and Crying Duration during Heel Lance in Newborns. Pain Management Nursing: Official Journal of The American Society of Pain Management Nurses,18(5), 328–336.
• Erzulumluoğlu, Z.(2014). Yenidoğanda güvenli kundaklamanın (sarmalamanın) topuk kanı alma işleminde gelişen ağrı algısına, yaşam bulgularına ve ağlama süresine etkisi [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Ezen, M.(2018). Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde yatan bebeklerde kan alma işlemi sırasında uygulanan kendi anne sütü kokusunun ve farklı annenin sütünün kokusunun bebeklerin ağrı düzeylerine etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi].
• Gürsü, SK. (2024). Kuvöz ve radyant ısıtıcı ortamında, topuktan kan alma işleminin yenidoğanların fizyolojik parametrelerine ve ağrı ve stres düzeylerine etkisi [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi].
• Hacısalihoğlu, A.(2024). Yenidoğanlarda topuk kanı alma işlemi sırasında sarmalamanın ve anne tarafından uygulanan şefkatli dokunmanın ağrı ve fizyolojik parametrelere etkisi [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi -Cerrahpaşa].
• Işık, A. (2022). Topuk kanı alınırken dinletilen anne kalp atım sesinin yeni doğanın ağrı, stres ve fizyolojik parametrelere etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Yozgat Bozok Üniversitesi].
• Kahraman, A. (2015). Topuk kanı alma işlemi uygulanan prematüre bebeklerde gelişimsel destekleyici pozisyonların bebeğin ağrısı, stresi ve konforuna etkisi [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi].
• Kale Kızılok, E. (2018). Yenidoğanlarda topuk kanı alma sırasında oluşan ağrı düzeyine emzirme ve cenin pozisyonunun etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi].
• Kanbur, BN.(2021). Yenidoğanlarda topuk kanı alma sırasında müzik, beyaz gürültü ve kalp sesi dinletmenin ağrı üzerine etkisi [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa].
• Karga, T.(2021). Yenidoğanlarda topuk kanı alma işlemi sırasında hissedilen ağrıyı azaltmada farklı yöntemlerin karşılaştırılması [Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi].
• Kınacı, Ö.(2020). Topuk kanı alırken ten-tene temasın term yenidoğanın ağrı ve stres düzeyi üzerine etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi].
• Kurnaz,F. (2019). Yenidoğana venöz kan alma girişimi sırasında uygulanan anne sesi, müzik sesi ve beyaz gürültünün ağrı ve fiziksel parametreler üzerindeki etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi].
• Küçük Alemdar, D. ve Güdücü Tüfekçi, F. (2018) Effects of maternal heart sounds on pain and comfort during aspiration in preterm infants. Japan Journal of Nursing Science, 15(4), 330-9.
• Küçüktepe,A. (2022). Yenidoğanda kan alma öncesinde uygulanan bölgesel masajın ağrı ve yaşam bulguları üzerine etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi].
• Loeffen, E. A. H., Mulder, R. L., Font-Gonzalez, A., Leroy, P. L. J. M., Dick, B. D., Taddio, A., Ljungman, G., Jibb, L. A., Tutelman, P. R., Liossi, C., Twycross, A., Positano, K., Knops, R. R., Wijnen, M., van de Wetering, M. D., Kremer, L. C. M., Dupuis, L. L., Campbell, F. ve Tissing, W. J. E. (2020). Reducing pain and distress related to needle procedures in children with cancer: A clinical practice guideline. European Journal of Cancer, 131, 53–67.
• Memiş, SS. (2023). Yenidoğanlara topuk kanı alma işlemi öncesi uygulanan ayak refleksolojisi, emzirme ve kanguru bakımının ağrıya etkisi [Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi].
• Merter, ÖS. (2015). Term bebeklerde topuk kanı alınmasında manuel lanset ile otomatik lansetin ağrı düzeyine etkisinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi].
• Oğul, T. (2018). Topuk kanı alma işleminden önce yenidoğanlara uygulanan akupresürün girişimsel ağrıya etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi].
• Orcan, Z. (2024). Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde topuktan kan alma işlemi sırasında uygulanan anne sütü ve lavanta kokularının yenidoğanın ağrısı ve konforu üzerine etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi].
• Otlu, B. (2023). Prematüre yenidoğanlarda topuktan kan alma işlemi sırasında anne sütü kokusu ve beyaz gürültü kullanımının ağrı yönetimine etkisinin değerlendirilmesi: Randomize kontrollü çalışma [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi].
• Önner, B. (2024). Cenin pozisyonlarının topuk kanı alma işleminde yenidoğanların ağrı, konfor, kalp tepe atımı ve oksijen satürasyonuna etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi].
• Özdemir, F. (2020). İntravenöz kan alma işleminde prone pozisyonu, emzik verme ve anne sütü koklatılması uygulamalarının term yenidoğanda stres ve ağrı üzerine etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi].
• Shiroshita, Y., Yonezawa, K., Ota, E. ve Ozawa, M. (2024). Effects of automatic heel lancet on invasiveness in neonates: A systematic review and meta-analysis. Acta paediatrica, 113(8), 1750–1756.
• Şafak, M. (2021). Yenidoğanlarda topuk kanı alma işleminde uygulanan oral glikoz ve ayak refleksolojisinin ağrı üzerine etkisinin değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi].
• Uğurlu Karabıyık, Ö. (2017). Sağlıklı term yenidoğanlarda topuk kanı alma öncesi uygulanan sıcak uygulamanın ağrı düzeyi, konfor düzeyi ve işlem süresine etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Avrasya Üniversitesi].
• Üğücü, G. (2023). Prematüre yenidoğanlardan topuk kanı alırken uygulanan farklı konsantrasyondaki oral glikoz solüsyonları ile destekleyici pozisyon yöntemlerinin ağrı ve fizyolojik değişkenlere etkisi: randomize kontrollü bir çalışma [Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi].
• Ünal, T. (2022). Yenidoğanlara topuk kanı alma işlemi sırasında dinletilen anne sesi ve baba sesinin ağrı düzeyi ve fizyolojik parametrelere etkisi: Randomize kontrollü çalışma [Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi].
• Wu, H., Zhang, J., Ding, Q., Wang, S. ve Li, J. (2021). Effect analysis of embracing breast milk sucking to relieve pain of neonatal heel blood sampling: a randomized controlled trial. Annals of palliative medicine, 10(4), 4384–4390.
• Yavaş, S. (2020). Annelerin topuk kanı alma öncesi bebeklerine yaptığı ayak masajının ağrı düzeyi ve konfora etkisi [Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi].
• Yücel, G. (2018). Topuk kanı alma sırasında uygulanan kanguru bakımının yenidoğanın ağrı puanına etkisi [Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi].