ADEM’İ ŞİRKE BULAŞTIRMAK YA DA AYETLERİ METNİN BÜTÜNLÜĞÜ İÇİNDE ANLAMAK (A‘RAF, 7/189-190 ÖRNEĞİ)

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 7 - 29, 22.06.2016

Doç. Dr. Osman Kara

Öz

Rivayet tefsirlerinde yer alan israiliyyat türü bazı rivayetler peygamberler
hakkında olumsuz iddiaların ortaya atılmasına sebep olmuştur. Bu makalede A‘raf
Suresi’nin 189-190. ayetlerinde Hz. Adem’in hiçbir fiiline vurgu yapılmamasına
rağmen, doğan çocuğuna şeytanın ismini koyarak günah işlediği iddia edilmiştir. Bu
makale; bu yoruma dayanan rivayetleri tahlil ettikten sonra, diğer yorumlara dikkat
çekerek, ayetin anlaşılmasına bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İsrailiyyat, Adem, Şeytan, Şirk

Kaynakça

• Akdemir, Hikmet, Belağat Terimleri Ansiklopedisi, Nil Yayınları, İzmir 1999.
• Âlûsî, Ebu’s-Sena Şihabuddin Mahmud, Rûhu’l-Me‘ânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-‘Azîm ve’s-Seb‘i’l-Mesânî, Daru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, Beyrut 1997.
• Âmidî, Ali b. Muhammed b. Salim Seyfuddîn, Ebkâru’l-Efkâr fî Usûliddîn, thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003.
• Bağavî, Ebu Muhammed el-Hüseyin b. Mesud, Me‘âlimu’t-Tenzîl, thk. Abdullah b. Nemir vd., Dâru Tîbe, Riyad 1997.
• Bağdadî, İsmail Paşa, Hediyyetü’l-‘Ârifîn, İstanbul 1954.
• Beydâvî, Kadı Nasuriddin Ebî Sevd Abdillah b. Ömer, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t- Te’vîl, thk. Abdulkadir İrfan, Daru’l-fikr, Beyrut 1996.
• Cessâs, Ebu Bekir Ahmed b. Ali er-Râzî, Ahkâmu’l-Kur’ân, thk. Muhammed Sadık Kamhavî, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 1982.
• Cürcânî, Seyyid Şerif, Şerhu’l-Mevâkıf, tash. Mahmud Ömer ed-Dımyâtî, Daru’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1998.
• Ebû Hatim Abdurrahman b. Muhammed b. İdris b. er-Râzî, Tefsîru’l-Kur’âni’l- ‘Azîm, Es’ad Muhammed et-Tîb, Riyad 1997.
• Ebu Şehbe, Muhammed b. Muhammed, el-İsrailiyyât ve’l-Mevzû‘ât fî Kütübi’t- Tefsîr, Mektebetü’s-Sünne, Kahire 1971.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyya Yahya b. Ziyad, Ma‘âni’l-Kur’ân, Alemu’l-Kütüb, Beyrut 1983.
• Haşimî, Ahmed, Cevâhiru’l-Belâğe fi’l-Me‘ânî ve’l-Beyâni ve’l-Bedi‘, el- Mektebetü’l-asriyye, Beyrut 1999.
• Hazin Alauddin Ali b. Muhammed b. İbrahim el-Bağdadî, Lübâbu’t-Te’vîl fî Ma‘âni’t-Tenzîl, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995.
• İbn Cüzey, Ebu’l-Kasım Muhammed b. Ahmed b. Cüzey el-Kilebî, et-Teshîl li ‘Ulûmi’t-Tenzîl, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995.
• İbn Hazm, el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâi ve’n-Nihal, thk. Muhammed İbrahim Nasr, Daru’l-Ceyl, 1416.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer b. Kesîr el-Kureşî, Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm, thk. Sami b. Muhammed Selame, Daru Tîbe, Beyrut 1999.
• İbn Teymiyye, Mecmû‘u Fetevâ, Medine 2004, IV, 319.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemaluddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Zâdu’l- Mesîr fî ‘İlmi’t-Tefsîr, el-Mektebü’l-İslamî, Beyrut 1984.
• Kasımî, Cemaleddin, Mehâsinu’t-Te’vîl, Daru’l-İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, Beyrut 1957.
• Kattan, Menna‘, Mebâhis fî ‘Ulûmil-Kur’ân, Müessestü’r-risale, Beyrut 1993.
• Kılavuz, Saim, Anahatlarıyla İslam Akaidi ve Kelam’a Giriş, Ensar Yayınları, İstanbul 2006.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr, el-Câmi‘ li Ahkâmi’l- Kur’ân, thk. Abdulmuhsin et-Turkî, Müessesetü’r-risale, Beyrut 2006.
• Kusayyir, Ahmed b. Abdilazîz b. Mukrin, el-Ehâdîsu’l-Müşkileti’l-Vâride fî Tefsîri’l-Kur’ân, Daru’l-İbni’l-Cevzî, Beyrut ts.
• Mevdûdî Ebu’l-A’lâ, Tefhîmu’l-Kur’ân, çev. Nazife Şişman vd., İnsan Yayınları, İstanbul 1996.
• Mübarekfûrî, Muhammed b. Abdurrahman b. Abdurrahim, Tuhfetu’l-Ahvezî bi Şerhi Câmi‘i’t-Tirmizî, Daru’l-fikr, Beyrut 1971.
• Nablusî, Abdulğınâ b. İsmail, “Ğaysu’l-Kabûl Hemâ fi Ma‘na Ca‘alâ lehû Şürekâe fîmâ Âtâhümâ” Mecelletu’d-Diraseti’l-Kur’âniyye, sayı 7 (2010).
• Neysebûrî, Hâkim Muhammed b. Abdillah, el-Müstedrek ‘ale’s-Sahîhayn, thk. Mustafa Abdulkadir ‘Atâ, Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 2002.
• Râzî, Fahreddin, Mefâtihu’l-Ğayb, Daru’l-fikr, Beyrut 1981.
• -- ‘İsmetü’l-Enbiyâ, Kahire 1986.
• Rıza, Reşid, Tefsîru’l-Menâr, Mısır 1947.
• Sa‘lebî, Ebu İshak Ahmed el-Keşf ve’l-Beyân, thk. Muhammed b. Aşûr, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 2002.
• Salih, Subhî, Mebâhis fî ‘Ulûmil-Kur’ân, Daru’l-İlm, Beyrut 1981.
• Suyûtî, Celaleddin, el-İtkân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân, Daru İbn Kesîr, Beyrut 1996.
• -- ed-Dürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-Me’sûr,thk. Abdulmuhsin et-Türkî, Kahire 2003.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali, İrşadu’l-Fuhûl ilâ Tahkîki’l-Hak min ‘İlmi’l-Usûl, Daru’l-Fazîle, Riyad 2000.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmi‘u’l-Beyân ‘an Te’vîl-i Âyi’l-Kur’ân, Daru’l-fikr, Beyrut 1995.
• Teftazânî, Sa‘duddin, Şerhu’l-Makâsıd, thk. Abdurrahman Umeyre, Alemu’l-Kütüb, Beyrut 1998
• ‘Useymin, Muhammed b. Salih, el-Kavlu’l-Müfîd ‘alâ Kitâbi’t-Tevhîd, Daru’l- Asime, Riyad 1415.
• Vahidî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ahmed, Esbâbu Nüzûli’l-Kur’ân, thk. Kemal Besyûnî Zağlûl, Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1991.
• -- et-Tefsîru’l-Basît, thk. Muhammed b. Mansur el-Fâyiz, Riyad 1430.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, sad. İsmail Karaçam vd. İstanbul ts.
• Yüksel, Emrullah, Sistematik Kelam, İz Yayıncılık, İstanbul 2012.
• Zemahşerî, Cârullah Ebu’l-Kasım Mahmud b. Ömer, el-Keşşâf ‘an Ğavâmıdı’t- Tenzîl ve ‘Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl, thk. Adil Ahmed Abdulmevcud, Ali Muhammed Mu’avvıd, Mektebetu’l-‘Ubeykan, Riyad 1998.
• Zerkânî, Muhammed Abdulazîm, Menâhilu’l-‘İrfân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân, thk. Fevvaz Ahmed Zümerlî, Daru’l-Kitabi’l-Arabî, Beyrut 1995.
• Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah, el-Burhân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Fadl İbrahim, Daru’t-Turas, Kahire 1957.