YENİ MEDYA EKSENİNDE İDEOLOJİYİ ANLAMAK: FİLTRE BALONLARI VE YANKI ODALARI

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 137 - 159, 31.12.2022

Hülya Anakız Ertürk

Öz

İdeoloji olumsuz bir çağrışıma sahiptir. Başlangıçta düşüncelerin bilimi anlamına gelen bu kavram süreç içerisinde değişime uğramıştır. Marx bu kavramı yanlışbilinç olarak nitelendirirken, Lukacs Marx’dan habersiz proletaryanın gücü olarak görmüş, Gramsci ideoloji ile sivil toplum ifadesini aynı çerçevede kullanmıştır. Althusser ise hegemonya kavramına sistematize ederek Devletin İdeolojik Aygıtları kavramını ortaya çıkarmıştır. Günümüzde ideoloji ötekinin görüşü anlamına dönüşmüştür. Bu çalışmada ise ideoloji hakkında düşünsel ve tarihsel bir metin sunulurken, ideoloji ve yeni medya ilişkisi algoritmalar ekseninde yorumlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda filtre balonları ve yankı odalarını ideolojinin keskinliği artırarak, öteki kavramını pekiştirdiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca algoritmalar kullanıcı hesaplarını kişiselleştirirken bireyleri aşırı enformasyon yükünden kurtarmıştır, ancak kişiselleştirilmiş hesaplar, ideolojik buluşmaların önünü kapatmıştır. Bunun sonucunda tek tip ideolojiler ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada filtre balonları ve yankı odalarının ideoloji üzerindeki sonuçlarından bahsedilerek, kuramsal bir metin oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İdeoloji, Filtre Balonları, Yankı Odaları, Yeni Medya

Kaynakça

• Allcott, H. ve Gentzkow, M. (2017). Social Media and Fake News in the 2016 Election, Journal of Economic Perspectives, 211–236.
• Althusser, L. (2010). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları (Alp Tümertekin Çev.). İstanbul : İthaki Yayınları.
• Althusser, L. (2013). İdeoloji ve Devletin ideolojik Aygıtları. S. Z. Kibar içinde, İdeolojiyi Haritalamak (s. 153-210). Ankara : Dipnot Yayınları.
• Anderson, P. (1988). Antonio Gramsci Hegemonya Doğu/Batı Sorunu ve Strateji. İstanbul : Alan Yayıncılık.
• Andı, S. (2021). Sahte Haberler ve Sosyal Medya: Yanlış Bilgi Yayılımında Algoritmaların Rolü, Oğuz Kuş içinde, Algoritmaların Gölgesinde Toplumve İletişim (s.1-18). Ankara: Alternatif Bilişim.
• Aytekin, A. ve ark. (2018). Algoritmaların Hayatımızdaki Yeri ve Önemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(7), 151-162.
• Atılgan, G. (2014). Siyaset Bilimi Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler.
• E. A. Aytekin, Gökhan Atılgan içinde, Siyaset Bilimi Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler (s. 285-298). İstanbul: Yordam Kitap.
• Barrett, M. (2013). İdeoloji, Siyaset, Hegemonya: Gramsci'den Laclau ve Mouffe'a. S. Zizek içinde, İdeolojiyi Haritalamak . Ankara : Dipnot Yayınları.
• Binark, M. (2017). Algoritmaların Yarattığı Yankı Odalarında Siyasal Katılımın Olanaksızlığı, Varlık Aylık Edebiyat ve Kültür Dergisi, 19-23.
• Bruns, A. (2017). Echo Chamber? What Echo Chamber? Reviewing the Evidence. 6th Biennial Future of Journalism Conference, (s. 1-11). Cardiff, UK.
• Bozdağ, E. (2015) Bursting the Filter Bubble: Democracy, design and ethics. Delft: Delft Universty of Technology. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Büchi, M. ve ark. (2021). Making sense of algorithmic profiling: user perceptions on Facebook, nformation, Communication & Society, 1-17.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Terimleri Sözlüğü . İstanbul : Paradigma Yayınları.
• Coşkun, O. (2022). Arama Motorlarında Öneri Algoritması ve Filtre Balonu Etkisi: ‘Google Haberler’ Sekmesi Örneği . Etkileşim , (10) , 208-234.
• Çam, Ş. (2008). Medya Çalışmalarında İdeoloji Epistemolojik ve Metodolojik Sorunlar. Ankara: De Ki Yayınları.
• Çelik, N. B. (2005). İdeolojinin Soykütüğü Marx ve İdeoloji . Ankara : Bilim ve Sanat Yayınları.
• Eagleton, T. (1996). İdeoloji. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Eagleton, T. (2013). İdeoloji ve İdeolojinin Batı Marksizmindeki Serüveni. S. Zizek içinde, İdeolojiyi Haritalamak (s. 267-340). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Filibeli, T. E. (2019). Big Data, Artificial Intelligence and Machine Learning Algorithms:A Descriptive Analysis of Digital Threats in the Post-truth Era. İleti-ş-im , 91-110.
• Gramsci, A. (1986). Hapishane Defterleri (Kenan Somer Çev.). İstanbul : Onur Yayınları.
• Hall, S. (2005a). İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü. M. Küçük içinde, Medya İktidar İdeoloji (s. 73- 115). Ankara : Bilim Sanat Yayınları.
• Hall, S. (2005b). Kültür, Medya ve "İdeolojik Etki". M. Küçük içinde, Medya İktidar İdeoloji (s. 191-219). Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
• Hitlin, P. ve Rainie, L. (2019). Facebook Algorithms and Personal Data, Pew Research Center, 1-22.
• Lukacs, G. (1998). Tarih ve Sınıf Bilinci (Yılmaz Öner Çev.). İstanbul: Belge Uluslararası Yayıncılık.
• Maccatrozzo, V. (2012) Burst the Filter Bubble: Using Semantic Web to Enable Serendipity, 11th International Semantic Web Conference Boston, November 11-15, 2012 Proceedings, Part II, Heidelberg, Springer, 391-398, MA, USA.
• Madsar, S. (2021). Sosyal Medya ve Post - Truth İlişkisi: Covid -19 Aşı Haberleri Üzerine Bir İnceleme. Kastomonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (7), 48-63.
• Mager, A. (2012). Algorıthmıc Ideology How Capitalist Society Shapes Search Engines, Information, Communication & Society , 1 –19.
• Mager, A. (2014). Defining Algorithmic Ideology: Using Ideology Critique to Scrutinize Corporate Search Engines, Triple 1(12).
• Mardin, Ş. (1992). İdeoloji . İstanbul : İletişim Yayınları.
• Nadkarnif, A. ve Hofmann, S. (2012). Why do people use Facebook? Personolity and İndividual Differences, Pers Individ Dif, 3 (52), 243-249.
• Narin, B. (2018). Kişiselleştirilmiş Çevrimiçi Haber Akışının Yankı Odası Etkisi, Filtre Balonu ve Siberbalkanizasyon Kavramları Çerçevesinde İncelenmesi, Selçuk İletişim, 11(2), 232-251.
• Pariser, E. (2011). The filter bubble : what the Internet is hiding from you, England: Penguin Books.
• Resnick, P. ve ark. (2013). Bursting Your (Filter) Bubble: Strategies for Promoting Diverse Exposure. February 23–27, 2013 San Antonio, Texas, USA.
• Sancar, S. (1997). İdeolojinin Serüveni. Ankara : İmge Kitabevi.
• Sarphan Uzunoğlu ve Karaca, H. S. (2021). Yankı Odaları: Türkiye’nin Gazeteci Mahallelerine TwitterÜzerinden Bir Bakış. DijitalMedya Araştırmaları Derneği.
• Torun, İ. (2003). Endüstri Toplumu’nun Oluşmasında Etkili Olan İktisadi ve Sinaİ Faktörler. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(1), 181-196.
• Williams, R. (1990). Marksizm ve Edebiyat. İstanbul: Adam Yayınları.
• İnternet Kaynakça
• Cambridge Dictionary, 2022. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/social-network, Erişim Tarihi: 11.10. 2022.
• Cambridge Dictionary, 2022. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/algorithm, Erişim Tarihi: 11.10. 2022.
• Digipeak, 2021. https://digipeakagency.com/blog/sosyal-medya-algoritmalari/, Erişim Tarihi: 19.11.2022.
• Geyser, 2023. https://influencermarketinghub.com/how-instagram-algorithmworks/, Erişim Tarihi: 19.11.2022.
• Jones, 2022. https://www.searchenginejournal.com/twitteralgorithm/ 467459/#close, Erişim Tarihi: 19.11.2022.
• Recro Digital Marketing, 2022. https://recrodigital.com/dunyada-ve-turkiyedeinternet- sosyal-medya-kullanimi-2022/, Erişim Tarihi: 19.11.2022.
• TDK, 2022. https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 11.10. 2022.