KADIN VE DOĞA BAĞLAMINDA EKOLOJİK BİR GÖRÜŞ: EKOFEMİNİZM

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 48 - 62, 15.06.2023

Aybüke Aydın Cansaran

Öz

Sürdürülemez bir sistem içine kendini hapseden insanın hayat tarzını sorgulama zamanının geldiği Covid- 19 salgını ile gözler önüne serilmiştir. Sistemin sorgulanması, onun değişmesi için atılan ilk adım olmakla birlikte bir süreçtir ve zihinde başlamaktadır. İnsanın sistem içerisindeki yerine ve yaşam tarzına yapacağı öz eleştiri başladığında ekolojik düşünce, sistem içerisinde önemli bir yer tutar. Bu noktada insanlar ve diğer tüm canlılar için ‘İdeal sistem nasıl olmalıdır?’ normatif sorusu karşımıza çıkmaktadır. Ekolojik düşünceler yaşadığımız ve yaşamaya değer sistem önerileri sunduğu için incelemeye değerdir. Ekolojik düşüncenin tartışılması bilimsel bilginin sorgulanmasına veAydınlanma Dönemi yaklaşımlarına kadar geriye götürülebilir. Bu tarihi geri dönüşte en çok dikkat çeken durumlardan biri eşitsizliktir. Eşitsizlik çok boyutlu bir kavram olmakla birlikte bu yazıda cinsiyet temelinde ele alınmıştır. Ekofeminist görüşe göre doğal dengenin erkek egemenliği altında tahrip edilmesiyle kadın ve erkek arasındaki eşitsizliğin derinleştiği görülmektedir. Sürdürülebilir bir dünya sistemi için insanlara rehber olacak çok sayıda ekolojik görüş olmasına rağmen bunlardan kadını ve doğayı bütünleştirmesi açısından sıyrılarak öne çıkan ekofeminizm bu yazının temelini oluşturmaktadır. Güncel sorunların algılanmasında ve çözümünde önemli mesajlar vermesi ile birlikte günümüzde özellikle Türkiye’de yaygın bir görüş olmaması da bu yazının ele alınma sebeplerindendir. Net bir ifadeyle yazının amacı ekofeminizmi geniş kapsamlı bir bağlamda incelemektir. Bu amaçla kavramın ortaya çıkışı ve gelişimi incelendikten sonra temel argümanları, temsilcileri, diğer ekolojik görüşlerden farkları, maruz kaldığı eleştiriler ve son olarak da güncel küresel problemlere çözümündeki bakış açısı açıklanacaktır ve bu yaklaşımı günlük hayatının merkezine alarak yaşayan bireylerden örneklerle konu pekiştirilecektir. Çalışma literatür taraması yapılarak oluşturulmuştur. Çalışmanın önemli bulgularından biri ekofeminizmin çok sesli yapısından doğan görüş ayrılıklarının, bu görüşün pratik hayata yansımasını zorlaştırmasıdır. Bir diğeri ise, mevcut ekonomik ve sosyal sistemde bu görüşün gerçekçi algılanmamasıdır. Ancak uzun vadeli bir değişim sürecinde ekofeminizm kadın ve çevre hareketini destekleyerek hem kadın hem çevre için sürdürülebilir ve adaletli bir sistem tasarımı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ekofeminizm, kadın, ekolojik görüş

Kaynakça

• Carson, R. (2011). Sessiz bahar. Palme Yayıncılık.
• Çetin, O. (2005). Ekofeminizm: Kadın Doğa ilişkisi ve Ataerkillik. Sosyo Ekonomi Dergisi, 61-76.
• Özdemir, H., & Duygu Aydemir. (2019). Ekolojik Yaklaşımlı Feminizm/Ekofeminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi, Tarihsel Süreci ve Türleri. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 261-278.
• Bakan, R., & Kadirbeyoğlu, Z. (2010). Küresel Sermaye, Yerel Direnişler: Ekolojik Hareketlerde Kadınların Vatandaşlık Talebi. E. Değirmenci içinde, Doğa ve Kadın:Ekolojik Dönüşümde Feminist Tartışmalar (s. 176). İstanbul: Yeni İnsan.
• Bandyopadhyay, J., & Shiva, V. (1986). The Evolution, Structure, and Impact of the Chipko Movement. Mountain Research and Development, 6(2), 133- 142.
• Berktay, F. (1996). Ekofeminizm Ya Da Yüreğin İyimserliği. Ağaçkakan Dergisi.
• Bookchin, M. (2013). Toplumu Yeniden Kurmak. İstanbul: Sümer.
• Daly, L. (1994). Ecofeminism and Ethics. The Annual of the Society of Christian Ethics.
• Dryzek, J. (1997). The Politics of the Earth. New York: Oxford University Press.
• Göker, G. (2018). Uygarlığın Tohumu Köylü Kadının Sandığında.
• Gender,Clımate&Securıty: Sustaining inclusive peace on the frontlines. (2020). United Nations Environment Programme, UN Women, UNDP and UNDPPA/PBSO.
• Gezgin, E. (2017). Kadın ve Doğa Üzerindeki Tahakküme Alternatif Bir Bakış: Ekofeminizm Üzerine Bir Değerlendirme. Border Crossing, 395-412.
• Glazebrook, T. (2002). Karen Warren’s Ecofeminism. Ethics and Environment, 12-26.
• Kelso, İ. U. (2018). Her Ay Dünyayı Kurtarmsk: Menstruasyonumuz Ekolojik Mi? Doğa veKadın Ekolojik Dönüşümde Feminist Tartışmalar. içinde
• King, Y. (1995). Engendering a Peaceful Planet: Ecology, Economy, and Ecofeminism in Contemporary Context. The Feminist Press at the City University of New York, 15-24.
• KSSGM (2003). Pekin+5 Siyasi Deklerasyonu ve Sonuç Belgesi. Ankara: Pekin Deklerasyonu ve Eylem Platformu.
• Merchant, C. (1980). The Death of Nature. London:
• Wildwood House. Nasr, S. H. (2019). nsan ve Tabiat (1. b.). (N. Avcı, Çev.) İstanbul: İnsan.
• Olgun, H. (2017). Ekofeminizm: Kadın Doğa İlişkisi ve Ataerkil Tahakküm. O. İmga, & H. Olgun içinde, Yeşil ve Siyaset. Ankara: Liberte.
• Plumwood, V. (2004). Feminizm ve Doğaya Hükmetmek.İstanbul: Metis Yayınları.
• Ruether, R. (1975). New Woman New Earth . Minneapolis: Seabury Press.
• Shiva, V. (2015). İnadına Canlı: Kadınlar, Ekoloji ve Hayatta Kalma. (E. Ayhan, Çev.) İstanbul:
• Sinek Sekiz. Şeker, M. (Yöneten). (2018). Görevimiz Tatil [Sinema Filmi].
• Türk, S. M. (2017). Ekofeminizm ve Dualizm Fikri. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi.
• Tamkoç, G. (1996). Ekofeminizmin Amaçları. Kadın Araştırmaları Dergisi(4), 77-84.
• Tanışır, M. (2011). Çölleşme ile Mücadelede Kadınların Rolü. İdarecinin Sesi Dergisi, 86-87.
• Thomas, Y. (2005). Roma Hukukunda Cinsiyet Ayrımı (Cilt 1). (A. Fethi, Çev.) İstanbul: İş Bankası Kültür.
• Topgül, S. (2012). Kadın ve Doğa İlişkisi: Ekofeminizm. Sosyoloji Dergisi, 27, 71-83