MEDYA PSİKOLOJİSİ ÇERÇEVESİNDE SAĞLIKTA SÖZEL ŞİDDET KAPSAMINDA DOKTORLARA YÖNELİK OLUMSUZ SÖYLEMLERİN YENİDEN ÜRETİMİ: HABER MEDYASI VE SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 185 - 208, 31.12.2024

Elif Hatice Bahçecioğlu

Öz

Sağlık çalışanlarına, bilhassa da doktorlara yönelik şiddet, evrensel bir sorun olmakla birlikte son yıllarda ülkemizin temel toplumsal meselelerden biri olarak yer almaktadır. Bunun için sağlıkta şiddeti önlemeye dair atılan adımlar önemli bir gelişmeyi gösterse de şiddetin yaygınlaşmasında medyanın rolü göz ardı edilmektedir. Zira sağlıkta şiddet ne tek türdedir ne de sadece topluma özgüdür. Günümüzde haber medyasının doktorlara yönelik yeniden ürettiği olumsuz söylemler, dünden bugüne kemikleşen, hatta sıradanlaşarak kanıksanan ifadelerdir. Oysa bu söylemlerin etkisi, insanların diline bile sirayet edebilecek kadar büyük olabilir. Bu çalışma doktorlara yönelik olumsuz söylemleri, medya psikolojisi çerçevesinde etki paradigmasının yansımalarıyla ortaya koymayı ve yöndeşme kültürünün medya içerikleri arasındaki etkileşimiyle açıklamayı amaçlamıştır. Bu amaçla haber medyası ile Twitter kullanıcılarının doktorlara yönelik bakış açıları, Goerge Gerbner’ın Kültürel Göstergeler teorisi kapsamında mesaj sistem çözümlemesi yöntemine uygun olarak incelenmiş ve benzer söylemlerden örnekler sunulmuştur. Böylece medyanın bir kültürü, psikolojiyi, ideolojiyi insanların bilincine ekmek suretiyle, doktorlara yönelik söylemleri yeniden ürettiğine dikkat çekerek sözel şiddetteki rolü açığa çıkarılmıştır. Bu durum zihinsel yapıların nasıl şekillendiğine bağlı olarak dolaylı yoldan fiziksel şiddeti körükleyen unsurlar arasında da sayılabilir.

Anahtar Kelimeler

medya psikolojisi, etki paradigması, yöndeşme, sağlıkta şiddet, doktor

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Teşekkür

Bilim insanı yetiştirmek amacıyla doktora eğitimim sürecinde BİDEB 2211-A Doktora Burs Programı kapsamında destek sağlayan TÜBİTAK'a teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akdenizli, B. (2012). Gazete Haberciliğinde İçerik Çözümleme Yöntem ve Tekniği: Sunum ve Temsil Üzerine Bir Uygulama ve Değerlendirme. Ö. Güllüoğlu içinde, İletişim Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri Yazılı Metin Çözümleme (s. 133-163). Ankara: Ütopya.
• Albay, A. (2023). Sağlıkta Şiddet Üzerinde Kitle İletişim Araçlarının Etkisi: Sosyal Öğrenme Kuramı Perspektifinde Hasta ve Sağlık Çalışanları Bakış Açılarının Karşılaştırılması. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Abanoz, E. (2013). Bilgi Toplumunda Yöndeşmenin Haber Üretimi Süreci Üzerindeki Etkisi: Haber Ajansı Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Alemdar, K., & Kaya, R. (1983). Kitle İletişiminde Temel Yaklaşımlar. Ankara: Savaş.
• Annagür, B. (2010). Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet: Risk Faktörleri, Etkileri, Değerlendirilmesi ve Önlenmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(2), 161-173.
• Arıkan, K. (2019). Sağlık Çalışanlarının Şiddete Uğrama Durumunda Beyaz Kod Vermedeki Bilgi, Tutum ve Davranışları ve Sağlık Çalışanlarının Sağlıkta Şiddeti Önleme Konusundaki Önerileri. İstanbul: Sağlık Bilimleri Üniversitesi Okmeydanı Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Tıpta Uzmanlık Tezi.
• Arpat, H. (2016). Medya ve Sağlık. Toplum ve Hekim, 31(2), 83-84.
• Attar, G. E. (2017). Türkiye’de Hekimlere Yönelik Şiddet: Bir Temellendirilmiş Kuram Analizi. Sosyoloji Dergisi, 37(1), 157-178.
• Ayten, A. (2014). Yöndeşme ve Gazetecilik. M. Demir, içinde, Yeni Medya Üzerine. (s. 93-120). İstanbul: Literatürk Academia.
• Bahçecioğlu, E. H. (2022a). Yeni Medyada Doktorlara Yönelik Nefret Söylemi: İnternet Haberciliği Örneği. N. Güngör içinde, 9. Uluslararası İletişim Günleri Dijital Çağda İletişim Çalışmaları Sempozyumu (16-18 Mayıs 2022), (s. 70). İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Yayınları.
• Bahçecioğlu, E. H. (2022b). Medyada Doktorlara Yönelik Nefret Söylemiyle Mücadelede Yeni Bir Söylem Arayışı. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Bahçecioğlu, E. H. (2022c). Sosyal Medyada Covid-19 Salgını Sürecinde Sağlık Çalışanlarına Yönelik Önce Destek Sonra Nefret Söylemi. TRT Akademi, 7 (15), 498-531. DOI: 10.37679/trta.1100897 -
• Bahçecioğlu, E. H. (2024). İnternet Haberciliğinde Doktorlara Yönelik Nefret Söylemi. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 9(17), 17-40.
• Bak, G., Altıntop, M. & Bak, A. (2020). George Gerbner’in Genel İletişim Modeli, Kültürel Göstergeler Ve Ekme Kuramı. Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(25), 484-492.
• Bayraktar, T. (2021). The Evaluation of Workplace Violence Against Doctors in Terms of Violence Type: A Study in Kocaeli Province. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 569-590.
• Bilici, N. (2020). Sağlıkta Şiddette Medyanın Rolü. IDUHeS, 3(1), 52-72.
• Cevher, R. (2024). Yetiştirme Kuramı: Web Tabanlı Dijital Platformların İnsanların Sosyal Gerçeklik Kavramlaştırmaları ve Dünya Algılamaları Üzerindeki Rolü. Anadolu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.