ARKA PLAN DEĞİŞİKLİKLERİNİN SALT MARUZ BIRAKMA ETKİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2 - Kapadokya Sosyal Bilimler Öğrenci Kongresi Özel Sayısı, 118 - 124, 03.12.2019

Arif Erdem Köroğlu Uğur Cebeci

Öz

İnsanların yeni
bir uyarana bir veya birkaç defa maruz bırakılmalarının, o uyarana yönelik
olumlu değerlendirmelerini arttırdığını gösteren çok sayıda olgu mevcuttur.
Salt maruz bırakma etkisi olarak adlandırılan bu etkinin hangi koşullarda
gözlendiği halen araştırılmaktadır. Bu çalışmanın amacı görsel uyaranların arka
planı değiştiğinde salt maruz bırakma etkisinin bu değişiklikten etkilenip
etkilenmeyeceğini araştırmaktır. 40 üniversite öğrencisinin katıldığı bu
çalışmada katılımcılar (22 Kadın, 18 Erkek) deney ve kontrol gruplarına
seçkisiz olarak atanmıştır. Çalışma maruz bırakma ve değerlendirme aşaması
olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. Maruz bırakma aşamasında 15
birleştirilmiş hayvan ve manzara fotoğrafı, değerlendirme aşamasında maruz
bırakma aşamasında sunulan fotoğraflardan rastgele seçilen 5 fotoğraf (A
durumu), maruz bırakma aşamasında sunulan 5 hayvan fotoğrafı arka plansız (B
durumu), daha önce sunulan 5 hayvan ile birleştirilmiş 5 yeni manzara fotoğrafı
(C durumu) ve maruz bırakma aşamasında sunulan 5 manzara fotoğrafı ile
birleştirilmiş yeni 5 hayvan fotoğrafı (D durumu), bunlara ek olarak  doğal ortamında çekilmiş 10 adet yeni hayvan
fotoğrafı (doldurucu) sunulmuştur. Katılımcılardan, sunumdan hemen sonra 7’li
likert tipi ölçek üzerinden ilgili sorulara yanıt vermeleri istenmiştir. Elde
edilen veriler SPSS programı kullanılarak Mann Whitney U Testi, Kruskal Wallis
Testi ve Pearson Korelasyon Analizi ile analiz edilmiştir. Mann Whitney U Testi
sonucu A durumunda, deney grubunun beğenme puan ortalamasının kontrol grubunun
beğenme puan ortalamasından anlamlı kabul edilebilecek bir düzeyde yüksek
olduğunu gösterirken (Z=-1,928, p=.054), B, C ve D durumlarında
anlamlı bir fark bulgulanmamıştır. Bu durum salt maruz bırakma etkisinin
gerçekleştiğini ancak arka plan değişikliğinden olumsuz olarak etkilendiğini
göstermiştir. 

Anahtar Kelimeler

Salt maruz bırakma etkisi, arka plan değişikliği, tanıma

Kaynakça

• Aydın, A. (2019). Öğrenme Psikolojisinde Araştırmalar Ders Notları: Öğrenme Psikolojisi Alanında Bir Proje Hazırlama ve Yürütme, yayınlanmamış ders notları, İÜ Psikoloji böl, İstanbul.
• Bornstein, R. F. (1989). Exposure And Affect: Overview And Meta-Analysis Of Research, 1968- 1987. Psychological Bulletin, 106(2), 265-289.
• Ishii, K. (2005). Does Mere Exposure Enhance Positive Evaluation, İndependent Of Stimulus Recognifion?. A Replication Study İn Japan And The USA. Japanese Psychological Research, 47(4), 280-285.
• Ishii, K. (2011). Changes İn Background İmpair Fluency-Triggered Positive Affect: A Cross -Cultural Test Using A Mere Exposure Paradigm. Perceptual and Motor Skills, 112(2), 393-400.
• Kunst-Wilson, W. R. ve Zajonc, R. B. (1980). Affective Discrimination Of Stimuli That Cannot Be Recognized. Science, 207(4430), 557-558.
• Moreland, R. L. ve Zajonc, R. B. (1977). Is Stimulus Recognition A Necessary Condition For The Occurrence Of Exposure Effects?, Journal of Personality and Social Psychology, 35(4), 191-199.
• Reber, R., Winkielman, P. Ve Schwarz, N. (1998). Effects Of Perceptual Fluency On Affective Judgments. Psychological Science, 9(1), 45-48.
• Zajonc, R. B. (1968). Attitudinal Effects Of Mere Exposure. Journal of Personality and Social Psychology Monographs, 9(2, Pt. 2), 1–27.