BATI TRAKYA GÜMÜLCİNE’DE HIDIRELLEZ’DE SÖYLENEN MANİLER

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2 - Kapadokya Sosyal Bilimler Öğrenci Kongresi Özel Sayısı, 171 - 181, 03.12.2019

Chilal Molla Achmet

Öz

Batı Trakya bugün
Yunanistan sınırları içinde olup karasal Yunanistan’ın Kuzey Doğusunda yer
almaktadır. Batı Trakya Müslüman Türk Azınlığı ise; 24 Temmuz 1923 Lozan Barış Antlaşması
ile mübadele dışı tutularak Yunanistan sınırları içerisinde bırakılmış önemli
bir Türk topluluğudur. Batı Trakya Türklerinin söyledikleri maniler çeşitli
zamanlarda ve farklı yerlerde söylenilmiştir. Bu çalışmada Batı Trakya’nın
Gümülcine şehrinde Hıdırellez şenliğinde söylenen maniler ele alınmıştır.

Hıdrellez, Türk
dünyasında bilinen mevsimlik bayramlardan biridir. Gümülcine’de Hıdırellez’den
bir gün önce akşam ezanına yakın mahallenin genç kızları içi su dolu bir
çömleğe kendileri için değerli olan bir obje bırakırlar. Akşam ezanından sonra
çömlek bir gül ağacının atına bırakılır. Çömleğin üzerine kilim konulur ve
kızların hep birlikte bez parçalarından diktikleri “bez bebek” kilimin üzerinde
çömleğe oturtulur. Hıdırellez gününün sabahı, sabah namazından sonra yaşı büyük
olan kız; bez bebeği çömleğin üzerinden alır ve kilimi açar. İlk maniyi çömleği
ilk açan kız söyler ve elini çömleğe daldırarak suyun içinden bir obje
çıkartır. Çıkarılan objenin sahibine “Maniye
başlayalım, Şeytanı taşlayalım, Bu mani kime çıkarsa, Düğününe başlayalım”
der ve sırayı çıkarmış olduğu objenin sahibine devreder. Çömleğin içindeki
objeler bitene kadar sırayla mâni söylenilir. Mâni söyleme etkinliği
tamamlanınca kızlar ellerine darbukaları alarak türküler söyleyip eğlenirler.
Hıdırellez’i böylelikle kutlamış olurlar.

Bu çalışma Batı
Trakya Gümülcine’de Hıdırellez şenliğinde eskiden yapılan bir gelenek olan mâni
söyleme geleneğinin günümüzde yok olduğunu göstermektedir. Manilerin Türk
kültüründe oldukça önemli bir yeri vardır. Çünkü söylenilen maniler sadece dört
satırlık şiirlerden ibaret değil, aslında o bölgede bulunan halkın duygularını,
yaşamlarını açığa çıkaran edebi şiirlerdir. Yapılan çalışmanın Türk kültürüne
bir katkı sağlayacağını düşünmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Batı Trakya, Batı Trakya Müslüman Türk Azınlığı, Batı Trakya'da Hıdırellez, Hıdırellez'de Söylenen Maniler

FOLK TALES SUNG IN HIDIRELLEZ IN WESTERN THRACE KOMOTINI

Öz

Today Western Thrace is located in the North East of Greece. Western
Thrace Muslim Turkish Minority is an essential Turkish community that has been
kept out of population exchange and left in Greece with the Treaty of Lausanne
in 24^th July 1923. In this study, the folk songs sung in Hıdιrellez festival in city of Komotini in Western Thrace are discussed.

One day before Hıdırellez in Komotini, the young
girls, leave something valuable of themselves in a pot filled with water then they
put the pot under a rose tree. A rug is placed on the pot and the “rag doll”
which sewn by the girls is placed on the pot covered with rug. On the morning
of Hıdιrellez day, the older girl takes the doll from the pot and uncovers the rug. The
first girl who first opens the pot tells the first folk song, reaches into the
pot and removes an object from the water. Tells the object’s owner, “Let's
start the folk song, Stone the devil, Whoever this folk tale belongs, Let’s
start her wedding” and gives her turn to the owner of the object. They tell
folk songs until the objects in the pot are finished.

This study demonstrates that folk songs have important places in Turkish
culture. Because they are not only four-lined poems, in fact, they are literary
poems that reveal the feelings, lives of the people in that region. We think
that this study will contribute to Turkish culture.

Anahtar Kelimeler

Western Thrace, Western Thrace Muslim Turkish Minority, Hıdırellez İn Western Thrace, Folk Tales Sung İn Hıdırellez

Kaynakça

• Hüseyin, Dr. Özkan, “Atatürk Ve Batı Trakya Türkleri”, Batı Trakya online haber ajansı, 29 Temmuz 2010, https://www.batitrakya.org/yazar/ozkan-huseyin/ataturk-ve-bati-trakya-turkleri.html adresinden 10 Aralık 2017 tarihinde edinilmiştir.
• Keyvan, Özlem Zerrin, “Türk- Yunan İlişkilerinde Batı Trakya Türkleri Sorunu”, Mesleki Bilimler Dergisi, Ocak 2012, Cilt:1, s. 20-31, konu.4.
• Koca (Hakses), Mehmet, “Dr. Sadık Ahmet Fırtınası”, Batı Trakya’ya Kısa Bir Bakış- Batı Trakya Neresidir, Batı Trakya Türkleri dayanışma Derneği Bursa Yayınları, 2012.
• Molla Achmet, Chilal. “Batı Trakya’da Yayınlanmış Olan “Yuvamız” Dergisinin, Batı Trakya Müslüman Türk Azınlığın Kimlik Oluşumundaki Önemi”, Yüksek Lisans Tezi, Edirne 2019.
• Abdullach, Chalide, 1933 doğumlu, Batı Trakya- Gümülcine, Yenimahalle.
• Molla Achmet, Sampicha, 1967 doğumlu, Batı Trakya- Gümülcine, Kırmahalle.
• Mollaismail, Chasan, 1953 doğumlu, Batı Trakya- Gümülcine, Mastanlı mahallesi.
• Mollaismail, Maide, 1960 doğumlu, Batı Trakya- Gümülcine, Mastanlı mahallesi.