İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ VE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİNİN ÇATIŞMASI NOKTASINDA DEĞİŞEN TOPLU PAZARLIK DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 164 - 180, 04.01.2023

Ersin Eraslan Ali İhsan Balcı

https://doi.org/10.56574/nohusosbil.1209232

Öz

İşçi ve işverenler arasındaki çalışma ilişkileri kaçınılmaz olarak birtakım sorunlar içermektedir. Bu sorunların kaynağında ise işçi ve işverenler arasındaki asimetrik güç ilişkisi bulunmaktadır. Söz konusu sorunların bertarafı noktasında ise bu güç dengesinin sağlanması öncelikler arasında başı çekmektedir. Güç dengesinin sağlanması bağlamında ise sosyal politika alanyazınında geniş bir yer tutan tekilcilik ve çoğulculuk yaklaşımları merkeze alınmaktadır. Söz konusu yaklaşımlardan tekilcilik yaklaşımı insan kaynakları yönetiminin, çoğulculuk yaklaşımı ise endüstri ilişkilerinde toplu ses mekanizması olarak görülen toplu pazarlığın bel kemiğini oluşturmaktadır. Ancak küreselleşme ve neo-liberal politikalar eşliğinde değişen dünya düzeninde sendikasızlaştırma ve insan kaynakları yönetiminin ağırlık kazandığı görülmektedir. Bu noktadan hareketle insan kaynakları yönetimin baskınlığı sonucu toplu pazarlık düzeyinin değişen yapısının ortaya konması bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışmamızda sendikal yapılanma noktasında çeşitli açılardan öne çıkan İngiltere, İsveç, Almanya ve Türkiye özelinde yoğun bir literatür araştırması ve OECD verileri ile desteklenen karşılaştırmalı bir analiz yapılmıştır. Çalışmamız çerçevesinde özellikle 1980’li yıllardan itibaren toplu pazarlık kapsamının daraldığı ve ziyadesiyle yerel düzeye indirgendiği sonucunun yanı sıra devletler ekseninde de güç dengesinin ve dolayısıyla çalışma barışının korunması noktasında bir mücadele yetersizliği olduğu kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Endüstri İlişkileri, Toplu Pazarlık, Sendikasızlaştırma

A COMPARATIVE ANALYSIS OF CHANGING LEVELS OF COLLECTIVE BARGAINING ON HUMAN RESOURCES MANAGEMENT AND CONFLICT OF INDUSTRIAL RELATIONS

Öz

Labor relations between workers and employers inevitably involve some problems. The source of these problems is the asymmetrical power relationship between workers and employers. At the point of eliminating these problems, ensuring this balance of power takes the lead among the priorities. In the context of ensuring the balance of power, singularism and pluralism approaches, which have a wide place in the social policy literature, are at the center. Among these approaches, singularity approach constitutes the backbone of human resources management, and pluralism approach constitutes the backbone of collective bargaining, which is seen as a collective voice mechanism in industrial relations. However, in the changing world order accompanied by globalization and neo-liberal policies, it is seen that de-unionization and human resources management gain weight. From this point of view, the aim of this study is to reveal the changing structure of the level of collective bargaining as a result of the dominance of human resources management. In this context, in our study, an intensive literature search and a comparative analysis supported by OECD data were made in the specific case of England, Sweden, Germany and Turkey, which stand out in various aspects at the point of union structuring. Within the framework of our study, it has been concluded that the scope of collective bargaining has narrowed and been reduced to the local level, especially since the 1980s, as well as the inadequacy of struggle in terms of maintaining the balance of power and therefore labor peace on the axis of states

Anahtar Kelimeler

Endüstri İlişkileri, Toplu Pazarlık, Sendikasızlaştırma

Kaynakça

• Aykaç, M., & Balcı, B. (2016). Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Yönetimi: Tamamlayıcı Mı, İkame Mi? Kırklareli Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(1), 1-26.
• Blain, A., & Gennard, J. (1970). Industrial Relations Theory: A Critical Review. British Journal of Industrial Relations, 8(3), 359-407.
• Clayton, R. E. ( 1959). Collective Bargaining in Sweden. Journal of Industrial Relations, 1(2), 98-110.
• Cradden, C. (2011). Unitarism, Pluralism and the Rest. Geneva: Universite de Geneva.
• Dereli, T. (1968). The Development of Turkish Trade Unionism; A Study of Legislative and Socio-political Dimensions. İstanbul: Sermet Matbaası.
• Dereli, T. (2013). 6356 Sayılı Yeni Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu: Genel Bir Değerlendirme. Çalışma ve Toplum, 36(1), 41-64.
• Dickens, L. ( 2008). Legal Regulation, Institutions and Industrial Relations. Warwick Papers in Industrial Relations, 1-22.
• Dundon, T. (2002). Employer Opposition and Union Avoidance in the UK. Industrial Relations Journal, 3(33), 234-245.
• Edwards, P. (2003). The Employment Relationship and Field of Industrial Relations. P. Edwards içinde, Industrial Relations: Theory and Practice (s. 1-37). Malden: Blackwell Publishing.
• Erdut, Z. (1992). Avrupa Topluluğu’na Tam Üyelik Bakımından Türk Endüstri İlişkileri Sisteminin Değerlendirilmesi. Ankara: Kamu-İş Yayınları.
• Farnham, D., & Pimlott, J. (1995). Understanding Industrial Relations. New York: Cassell.
• Flanders, A. (1974). The Tradition of Voluntarism. British Journal of Industrial Relations, 12, 352-370.
• Fox, A. (1966). Industrial Sociology and Industrial Relations. London: HMSO.
• Fox, A. (1974). Beyond Contract: Power, Work and Trust Relations. London: Faber & Faber Pub.
• Freeman, R., & Gibbons, R. (1993). Getting Together and Breaking Apart: The Decline of Centralised Collective Bargaining. National Bureau of Economic Research Working Paper.
• Fulton, L. (2022, 06 20). Worker Representation in Europe. ETUI: http://www.worker-participation.eu/National-Industrial-Relations, 2015 adresinden alındı
• Gall, G. (2004). British Employer Resistance to Trade Union Recognition. Human Resource Management Journal, 14(2), 36-53.
• Gospel, H., & Willman, P. (2003). Dillemmas in Worker Representation: Information, Consultation and Negotiation. H. Gospel, & S. Wood içinde, Representing Workers (Trade Union Recognition and Membership in Britain) (s. 144-166). London: Routledge.
• Guest, D. (1987). Human Resource Management and Industrial Relations. Journal of Management Studies, 24(5), 503-521.
• Guest, D. (2014). Human Resource Management: Its Implications for Industrial Relations and Trade Unions. J. Storey içinde, New Perspectives on Human Resource Management. London: Routledge.
• Haipeter, T., & Lehndorff: (2014). Decentralisation of Collective Bargaining in Germany: Fragmentation, Coordination and Revitalisation. Economia and Lavoro, 48(1), 45-64.
• Hekimler, A. (2010). Karşılaştırmalı Bir Perspektif ile Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde ve Türkiye’de Toplu Sözleşme Sistemleri: Mevzuat ve Uygulamalar. İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Helfen, M. (2012). Institutional Continuity in German Collective Bargaining: Do Employer Associations Contribute to Stability? Economic and Industrial Democracy, 33(4), 485-503.
• Hyman, R. (2003). The Historical Evolution of British Industrial Relations. P. Edwards, & P. Edwards (Dü.) içinde, Industrial Relations: Theory and Practice, Second Edition (s. 37-58). Oxford: Blackwell Publishing.
• Işıklı, A. (1967). Toplu İş Sözleşmeleri ve Türkiye Ekonomisi İçindeki Yeri. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını.
• Katsaroumpas, I. (2019). UK Report on Social Dialogue in Wage Setting. ETHOS. https://cpb-eu-w2.wpmucdn.com/blogs.bristol.ac.uk/dist/e/505/files/2019/01/Social-dialogue-in-wage-setting-w9eu98.pdf adresinden alındı
• Katz, H. (1993). The Decentralization of Collective Bargaining: A Literature Review and Comparative Analysis. Industrial and Labor Relations Review, 47(1), 3-22.
• Kelly, J. (2004). Varieties of Unionism (Strategies for Union Revitalization in a Globalizing Economy),. (C. Frege, & J. Kelly, Dü) Oxford: Oxford University Press.
• Kessler:, & Bayliss, F. (1998). Contemporary Bristish Industrial Relations. London: Macmillan Pub.
• Kılıç: (2014). Endüstri İlişkileri Teorisi ve İnsan Kaynakları Yönetimi. Çalışma ve Toplum, 3, 111-137.
• Kılıç:, & Yıldız, K. (2015). İş Arayanların Sendika Talebi ve Sendika Algısı: Türkiye’deki Temsil Boşluğu Hakkında Bazı İşaretler. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 191-204. Kutal, M. (1997). Küreselleşme Sürecinin Türk Sendikacılığı Üzerindeki Olası Etkileri. Kamu-İş Dergisi, 4(2).
• Lash: (1985). The End of Neo-corporatism?”: The Breakdown of Centralised Bargaining in Sweden. British Journal of Industrial Relations, 23(2), 215-239.
• Mabey, C., Salaman, G., & Storey, J. (1999). Human Resource Management: A Strategic Introduction. London: Blackwell Business.
• Mahiroğulları, A. (2006). Türkiye’de Sendikalaşma Evreleri ve Sendikalaşmayı Etkileyen Unsurlar. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi (Doç. Dr. Feramuz Aydoğan’ın Anısına), 2(1), 161-190.
• Mahiroğulları, A. (2013). Dünyada ve Türkiye’de Sendikacılık. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Makal, A. (1999). Türkiye’de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920-1946. Ankara: İmge Kitabevi.
• Marginson, P., & Sisson, K. (2006). European Integration and Industrial Relations: Multi-Level Governance in the Making. Industrial & Labor Relations Review, 59(2).
• Marquardt, A. (2006). Collective Agreements. XIVth Meeting of European Labour Court Judges, 1.
• Myrdal, H.-G. (1980). The Swedish Model – Will it Survive? British Journal of Industrial Relations, 25(1), 57-69.
• OECD. (2019). Negotiating Our Way Up Collective Bargaining in a Changing World of Work. OECD. doi:https://doi.org/10.1787/1fd2da34-en
• Özkiraz, A., & Talu, N. (2008). “Sendikaların Doğuşu; Türkiye ve Batı Avrupa Ülkeleri Karşılatırması. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 108-126.
• Özveri, M. (2012). Toplu İş İlişkileri Yasa Tasarısı ve Sendikal Haklar. İstanbul: Birleşik Metal-İş Yayınları.
• Peterson, R. B. (1987). Swedish Collective Bargaining – A Changing Scene. British Journal of Industrial Relations, 25(1), 31-48.
• Şafak, C. (2006). Türkiye’de Toplu Pazarlığın Değişen Çizgisi (1980-2005). Çalışma ve Toplum, 10(3), 31-70.
• Sarıoğlu, H. İ. (2000). Sanayileşmiş Ülkelerde Toplu Pazarlık Düzeyi ve Kapsamı Üzerine. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi(43-44), 95-103.
• Schnabel, C., Zagelmeyer:, & Susanne, K. (2006). Collective Bargaining Structure and its Determinants: An Emprical Analysis with British and German Establishment Data. European Journal of Industrial Relations, 12(2), 165-188.
• Selamoğlu, A. (1998). Yönetim ve Üretim Aşamasında Değişim, Japon Modelinin Artan Etkinliği ve İnsan Unsuru. Çimento İşveren Dergisi, 12(6), 8-25.
• Silva: d. (1997). Elements of a Sound Industrial Relations System. Turin: ILO ACT/EMP Publications.
• Storey, J., & Sisson, K. (1993). Managing Human Resources and Industrial Relations. London: Open University Press.
• Streeck, W., & Hassel, A. (2003). The Crumbling Pillars of Social Partnership. West European Politics, 26(4), 101-124.
• Sur, M. (2013). 6356 Sayılı Kanunun Uluslararası Normalar Açısıdan Değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum, 36(1), 317-356.
• Taşkent: (2006). Yetki Tespiti Açısından Belirli Kavramlar ve Bazı Uygulama Sorunları. Ankara: TŞOF Plaka Matbaacılık.
• Tokol, A. (1997). Türk Endüstri İlişkileri Sistemi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Tuna, O. (1964). Trade Unions in Turkey. International Labour Review, 413(2), 413-431.
• Yenisey, K. D. (2007). İş Hukukunda İşyeri ve İşletme. İstanbul: Legal Yayınları.
• Yıldırım, E., & Uçkan, B. (2010). İşverenlerin Sendikasızlaştırma Modelleri Ve Türkiye Örneği. Çalışma ve Toplum, 163-184.
• Yorğun: (2005). Küreselleşme Sürecinde Türk Sendikacılığında Yeni Yönelişler ve Alternatif Öneriler. Çalışma ve Toplum, 6(3), 137-162.
• Yüksel, N. (1997). Küreselleşme ve Toplu Pazarlıktaki Değişim. Ankara: TİSK.