Türkiye’de akademik göç çalışmaları: Göç literatürü taraması

Yıl 2020, Sayı: 4, 76 - 82, 30.06.2020

Gürcan Şevket Avcıoğlu

Öz

Göç tarihsel, siyasal, ekonomik ve sosyolojik bir olgu olmasına rağmen genel olarak Türkiye’de akademik yazında yeterince üzerinde durulan bir konu değildir. Son dokuz yıldır ülkemize Suriye’den yaşanan demografik hareketlilik nedeniyle göç konusunun daha güncel hale geldiği gözlenmektedir. Yoğun nüfus hareketlerinin ekonomik, sosyal-kültürel ve siyasi etkileri olmaktadır. Bu nedenle yaşanan göçlerin özelliklerinin veya niteliklerinin bilimsel incelemelere daha fazla tabi tutulmasına ihtiyaç vardır. Göçle ilgili yapılan akademik çalışmaların niteliklerinin ortaya konulması çok daha kapsamlı araştırmayı gerektirdiğinden ve farklı yöntemler gerektirdiğinden, bu çalışmanın konusu akademik göç çalışmalarının sayısal özelliklerini ortaya çıkarma olarak sınırlandırılmıştır. Bu araştırmada Türkiye’deki akademik göç çalışmalarının nicel varlığını ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Çalışma nicel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma tipi durum saptayıcıdır. Veri kaynağı olarak internet seçilmiştir. Bunun için internet üzerinden çeşitli veri tabanları ve internet siteleri taranmıştır. İnternet veri kaynağı olarak, kitap dağıtım sitelerinden birisi ve özel bir kuruluş olan ‘Kitap Yurdu’ internet sitesi; Türkiye’deki bütün yayınların toplandığı ve kataloglandığı ‘Milli Kütüphane’nin internet sitesi; lisan üstü tezlerin toplandığı ve kataloglandığı Yüksek Öğrenim Kurumu’nun tez merkezi internet sayfası ve ULAKBİM’in Türkiye’deki akademik dergileri listelediği DergiPark sitesi seçilmiştir. Bu internet siteleri taranarak Türkiye’de göç konusunda yapılmış bilimsel yayınlara ulaşılmaya çalışılmıştır. İnternet kaynaklarının taranması sonucunda, göç literatürü içinde, Türkiye’deki şehirleşmeden kaynaklanan iç göçler konusunun daha çok çalışıldığı görülmektedir. Şehirleşme kaynaklı iç göç kadar Türkiye’den yurt dışına işçi göçü ve bunun sosyal, siyasal ve kültürel sonuçları üzerine yapılan çalışmalar görülür. Ardından Balkanlar, Kafkaslar, Asya ve Afrika’dan Türkiye’ye gerçekleşen göçler ve bunların özellikleri konusundaki çalışmalar gelir. Siyasi sebeplerle yapılan göçlerle ilgili olarak yapılan yayınlar da dikkate değer sayıdadır. Bulgulara göre göç ile ilgili akademik çalışmaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Özellikle son iki yılda, makale ve tez çalışmalarında artış dikkat çekmektedir. Ancak bu artıştaki eksiklerden birisi sahadan elde edilen verilere dayalı araştırmaların sayısının artışının göreli olarak az olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Göç, Türkiye, Suriye, Akademik Çalışma

Academic studies in Turkey on migration: A review of migration literature

Öz

Göç tarihsel, siyasal, ekonomik ve sosyolojik bir olgu olmasına rağmen genel olarak Türkiye’de akademik yazında yeterince üzerinde durulan bir konu değildir. Son dokuz yıldır ülkemize Suriye’den yaşanan demografik hareketlilik nedeniyle göç konusunun daha güncel hale geldiği gözlenmektedir. Yoğun nüfus hareketlerinin ekonomik, sosyal-kültürel ve siyasi etkileri olmaktadır. Bu nedenle yaşanan göçlerin özelliklerinin veya niteliklerinin bilimsel incelemelere daha fazla tabi tutulmasına ihtiyaç vardır. Göçle ilgili yapılan akademik çalışmaların niteliklerinin ortaya konulması çok daha kapsamlı araştırmayı gerektirdiğinden ve farklı yöntemler gerektirdiğinden, bu çalışmanın konusu akademik göç çalışmalarının sayısal özelliklerini ortaya çıkarma olarak sınırlandırılmıştır. Bu araştırmada Türkiye’deki akademik göç çalışmalarının nicel varlığını ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Çalışma nicel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma tipi durum saptayıcıdır. Veri kaynağı olarak internet seçilmiştir. Bunun için internet üzerinden çeşitli veri tabanları ve internet siteleri taranmıştır. İnternet veri kaynağı olarak, kitap dağıtım sitelerinden birisi ve özel bir kuruluş olan ‘Kitap Yurdu’ internet sitesi; Türkiye’deki bütün yayınların toplandığı ve kataloglandığı ‘Milli Kütüphane’nin internet sitesi; lisan üstü tezlerin toplandığı ve kataloglandığı Yüksek Öğrenim Kurumu’nun tez merkezi internet sayfası ve ULAKBİM’in Türkiye’deki akademik dergileri listelediği DergiPark sitesi seçilmiştir. Bu internet siteleri taranarak Türkiye’de göç konusunda yapılmış bilimsel yayınlara ulaşılmaya çalışılmıştır. İnternet kaynaklarının taranması sonucunda, göç literatürü içinde, Türkiye’deki şehirleşmeden kaynaklanan iç göçler konusunun daha çok çalışıldığı görülmektedir. Şehirleşme kaynaklı iç göç kadar Türkiye’den yurt dışına işçi göçü ve bunun sosyal, siyasal ve kültürel sonuçları üzerine yapılan çalışmalar görülür. Ardından Balkanlar, Kafkaslar, Asya ve Afrika’dan Türkiye’ye gerçekleşen göçler ve bunların özellikleri konusundaki çalışmalar gelir. Siyasi sebeplerle yapılan göçlerle ilgili olarak yapılan yayınlar da dikkate değer sayıdadır. Bulgulara göre göç ile ilgili akademik çalışmaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Özellikle son iki yılda, makale ve tez çalışmalarında artış dikkat çekmektedir. Ancak bu artıştaki eksiklerden birisi sahadan elde edilen verilere dayalı araştırmaların sayısının artışının göreli olarak az olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Göç, Türkiye, Suriye, Akademik Çalışma

Kaynakça

• Adıgüzel, Y. (2018). Göç sosyolojisi. Ankara: Nobel.
• Aziz, A. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• DergiPark Akademik. (2018, 10 Mart). Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/search?q=g%C3%B6%C3%A7&type = basic&section=articles
• DergiPark Akademik. (2020, 11 Mart). Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/search?q=suriye&section=articles&aggs%5Bpubyear%5D%5B0%5D=2017
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji. Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2018, 08 Mart). Erişim adresi: http://www.goc.gov.tr/içerik/hakkimizda _308_309
• HÜGO. (2018, 01 Mart). Erişim adresi: http://www.hugo.hacettepe.edu.tr/tr/menu/merkezin_ amaci _ve_faaliyet_alanlari-2
• Kitapyurdu. (2018, 01 Mart). Erişim adresi: http://www.kitapyurdu.Com/index.php?route=product/search&filter_name=g%C3%B6%C3%A7
• Kitapyurdu. (2020, 26 Şubat). Erişim adresi: https://www.kitapyurdu.com/index.php?route=product/search&filter_name=G%C3%B6%C3%A7&fuzzy=0&filter_product_type=1
• Milli Kütüphane. (2018, 05 Mart). Erişim adresi: https://kâşif.mkutup.gov.tr/OpacArama.aspx?Pgn=1&Ara=g%C3%B6%C3%A7&Auth=undefined&AId=undefined&PbId=undefined&Dergi=undefined&PbBgYr=undefined&PbNdYr=undefined&Lngg=undefined&Sbjt=undefined&Dtl=undefined&DtSrc=0&SrcTp=undefined&SrcDrc=undefined&MakAut=undefined&AuthDer=undefined&MatN=undefined&MatTur=;;;;;&YEvi=undefined&YilFlt=undefined&GstS=undefined&fld=1&Cond=undefined&Cond3=undefined&NvBar=1
• Milli Kütüphane. (2020, 27 Şubat). Erişim adresi: https://kâşif.mkutup.gov.tr/OpacArama.aspx?Pgn=1&Ara=g%C3%B6%C3%A7&Auth=undefined&AId=undefined&PbId=undefined&Dergi=undefined&PbBgYr=2018&PbNdYr=2020&Lngg=undefined&Sbjt=undefined&Dtl=undefined&DtSrc=0&SrcTp=undefined&SrcDrc=undefined&MakAut=2&AuthDer=undefined&GstS=undefined&MatN=undefined&fld=1&MatTur=undefined&YEvi=undefined&Cond=undefined&Cond3=undefined&NvBar=1&YilFlt=1
• Sencer, M. (1989). Toplumbilimlerinde yöntem. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ.
• Sirkeci, İ. & Yüceşahin, M. M. (2014). Editörden: Türkiye’de göç çalışmaları. Göç Dergisi, 1(1), 1-10.
• United Nations. (2018, 02 Mart). Erişim adresi: http://www.un.org/en/development/desa/population/migration/publications/migrationreport/docs/MigrationReport2017_Highlights.pdf
• Yalçın, C. (2004). Nüfus ve göç sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• YÖK. (2018, 06 Mart). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tarama.jsp
• YÖK. (2020, 09 Mart). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp