Kültürel boyutu ile “makerspace” yapılanmaları: Kütüphanelerin rolü

Yıl 2020, Sayı: 6, 52 - 71, 31.12.2020

Güler Demir , Ayşenur Güneş

Öz

İnsanların bir araya gelerek çeşitli araçlarla ilgi alanları ve gereksinimlerine yönelik üretim, keşif yaptıkları, bu süreçlerde yeni yeni bilgiler edindikleri, deneyim kazandıkları alanlar olan makerspace’ler, DIY (Do-it-yourself) (Kendin Yap) felsefesinin ürünüdürler. Bu alanlar, 21. yy. becerileri olarak nitelenen sorgulama, eleştirel düşünme, problem çözme, yaratıcılık, iletişim ve işbirliği gibi pek çok becerinin kazandırılmasına zemin sunmaktadır. Anılan süreçlerin toplamı aynı zamanda kendine özgü bir kültürel bir yapıyı geliştirmiştir. Söz konusu kültürel doku bir ölçüde, ABD’li kent sosyoloğu Ray Oldenburg’un geliştirdiği üçüncü mekân paradigmasını çağrıştırmaktadır. Makerspace’lerin ve maker hareketinin kültürel yapısına ilişkin dinamikler arasında yer alan eşitlikçilik, katılımcılık, aidiyet, işbirliği, arkadaşlık, sohbet, paylaşım ve dayanışma gibi kültürel ögeler üçünü mekânların da nitelikleridir. Toplumun eğitsel ve kültürel gelişimini amaçlayan kütüphaneler- türleri ne olursa olsun- makerspace’ler ile ortak misyonları nedeniyle makerspace’lerin gelişimi için uygun olduklarından, dünyada ve Türkiye’de kütüphaneler bu alanlara daha fazla yer vermeye başlamıştır. Bu çalışmanın amacı, makerspace, maker ve ilişkili kavramların özellikle kültürel yapısına ilişkin kuramsal bir çerçeve çizmek, konunun önemine işaret etmek ve bu bağlamda kütüphanelerin rolünü sorgulamaktır. Durum saptayıcı/betimleyici bir araştırma olan ve konuya ilişkin yerli ve yabancı literatüre dayalı olarak hazırlanan bu çalışmanın kapsamında, öncelikle temel kavramlar açıklanmıştır. Daha sonra konunun arka planını aydınlatmak üzere makerspace’lerin tarihsel süreçte gelişimi ele alınmış ve arkasından kültürel boyut konusunda irdelemeler yapılmıştır. Çalışmanın bundan sonraki bölümünde makerspace’lerin kütüphaneler için önemi ve yerinin sorgulanması söz konusudur. Son olarak önerilerin de yer aldığı sonuç bölümü ile çalışma tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Makerspace, maker, kütüphaneler, üçüncü mekan, Ray Oldenburg, Kendin Yap, 21. yüzyıl becerileri, STEM, STEAM

Teşekkür

Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi’nin atölyeleri ile ilgili verdiği değerli bilgilerle bu çalışmaya destek olan Sayın Kütüphaneci Hanife Gökduman’a teşekkür ederiz.

Makerspace structures with their cultural dimensions: The role of libraries

Öz

Makerspaces, which are areas where people come together to produce and to explore their interests through various related tools, also gain new knowledge and experiences in these processes, are the product of the DIY (Do-it-yourself) philosophy. These areas provide people with a basis for the acquisition of many skills such as inquiry, critical thinking, problem solving, creativity, communication and collaboration, which are defined as twenty-first century skills. The sum of the aforementioned processes has also developed a unique cultural structure. This cultural fabric evokes, to some extent, the third space paradigm developed by the US urban sociologist Ray Oldenburg. Cultural elements such as egalitarianism, participation, sense of belonging, collaboration, friendship, conversation/chat, sharing and solidarity, which are among the dynamics related to the cultural structure of makerspaces and the maker movement, are also the qualities of the third place. Due to the fact that libraries, no matter what kind they are, which aim to support educational and cultural development of the society are suitable for makerspaces in terms of having the common vision with them, libraries have started to give more place makerspaces in their facilities, in both world and Turkey. The purpose of this study is to draw a theoretical framework regarding makerspace, maker and related concepts especially with their cultural dimensions, to point out the importance of the topic, and to examine the role of libraries in this context. Within the scope of this study, which is a descriptive research and prepared on the basis of domestic and foreign literature review related to the subject, firstly basic concepts were explained. Then, in order to shed some light on the background of the subject, the historical development of makerspaces was examined. After that, the cultural dimensions of makerspaces were discussed. In the next part of the study, the importance and place of makerspaces for libraries were questioned. Finally, the study was completed with the conclusion section including some suggestions.

Anahtar Kelimeler

Makerspace, maker, libraries, third place, Ray Oldenburg, Do It Yourslef (DIY), 21. century skills, STEM, STEAM

Kaynakça

• Akgündüz, D. (2018). STEM Eğitiminin kuramsal çerçevesi ve tarihsel gelişimi. Devrim Akgündüz (Ed.). Okul öncesinden üniversiteye kuram ve uygulamada STEM Eğitimi (ss. 19-49) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Arlington Public Library (2020). Makerspace. Erişim adresi: https://www.arlingtonlibrary.org/makerspace
• Arus, A. (2018). Değişen koleksiyonlar değişen kullanıcılar. Türk Kütüphaneciliği, 32 (4), 328-333.
• Atış, N. T. (2017). Teknolojik işsizliğin kaçınılmazlığı ve çözümün bir parçası olarak kamu istihdam hizmetleri. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü.
• Bar-El, D. & Zuckerman, O. (2016). Maketec: A makerspace as a third place for children. TEI 2016, Tenth International Conference on Tangible, Embedded, and Embodied Interaction (ss. 380-385) içinde. 14-17 Şubat, 2016, Eindhoven, Hollanda.
• Becker, S. A.; Brown, M.,; Dahlstrom, E.; Davis, A.; DePaul, K.; Diaz, V. & Pomerantz, J. (2018). NMC Horizon Report: 2018 Higher Education Edition. Louisville, CO: EDUCAUSE.
• Bill, V. & Fayard, A. L. (2017). Building an entrepreneurial and innovative culture in a university makerspace. 2017 ASEE (American Society for Engineering Education) Annual Conference & Exposition. Doi: 10.18260/1-2--27985
• Blikstein P. (2018) Maker movement in education: History and prospects. de Vries M. (eds) Handbook of Technology Education içinde. Springer International Handbooks of Education. Springer, Cham. Erişim adresi: https://doi.org/10.1007/978-3-319-44687-5_33
• Bosse, I.; Krüger, D., Linke, H. & Pelka, B. (2019). The maker movement's potential for an inclusıve society. Jürgen Howaldt, Christoph Kaletka, Antonius Schröder ve Marthe Zirngiebl (Ed.). Atlas of social innovation. 2nd Volume: A world of new practices (ss. 54-58) içinde. Munich: Oekom.
• Britton, L. (2012). A fabulous laboratory: The makerspace at the Fayetteville Free Library. Public Libraries, 51, 30 – 33.
• Browder, R. E.; Aldrich, H. E. & Bradley, S. W. (2019). The emergence of the maker movement: Implications for organizational and entrepreneurship research. Journal of Business Venturing. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/330686436_The_Emergence_of_the_Maker_Movement_Implications_for_Organizational_and_Entrepreneurship_Research#citations
• Burke, J. (2015). Making sense: Can makerspaces work in academic libraries? Erişim adresi: http://www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/conferences/confsandpreconfs/2015/Burke.pdf
• Chang, S., Penney, L. & Wardrip, P. (2019). Opportunities and vignettes for library makerspaces. National Forum: Research and Assessment in Library Makerspaces (ss. 1-44) içinde. Madison, WI: Wisconsin-Madison Üniversitesi.
• Collaboration Space (2019). Create and develop together. Erişim adresi: https://cospace.sabanciuniv.edu/en
• Congressional Research Service (2018). Science, Technology, Engineering, and Mathematics (STEM) education: An overview. Erişim adresi: https://www.everycrsreport.com/files/20180612_R45223_7710372421fdd14ffb2c720f58b7bebb576dc2c7.pdf
• Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi (2020). Atölyeler. Erişim adresi: https://mk.gov.tr/icerik/detay/atolyeler
• Davee, S., Regalla, L. & Chang, S. (2015). Makerspaces highlights of select literature. Erişim adresi: https://makered.org/wp-content/uploads/2015/08/Makerspace-Lit-Review-5B.pdf
• Davidson, A. L. (2018). How do Makerspaces heighten student engagement? Erişim adresi: https://www.edcan.ca/articles/makerspaces-heighten-student-engagement/
• Davis, A. M. L. (2018). Current trends and goals in the development of makerspaces at New England College and research libraries. Information Technology and Libraries. 37 (2), 94-117.
• Dougherty, D. (2012). The maker movement. Innovations, 7 (3), 11–14.
• Dufva, T. (2017). Maker Movement: Creating knowledge through basic intention. Techne Series: Research in Sloyd Education and Crafts Science, 24 (2), 129–141.
• Durukan, A. Y. (2015). Dijital dünyada okul kütüphaneciliği ve 21. yüzyıl becerileri. Millî Eğitim, 208, 106-120.
• Education, McGraw-Hill & Ennis, C. (2018). Partnerships for 21st century skills McGraw-Hill Education In association with the Chartered Association of Business Schools. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/333786428
• Erenoğlu, B. (2014). Makerspace yaratım atölyeleri. Erişim adresi: http://www.egitimdeteknoloji.com/makerspace-yaratim-atolyeleri-nedir/
• Forest, C. R.; Moore, R. A.; Jariwala, A. S.; Fasse, B. B.; Linsey, J.; Newstetter, W.; Ngo, P., & Quintero, C (2014). The Invention Studio: A university maker space and culture. Advances in Engineering Education, 4 (2), 1-32.
• González-González, C. S. ve Arias, L. G. A. (2018). Maker movement in education: Maker mindset and makerspaces. Conference: IV Jornadas de HCIAt: Popayam, Colombia, Project: Pensamiento computacional y enseñanza de la informática en edades tempranas. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/323401154
• Grapevine Public Library (t.y.). The Create It Space. Erişim adresi: https://www.grapevinetexas.gov/1096/Create-It
• Güneş, A. (2017). Yaratıcı kütüphane hizmetleri: Yaratıcı mekanlar (makerspace). Özgür Külcü, Tolga Çakmak ve Şahika Eroğlu (Ed.). Kamusal Alan Olarak Bilgi Merkezleri ve Yenilikçi Yaklaşımlar (ss. 99-126) içinde. İstanbul: Hiperyayın.
• Güneş, A. & Çakmakkaya, İ. (2019). Çocuk kütüphanelerinde STEM/STEAM Eğitimi ve Makerspace hizmeti. Bilgi ve Belge Araştırmaları Dergisi, 11, 25-39.
• Güven, Z. Z. (2016). İngilizce öğretiminde bilişim teknolojilerinin dünden yarına yolculuğu. Ercan Yılmaz, Muhittin Çalışkan ve Süleyman Alpaslan Sulak (Ed.). Eğitim bilimlerinden yansımalar (ss. 202-212) içinde. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Halverson, E. R. (2012). Participatory media spaces: A design perspective on learning with media and technology in the 21st century. Constance Steinkuehler, Kurt Squire ve Sasha A. Barab (Ed.), Games Learning & Society: Learning and meaning in a digital age (ss. 244–270) içinde. New York: Cambridge University Press.
• Halverson, E. R. & Sheridan, K. M. (2014). The maker movement in education. Harvard Educational Review, 84 (4), 495-504.
• Hatch, M. (2014). The maker movement manifesto: Rules for innovation in the new world of crafters, hackers, and tinkerers. New York: Mc Grawhill.
• Hughes, J. (2017). Meaningful making: Establishing a makerspace in your school or classroom. Ontorio: What Works? Research into Practice (Ontario Association of Deans of Education and the Student Achievement Division). Erişim adresi: http://www.edu.gov.on.ca/eng/literacynumeracy/inspire/research/meaningful_making_en.pdf
• Hürriyet Gazetesi (2019, 17 Mayıs). ODTÜ’de Maker Space alanı ve BİLTEMM laboratuvarı açıldı. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/teknoloji/odtude-maker-space-alani-ve-biltemm-laboratuvari-acildi-41217124
• Ito, M.; Baumer, S.; Bittanti, M.; Boyd, D.; Cody, R.; Herr-Stephenson, B., vd. (2010). Hanging out, messing around, and geeking out: Kids living and learning with new media. Cambridge, MA: Massachusetts Institute of Technology Press.
• Johnson, J. T. (2009). How technology is changing third spaces: An examination of the use of technology in coffee shops. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Florida, ABD: Florida Üniversitesi.
• Jolly, J. L. (2009). The national defense education act, current STEM initiative, and the gifted. Gifted Child Today, 32 (2), 50-53.
• Julian, K. D. & Parrott, D. J. (2017). Makerspaces in the library: Science in a student’s hands. Journal of Learning Spaces, 6 (2), 13-21.
• Kahyaoğlu, Y. & Kuzu, A. (2017). Makerspace: Öğrenci ve öğretmenler için üretim atölyeleri. Hatice Ferhan Odabaşı, Buket Akkoyunlu ve Aytekin İşman (Ed.). Eğitim teknoloji okumaları 2017 (ss. 343-358) içinde. Ankara: TOJET.
• Karadeniz, Ş. (2019). Türkiye’deki halk kütüphanesi sisteminin değerlendirilmesi ve bir ulusal halk kütüphanesi stratejisi önerisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı.
• Kemp, A. (2013). The makerspace workbench. Sebastopol, CA: Maker Media, Inc.
• Keseroğlu, H. S. (1989). Halk kütüphanesi politikası ve Türkiye Cumhuriyeti’nde durum. İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği.
• Kim, Y. E.; Edouard, K.; Alderfer, K. & Smith, B. K. (2018). Making culture: A national study of education makerspaces. Philadelphia, PA: Drexel University.
• Kumar, M. (2020). What is library, public, academic, & national library. Erişim adresi: https://www.libraryscience.in/2020/06/what-is-library.html
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2018). 2018 Yılı İdare Faaliyet Raporu. Erişim adresi: http://sgb.kultur.gov.tr/TR,45558/idare-faaliyet-raporlari.html
• Lee, V.R.; King, W.L.; & Cain, E (2015). Grassroots or returning to one’s roots? Unpacking the inception of a youth-focused community. FabLearn’15, FabLearn Conference, Stanford, CA, 26–27 Eylül. Erişim adresi: https://digitalcommons.usu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1509&context=itls_facpub
• Litts, B. K. (2015). Making learning: Makerspaces as learning environments. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Wisconsin, Madison: University of Wisconsin-Madison.
• Magg4 (2018). Düşünmek, üretmek, paylaşmak temelli bir yaklaşım olarak maker hareketi. Erişim adresi: https://magg4.com/dusunmek-uretmek-paylasmak-temelli-bir-yaklasim-olarak-maker-hareketi/
• Marsh, J., Kumpulainen, K., Nisha, B., Velicu, A. vd. (2017) Makerspaces in the early years: A literature review. MakEY Project. Sheffield, UK: University of Sheffield. Erişim adresi: http://makeyproject.eu/wp-content/uploads/2017/02/Makey_Literature_Review.pdf
• Merriem Webster (2020). Definition of do-it-yourself. Erişim adresi: https://www.merriam-webster.com/dictionary/do-it-yourself
• Novak, S. (2019). The effects of a makerspace curriculum on the 4C's in education. Graduate Research Papers. 942. Erişim adresi: https://scholarworks.uni.edu/grp/942
• Odabaş, H. & Akkaya, M. A. (2017). Bilgi merkezleri ve hizmetlerinde yapısal dönüşüm ve kavramsal tartışma. Hüseyin Odabaş ve Mehmet Ali Akkaya (Ed.). Bilişim Teknolojilerinin Bilgi Merkezlerine ve Hizmetlerine Etkileri (ss. 9-24) içinde. İstanbul: Hiperyayın.
• Oldenburg, R. (1999). The great good place: Cafes, coffee shops, book stores, bars, hair salons, and other hangouts at the heart of a community. Philadelphia: Da Capo Press.
• Parks, J. B. (2016). Learning in middle school library makerspaces: A makerspace collaboration guide for school librarians. Erişim adresi: https://core.ac.uk/reader/210609460
• Robertson, D. A. (2005). Cultural for programming libraries: Linking libraries, communities, & culture. Chicago: American Library Association.
• Sheridan, K., Halverson, E. R., Litts, B., Brahms, L., Jacobs-Priebe, L. & Owens, T. (2014). Learning in the making: A comparative case study of three makerspaces. Harvard Educational Review, 84 (4), 505-531.
• Shehzad, H. M. U. & Abid, Q. M. (2016). Best practices for a newly established academic makerspace in a Nascent Maker Ecosystem. Proceedings of the 1st International Symposium on Academic Makerspaces (ss. 27-29) içinde.
• Slatter, D. & Howard, Z. (2013) A place to make, hack, and learn: Makerspaces in Australian public libraries, The Australian Library Journal, 62 (4), 272-284, doi: 10.1080/00049670.2013.853335
• Şahin, E. & Tosun, N. (2018). Maker hareketi ve Türkiye’deki uygulamalar. Gülseçen, S., Erol, Ç. S., Reis, Z. A. ve Gezer, M. (Ed.) 7th International Conference on “Innovations in Learning for the Future”: Digital Transformation in Education (ss. 70-78) içinde. İstanbul: İstanbul Üniversitesi. Erişim adresi: http://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=fl2018_proceedingsbook_guncel.pdf
• Taylor, B. (2016). Evaluating the benefit of the maker movement in K-12 STEM education. Electronic International Journal of Education, Arts, and Science, 2 (1-22), 1-22.
• Taylor, N., Hurley, U., & Connolly, P. (2016). Making community: The wider role of makerspaces in public life. 2016 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems - CHI '16 içinde. doi:10.1145/2858036.2858073. Erişim adresi: https://core.ac.uk/download/pdf/42590066.pdf
• University of Maryland (2020) John and Stella Graves Makerspace. Erişim adresi: https://innovate.umd.edu/resources/graves-makerspace
• Vongkulluksn, V. W., Matewos, A. M., Sinatra, G. M., & Marsh, J. A. (2018). Motivational factors in makerspaces: A mixed methods study of elementary school students’ situational interest, self-efficacy, and achievement emotions. International Journal of STEM Education , 5 (1), 1-19. doi:10.1186/s40594-018-0129-0
• White, D. W. (2014). What Is STEM education and why is it important?. Florida Association of Teacher Educators Journal, 1 (14), 1-9.
• World Economic Forum (2016). New vision for education: Fostering social and emotional learning through technology, Cologny/Geneva: Switzerland. Erişim adresi: https://www.weforum.org/reports/new-vision-for-education-fostering-social-and-emotional-learning-through-technology
• Xavier University (2020). Makerspace: Home. Erişim adresi: https://libguides.xavier.edu/makerspace
• Yılmaz, B. (2009). Türkiye’de kültür politikası ve kütüphane: 1980 sonrası durum. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
• Yılmazer, Z. A. (2019). Kütüphanelerde yaratım atölyeleri: Keşfederek öğrenmek. Erişim adresi: https://www.goethe.de/ins/tr/tr/kul/mag/21581603.html