Türkiye'de yaşlılığın geleceği

Yıl 2021, Sayı: 8, 77 - 88, 31.12.2021

İhsan Çapcıoğlu Ahmed Hamza Alpay

Öz

Yaşlanma deneyimi, kişi ve mekân arasında sürekli bir uzlaşı içeren anlam dünyalarında gerçekleşir. Bu anlam dünyaları, amaçlarını gerçekleştirmede her zaman başarılı değilse de amaçlı olduğunu düşündüğümüz insani faaliyetlerle harekete geçirilir. Günümüz toplumlarında yaşlı yetişkin sayısının giderek artması, özellikle kentsel mekânlarda, yaşlıların seyahat davranışları ile sosyal hareketliliğini etkileyen zorlukları anlamayı gerektirmektedir. Toplumsal faaliyetler, ilerleyen yaşlarda, özellikle göze çarpan bir dizi mekanizma yoluyla, fiziksel ve psikolojik refahı desteklemektedir. Ülkemizde sağlık hizmetleri ile sosyal hizmetlerin gelişmesi yaşam beklentisini yükseltmekte, bunun sonucunda yaşlı nüfusumuzun genel nüfusumuza oranı hızlı bir şekilde artmaktadır. Bu çerçevede yaşlı nüfusun çoklu ihtiyaçlarının bütüncül bir yaklaşımla karşılanması giderek daha önemli hâle gelmektedir. Yaşlılar açısından yüksek risk faktörü olarak değerlendirilen yoksulluk, 75 yaş ve üstü bir yaşta olmak, kadın olmak, dul olmak, yalnız yaşamak, eğitim düzeyi düşük olmak gibi, genellikle, benzer nitelikteki kronik durumlarla başa çıkmaya yönelik sosyal politikaların ivedilikle üretilmesi gerekmektedir. Yaşlıların sağlığı; gelir, sosyal faaliyetler vb. konulardaki değişimlere ve büyük ölçüde aile üyelerinden gelen desteğe bağlıdır. Bu durumda aile; bireysel, duygusal, sosyal ve ekonomik destek sağlar. Yaşlı bakımı, yaşlı bireylere özgü özel gereksinimlerin karşılanmasıdır. Geleneksel toplumda yaşlı bakımı, aile üyelerinin sorumluluğundaydı ve geniş aile ortamında sağlanırdı. Modern toplumlarda ise devlet veya hayır kurumları tarafından sunulmaktadır. Bu çalışmada, hızla yaşlanan ülkemiz nüfusunun gerçekliğinden hareketle, yaşlılık olgusu; sosyal, çevresel ve psikolojik dinamikleriyle incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, Yaşlanma, Aktif Yaşlanma, Yaşam Kalitesi, Türkiye.

The future of old age in Turkey

Öz

The ageing experience occurs within worlds of meaning involving an ongoing negotiation between person and place. These worlds of meaning are catalysed by human activity, which we assume is purposeful if not consistently successful in achieving its intentions. The increasing number of older adults in today’s societies, especially in urban spaces, understand the difficulties affecting the elderly’s travel behaviour and social mobility. Social activities contribute to physical and psychological well-being at later ages through a number of particularly remarkable means. The development of health services and social services raises life expectancy in our country, leading to a rapid increase in the proportion of our elderly population to our general population. In this context, it is becoming more critical to address the multiple needs of the elderly population with a holistic approach. Many of the same characteristics that put older people at risk for disabling chronic conditions (e.g., being poor, 75 years and older, female, living alone because of widowhood, having less than a high school education) also increase the likelihood that their environments will be environmentally deficient. The health of the elderly depends on income, changes in social activities and support from family members. In aged care, the government or charities in modern societies provide the unique needs of older people. In this study, the phenomenon of old age, based on the reality of the rapidly ageing population of our country, is examined with its social, environmental, and psychological dynamics.

Anahtar Kelimeler

Old Age, Aging, Active Aging, Life Quality, Turkey.

Kaynakça

• Ak, M. (2016). Yaşlılık Olgusu Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (42), 1019-1028.
• Alptekin, D. (2011). Gerontososyoloji Ekseninde Yaşlılık Sürecinin Sosyo-Ekonomik Boyutları. Yardım ve Dayanışma, 2 (3), 7-15.
• Arslan, M. (2009). Geleneksellik ve Yaşlı Dindarlığı: Taşrada Sosyal Hizmet Alamayan Yaşlıların Dindarlık Durumları Üzerine Uygulamalı Bir İnceleme. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 2 (2), 112-125.
• Arun, Ö. (2017). Senex'le Tanışmak: Yaşlılık Çalışmaları İçin Düşünümsel Bir Alan. Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 1, 1-3.
• Arun, Ö. (2018a). Arayışlar: Türkiye'nin Yaşlanma Serüveni. Edit. Ö. Arun, Yaşlanmayı Aşmak. Ankara: Phoenix Yayınevi, 7-20.
• Arun, Ö. (2018b). Türkiye'de Yaşlanmak: Bir Armağan Ya da Lanet! Edit. Ö. Arun, Yaşlanmayı Aşmak. Ankara: Phoenix Yayınevi, 23-52.
• Aslan, D., Koç, E., & Çolaklar, M. (2018). Yaşlıların Sağlık/Hastalık Durumlarının Toplum Sağlığı Açısından Değerlendirilmesi. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 21 (2), 29-48.
• Aydemir, B. & Kılıç, S. N. (2017). Dünyada ve Türkiye'de Üçüncü Yaş Turizmi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (3), 18-28.
• Baran, A. G. (2011). Yaşlılığın Sosyal Boyutu. Ed. Y. K. Gökçe, Yaşlanmak Ayrıcalıktır. GEBAM, Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Çapcıoğlu, İ. (2013). Aktif Manevi Yaşlanma. İzmir 6. İleri Yaş Sempozyumu: Özet Kitap. 19-20 Mart 2013, Balçova Termal Otel, İzmir, 11-14.
• Çapcıoğlu, İ. & Bilgin, Ö. (2011). Yaşlılara Yönelik Sosyal Hizmet Uygulamaları Bağlamında Yaşlılık-Din İlişkisinin Tarihsel Gelişimi ve Ülkemizdeki Durumu Üzerine. EKEV Akademi Dergisi, 15 (47), 103-112.
• Çapcıoğlu, İ. & Alpay, A. (2019). Yaşlılık Döneminde Dini Yönelimler: Literatür Eksenli Bir Değerlendirme. 2. Uluslararası İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Kongresi: Bildiri Kitabı. 4-6 Ekim 2019, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Yerleşkesi, 669-682.
• Dağlı, Y. (2018). Yaşlılığa Hazır mıyız? 1.Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Erol, P. Ö. (2016). Türkiye'de Yaşlanma Sosyolojisi Alanında Yapılan Çalışmalara Dair Kısa Bir Değerlendirme. Sosyolojisi Dergisi, (1), 157-166.
• Esendemir, Ş. (2016). Türkiye'de Yerinde Yaşlanma ve Mekân Gerontolojisinin Temel Parametreleri. Sosyoloji Dergisi, 36 (2), 411-429.
• Esendemir, Ş. (2019). Kentteki Yaşlılık Algısının Aktif Yaşlanma Üzerindeki Etkisi. 1. Uluslararası Aktif Yaşlanma ve Kuşaklar Arası Dayanışma Kongresi: Tam ve Özet Metin Kitabı. 14 Mart 2019, İstanbul, 22-27.
• Gürsu, O. & Ay, Y. (2018). Din, Manevi İyi Oluş ve Yaşlılık. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (61), 1176-1190.
• Horozcu, Ü. (2010). Tecrübî Araştırmalar Işığında Dindarlık ve Maneviyat ile Ruhsal ve Bedensel Sağlık Arasındaki İlişki. Milel ve Nihal, 7 (1), 209-240.
• Kankaya, H. & Karadakovan, A. (2017). Yaşlı Bireylerde Günlük Yaşam Aktivite Düzeylerinin Yaşam Kalitesi ve Yaşam Doyumuna Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6 (4), 21-29.
• Kaur, H., Kaur, H., & Venkateashan, M. (2015). Factors determining family support and quality of life of elderly population. International Journal of Medical Science and Public Health, 4 (8), 1049-1053.
• Kurt, G., Beyaztaş, F. Y., & Erkol, Z. (2010). Yaşlıların Sorunları ve Yaşam Memnuniyeti. Adli Tıp Dergisi, 24 (2), 32-39.
• Lassen, A. J., & Moreira, T. (2014). Unmaking old age: Political and cognitive formats of active ageing. Journal of Aging Studies, 30, 33-46.
• Mersin, S., Demiralp, M., & Öz, F. (2018). Yaşlı Bireylerin Kendilerine ve Yaşamlarına İlişkin Öz Değerlendirmeleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18 (40), 135-155.
• Mowat, H. (2005). Ageing, Spirituality and Health. Scottish Journal of Healthcare Chaplaincy, 8 (1), 7-12.
• Müftüler, H. G. (2018). Yaşlılar Açısından Yaşlılık Gerçeği. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 93-129.
• Özbolat, A. (2016). Beşikten Mezara: Yaşlılığın Sosyolojisi ve Din -Adana Örneği. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16 (2), 53-76.
• Özer, M. & Karabulut, Ö. Ö. (2003). Yaşlılarda Yaşam Doyumu. Geriatri, 6 (2), 72-74.
• Özmete, E. (2016). Yaşlı Bakımı İşinin Psiko-Sosyal Riski: Kurumsal Yaşlı Bakımında Çalışanların Stres Nedenlerinin, Tükenmişlik ve İş Tatmini Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17 (1), 243-264.
• Özmete, E. & Hussein, S. (2017). Türkiye'de Yaşlı Bakımına İlişkin Beklentiler: Kanıtlara Dayalı Tespitler. Türkiye’de Yaşlı Bakım Hizmetleri Raporu: Avrupa’dan En İyi Uygulama Örnekleri̇ ve Türkiye İçin Bir Model Tasarımı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal İçerme Politikaları Alanında Kurumsal Kapasitenin Artırılması Projesi, Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, 60-69.
• Şentürk, Ü. (2018). Yaşlılık Sosyolojisi: Yaşlılığın Toplumsal Yörüngeleri. 1.Baskı, Bursa: Dora Basım-Yayın.
• Top, F. Ü., Saraç, A., & Yaşar, G. (2010). Huzurevinde Yaşayan Bireylerde Depresyon Düzeyi, Ölüm Kaygısı ve Günlük Yaşam İşlevlerinin Belirlenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 13 (1), 14-22.
• Tufan, İ. & Yazıcı, S. (2009). Yaşlılıkta Kuşaklararası İlişkiler. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20 (1), 47-52.
• Yaşlılık Şûrası. (2019). I. Yaşlılık Şûrası Sonuç Bildirgesi. T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 20-22 Şubat 2019, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Kongre ve Kültür Merkezi-Greenpark Hotel, Ankara.
• Yıldırım, F., Purutçuoğlu, E., Abukan, B., Öztaş, D., & Arıkan, E. S. (2018). Türkiye'de Kırsal Alanda Aktif Yaşlanmanın Belirleyicisi Olarak "Sosyal Hizmetler". Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 4 (21), 3141-3151.