Turkey in the context of the relationship between culture and welfare state

Yıl 2023, Sayı: 12, 84 - 108, 29.12.2023

Mehmet Mesut Ballı

Öz

Culture is the preparer and shaper of all human actions and thinking patterns. Likewise, culture is the dynamic underlying the formation, development and shaping of civilization. Culture, for which there is no consensus in its definition, is sometimes used together with social, political and economic realities such as religion, sometimes geography, sometimes profession, as well as being the actions of a society. One of them is Western culture. Although there is not a single Western culture, the category that is generally defined as Western culture is called Western culture within the same culture category with its closeness in basic understandings, similarities in mentality worlds and parallels in practices. This culture can neither be defined by geographical proximity nor by religion despite its weight. After the Western culture, which has its roots in Ancient Greece, declined for centuries, Western civilization emerged as a result of the transformation it carried out with the ways of thinking and cognition shaped since the 16th century. The achievements of this civilization in providing security and welfare to the people living in it are obvious with its many outputs. This situation has led to the imitation and implementation of institutions and practices of non-Western societies of countries in the Western civilization basin. However, in many societies, the cultural dimension of the issue has been neglected and it has been ignored that the success of an applied model depends on the harmony with the culture of the relevant society. One of the products of Western civilization is the welfare state. Practices and practices that show similarities with the practices in the context of the welfare state and even have serious benefits in the period are encountered in the histories of large societies such as the Turks. Although these were useful practices in the period, they cannot be seen as social policy. Because social policy and welfare state are modern phenomena. Aside from some debates such as the role of Turks in the formation of Western civilization, the welfare state is an output of Western civilization in the last instance. In this study, the relationship between the welfare state and culture was examined, and it was questioned in which classification the welfare regime applied in Turkey took place. In this context, the potential of culture to change was mentioned and it was evaluated whether the practices resulted in a beneficial way to ensure the harmony of Turkish culture with an output of Western civilization. Accordingly, it was stated that the welfare regime implemented in Turkey was incompatible with the Turkish national culture. It was claimed that this resulted in failure in social policy.

Anahtar Kelimeler

culture, welfare state, social policy, national culture, culture change

Kültür-refah devleti ilişkisi bağlamında Türkiye

Öz

Kültür, insanın tüm yapıp-etmelerinin, düşünme kalıplarının hazırlayıcısı, şekillendiricisidir. Aynı şekilde kültür, medeniyetin de oluşmasında, gelişmesinde, şekillenmesinin temelinde yatan dinamiktir. Tanımında bir uzlaşmanın olmadığı kültür, bir toplumun yapıp etmeleri olmasının yanında bazen din, bazen coğrafya, bazen meslek gibi sosyal, siyasal, ekonomik gerçekliklerle birlikte kullanılır. Bunlardan biri, Batı kültürüdür. Tek bir Batı kültürü olmamakla birlikte genel olarak Batı kültürü şeklinde belirtilen kategori, temel anlayışlarındaki yakınlıkları, zihniyet dünyalarındaki benzerlikleri ve pratiklerindeki paralelliklerle aynı kültür kategorisi içinde, Batı kültürü olarak adlandırılır. Bu kültür ne coğrafi yakınlıkla ne de ağırlığına rağmen dinle tanımlanabilir. Antik Yunan’da kökleri bulunan Batı kültürü, yüzyıllar boyunca geriledikten sonra 16. yüzyıldan itibaren şekillenen düşünüş ve biliş şekilleri ile gerçekleştirdiği dönüşümün bir sonucu olarak Batı medeniyeti ortaya çıkmıştır. Bu medeniyetin birçok çıktıları ile bünyesinde yaşayan insanlara güvenlik ve refah sağlamadaki başarıları ortadadır. Bu durum ise Batı medeniyet havzası içinde yer alan ülkelerin Batı dışı toplumlarca kurumlarının, pratiklerinin taklit edilmesine ve uygulanmasına sebep olmuştur. Fakat birçok toplumda meselenin kültürel boyutu ihmal edilmiş, uygulanan bir modeldeki başarının ilgili toplumun kültürü ile uyumuna bağlı olduğu göz ardı edilmiştir. Batı medeniyetinin ürünlerinden biri refah devletidir. Refah devleti bağlamındaki uygulamalarla benzerlikler gösteren ve hatta dönemi içinde ciddi yararları olan pratiklere, uygulamalara Türkler gibi büyük toplumların tarihlerinde rastlanır. Bunlar dönemi içinde yararlı uygulamalar olsalar da sosyal politika olarak görülemezler. Zira sosyal politika, refah devleti modern olgulardır. Batı medeniyetinin oluşumunda Türklerin rolü gibi bir takım tartışmalar bir tarafa son kertede refah devleti Batı medeniyetinin bir çıktısıdır. Bu çalışmada refah devletinin kültürle olan ilişkisine yer verilerek, Türkiye’de uygulanan refah rejiminin hangi sınıflandırma içinde yer aldığı sorgulandı. Bu çerçevede kültürün değişme potansiyeline değinildi ve Türk kültürünün Batı medeniyetinin bir çıktıyla uyumunun sağlanması yani pratiklerin faydalı bir biçimde sonuçlanıp sonuçlanmadığı değerlendirildi. Buna göre Türkiye’de uygulanan refah rejiminin Türk kültürü ile uyumsuz olduğu belirtildi. Bunun da sosyal politikada başarısızlıkla sonuçlandığı ileri sürüldü.

Anahtar Kelimeler

kültür, refah devleti, sosyal politika, milli kültür, kültür değişmesi

Kaynakça

• Alcock, P. (2011). Sosyal politikanın konusu. P. Alcock, M. May & K. Rowlingson (Der.), Sosyal politika: Kuramlar ve uygulamalar (s. 15-23) içinde. Ankara: Siyasal.
• Ballı, M.M. (2022). Dini gruplar ve sosyal politika. Ankara: Berikan.
• Bıkkinin, I. (2002). İngilizcedeki Türkçe Kökenli Sözcükler. H. C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler-3 (s. 704-710) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Buğra. A. (2012). Türkiye’nin değişen refah rejimi: Neoliberalizm, kültürel muhafazakârlık ve yeniden tanımlanan toplumsal dayanışma. S. Dedeoğlu & A. Y. Elveren (Der.), Türkiye’de refah devleti ve kadın (s. 47-49) içinde. İstanbul: İletişim.
• Çelik, A. (2010). Muhafazakâr sosyal politika yönelimi: Hak yerine yardım yükümlülük yerine hayırseverlik. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 42, 63-81.
• Dedeoğlu, S. (2012). Türkiye’de refah devleti, toplumsal cinsiyet ve kadın istihdamı. S. Dedeoğlu & A. Y. Elveren (Der.), Türkiye’de refah devleti ve kadın (s. 211-230) içinde. İstanbul: İletişim.
• Dedeoğlu, S. & Elveren, A.Y. (2012), Giriş: Türkiye’de toplumsal cinsiyet ve refah devleti. S. Dedeoğlu & A. Y. Elveren (Der.), Türkiye’de refah devleti ve kadın (s. 29-45) içinde. İstanbul: İletişim.
• Develi, A. & Bozkurt Özyalçın, Y. (2022). Türkiye’nin refah rejimleri arasında yerinin yükseköğretim göstergeleri açısından karşılaştırmalı analizi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(24), 221-246.
• Eagleton, T. (2011). Kültür yorumları 2. Basım (Ö. Çelik, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Eberhard, W. Eski Çin Kültürü ve Türkler. H. C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler-1, (s. 533-539) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• El-Cabiri, M. A. (2001). Arap-İslâm aklının oluşumu (İ. Akbaba, Çev.). İstanbul: Kitabevi.
• Eser. H. Bahadır, Memişoğlu. D. & Özdamar. G. (2011). Sosyal siyasetin üretilmesi sürecinde refah devletinden neo-liberal devlete geçiş: Devletin kamu hizmeti sunma işlevinin değişimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(2), 201-217.
• Esping-Andersen, G. (1996). The three wolds of welfare capitalism. Oxford: Polity Press.
• Fichter, j. (2011). Sosyoloji nedir? 10. Baskı (N. Çelebi, Çev.). Ankara: Anı.
• Gough. L. (2006). Güney Avrupa’da sosyal yardım. A. Buğra & Ç. Keyder (Der.), B. Yakut Çakar & U. B. Balaban, Çev. Sosyal politika Yazıları (s. 231-260) içinde.). İletişim, İstanbul.
• Gökbayrak, Ş. (2017). Değişen refah devletleri ve sosyal yardımlar. Sosyal Güvenlik Dergisi, 7(1), 71-90.
• Gümüş, İ. (2018). Tarihsel perspektifte refah devleti: Doğuş, yükseliş ve yeniden yapılanma süreci. Journal of Political Administrative and Local Studies, 1(1), 33-66.
• Gümüş, İ. (2020). Esping-Andersen ve refah rejimi tartışmaları: Teorik bir değerlendirme. Eonmoi Maliye İşletme Dergisi, 3(1), 101-117.
• Güngör, E. (2011). Kültür değişmesi ve milliyetçilik, 17. Basım. İstanbul: Ötüken.
• Hazard, P. (1996). Batı düşüncesindeki büyük değişme, 3. Basım (E. Güngör, Çev.). İstanbul: Ötüken.
• İnayet, A. (2002). Türklerin Çin kültürü üzerindeki etkileri. H. C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca, (Ed.), Türkler-4 (s. 45-53) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Jessop, B. (1993). Toward a Schumpeterian workfare state? Preliminary reMarx on post-fordist political economy. Studies in Political Economy, 40(Spring), 7-3.
• Kafesoğlu, İ. (1995a). Türk milli kültürü, 13. Baskı. İstanbul: Ötüken.
• Kafesoğlu, İ. (1995b). Türk milliyetçiliğinin meseleleri, 3. Basım. İstanbul: Ötüken.
• Kağıtçıbaşı, Ç. & Cemalcılar, Z. (2018). Dünden bugüne insan ve insanlar: Sosyal psikolojiye giriş, 21. Basım. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kahraman, H. B. (2007). Kültür tarihi affetmez, 2. Basım. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Kakuk, Z. (2002). Türk döneminin macar dili üzerinde bıraktığı izler. H. C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler-11 (s. 526-531) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Karpuz, H. (2002). İslâm öncesi türk sanatının islâmi döneme etkisi. H. C. Güzel ve A. Birinci (Ed.), Genel Türk Tarihi-3 (s. 705-711) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Keser, A. & Kılıç, B. (2018). Seçim sistemleri ve ulusal kültür. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Kleinman, M. (2006). Kriz mi? Ne krizi? Avrupa refah devletlerinde süreklilik ve değişim (B. Yakut Çakar & U. B. Balaban, Çev.). A. Buğra & Ç. Keyder (Der.), Sosyal politika Yazıları (s. 159-193) içinde. İstanbul: İletişim.
• Knapp, R. (2017). Culture change and ex-change: Syncretism and anti-synecretism in Bena, Eastern Highlands. Papua New Guinea, Newyork: Berghahn.
• Kuçuradi, İ. (2009). Uludağ konuşmaları: Özgürlük, ahlâk, kültür kavramları, 4. Baskı. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Maurizio, F (2006). Sosyal Avrupa’da ‘Güney Avrupa modeli’ (B. Yakut Çakar & U. B. Balaban, Çev.). A. Buğra & Ç. Keyder (Der.), Sosyal politika Yazıları (s. 195-229) içinde. İstanbul: İletişim.
• Mingione, E. (2006). Güney Avrupa refah modeli ve yoksulluk ve sosyal dışlanmaya karşı mücadele (B. Yakut Çakar & U. B. Balaban, Çev.). A. Buğra & Ç. Keyder, (Der.), Sosyal politika Yazıları (s. 261-286) içinde. İstanbul: İletişim.
• Moreno, L. (2006). ‘Süper kadınlar’ ve Akdeniz refahı (B. Yakut Çakar & U. B. Balaban, Çev.). A. Buğra & Ç. Keyder (Der.), Sosyal politika Yazıları (s. 375-395) içinde. İstanbul: İletişim.
• Nisbett, R. E. (2018). Düşüncenin coğrafyası (G. Ç. Güven, Çev.). İstanbul: Varlık.
• Özakpınar, Y. (2012). Mümtaz Turhan. Ankara: Alternatif Yayınları.
• Özaydın, M. M. & Karaman, N. (2020). Refah sisteminin dönüşümü sürecinde bakım politikalarının yörüngesi: Muhafazakâr refah rejimi temelinde bir değerlendirme. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 78, 171-203.
• Özdemir, S. (2007). Küreselleşme sürecinde refah devleti, 2. Baskı. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
• Özlem, D. (2012). Kültür bilimleri ve kültür felsefesi. İstanbul: Notus Kitap.
• Rasonyi, L. (2002). Tarihte Türklük. H. C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler-1, (s. 350-377) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Rosanvallon, P. (2004). Refah devletinin krizi (B. Şahinli, Çev.). Ankara: Dost.
• Roskin, M. (2021). Çağdaş devlet sistemleri: Siyaset, coğrafya, kültür, 10. Baskı (A. Yayla & B. Şeçilmişoğlu, Çev.). Ankara: Liberte.
• Seyidoğlu, H. (1999). Ekonomik terimler ansiklopedik sözlük, 2. Baskı. İstanbul: Kurtiş Matbaacılık.
• Soyonov, V. (2002). Eski Çağ Türk Döneminde Altaylar. H. C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler-2 (s. 133-141) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Sözen, Z. (2002). Osmanlı Kültürünün Eflak ve Boğdan’ın yaşamına etkisi. H. C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler-12 (s. 15-22) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Şanlıoğlu. Ö. (2011). Sosyal refah devletinin dünü, bugünü ve geleceği: Almanya örneği. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Şener, Ü. (2010). Yoksullukla mücadelede sosyal güvenlik, sosyal yardım mekanizmaları ve işgücü politikaları. TEPAV bilgi notu.
• Taşçı, F. (2014). Refah devleti ve yaşlılık algısı: Türkiye üzerinden değerlendirmeler. B.Altuntaş (Der.), Dezavantajlı gruplar ve sosyal politika (s. 35-56) içinde. Ankara: Nobel.
• Tiyek, R. & Yertüm, U. (2016). Güney Avrupa refah rejimi bağlamında Türkiye: Bir değerlendirme. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 26-51.
• Toprak, D. (2015). Uygulamada ortaya çıkan farklı refah devleti modelleri üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 151-171.
• Toprak, O. (2012). Refah devleti ve krizi. İstanbul: İletişim.
• Turhan, M. (2002). Kültür değişmeleri: Sosyal psikoloji bakımından bir tetkik, 4. Baskı. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Ülgen, G. & Arda Özalp, L. F. (2017). Refah rejimleri sınıflandırma çalışmaları: Cinsiyet boyutları. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 39(2), 637-656.
• Yıldırım, B. & Şahin, F. (2019). Esping-Andersen’in refah devleti sınıflandırması ve makro sosyal hizmet uygulamaları temelinde Türkiye’nin konumu. OPUS: Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 2525-2554.
• Yılmaz, C. (2002). Osmanlı Siyaset Düşüncesinde Kavramlar. H. C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler-11 (s. 34-44) içinde. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Yılmaz, M. (2009). Mümtaz Turhan. A. Çiğdem (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce-5: Muhafazakârlık (s. 192-201) içinde. 4. Baskı, İstanbul: İletişim.
• Yücel Dericiler, Ö. (2010). Refah devletinin krizi kıskacında ekonomik-sosyal haklar ve devletin yükümlülükleri (Yayınlanmamış doktora tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.