Sosyal medya, sosyal ağ ve sosyal paylaşım sitesi/ağı üzerine sosyoloji alanında hazırlanan lisansüstü tezlerin analizi

Yıl 2024, Sayı: 13, 104 - 118, 30.06.2024

Özge Çelik

Öz

Sosyal medya, gündelik hayat içerisinde insan ilişkilerinin sürdürülmesine büyük oranda aracılık etmektedir. Çevrimdışı yaşamın çevrimiçi alana etkisi olduğu gibi çevrimiçi alan da çevrimdışı yaşamı etkilemektedir. Bu etkiler sosyoloji bilim dalının başlıca konuları olan birey, kurum ve toplum ilişkilerine tesir etmektedir. Bu nedenle çalışmada, sosyoloji bilim dalında sosyal medya, sosyal ağ ve sosyal paylaşım sitesi/ağı konularında hazırlanan yüksek lisans ve doktora tezlerinin bu konuları nasıl ele aldığının ortaya konulması amaçlanmaktadır. Sosyal medya kavramının sosyoloji alanında yayınlanan lisansüstü tezlerinde nasıl ele alındığını analiz etmenin alanda yapılacak yeni araştırmalara katkı sağlayacağı öngörülmektedir. Yükseköğretim Kurumu’nun web sayfasındaki Ulusal Tez Merkezi’nde sosyoloji bölümünde yayınlanan sosyal medya, sosyal ağ ve sosyal paylaşım sitesi/ağı konularında hazırlanan lisansüstü tezlerin betimsel analizi yapılmıştır. Tezlerin yayınlanma yılı, kullanılan yöntem, incelenen uygulamalar, veri toplama araçları ve yöntemi, tez konusu, örneklem grubu, hangi illerde uygulama yapıldığı değerlendirilmiştir. Sosyoloji alanında ilk tez 2009 yılında yapılmıştır. 2009 yılından itibaren hazırlanan 79 yüksek lisans ve 11 doktora tezi olmak üzere 90 lisansüstü tez incelenmiştir. Araştırma sonuçları; sosyoloji alanında sosyal medya, sosyal ağ ve sosyal paylaşım sitesi/ağı konularında hazırlanan lisansüstü tezlerin çoğunluğunun yüksek lisans tezi olduğu; en fazla yüksek lisans tezinin İnönü Üniversitesi’nde, doktora tezinin ise Selçuk Üniversite’sinde hazırlandığı tespit edilmiştir. Lisansüstü tezlerde çoğunlukla nitel yöntem kullanılmıştır. En fazla kullanılan veri toplama tekniği ankettir. Tezler konu olarak en fazla sosyal medya kullanımı, mahremiyet kavramı, sosyalleşme, beden inşası/algısı üzerinedir. Tezlerin çoğunluğu saha araştırması yapılan tezlerdir ancak kuramsal çalışmalar da bulunmaktadır. Tezlerde en fazla tercih edilen örneklem grubu üniversite öğrencileridir. Saha araştırmasının en fazla yapıldığı il Konya’dır. Araştırma sonucuna bağlı olarak, sosyal ağ analizi vb. dijital yöntemlere tezlerde yer verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal medya, sosyal ağ, sosyal paylaşım sitesi, sosyal paylaşım ağı, lisansüstü tezler, sosyoloji

Analysis of postgraduate theses prepared in the field of sociology on social media, social networking and social networking sites/networks

Öz

Social media largely mediates the maintenance of human relations in daily life. Just as offline life affects the online space, online space also affects offline life. These effects affect individual, group and social relations, which are the main subjects of the discipline of sociology. For this reason, the study aims to reveal how the master's and doctoral theses prepared on the subjects of social media, social networking and social networking site/network in the field of sociology deal with these issues scientifically. It is aimed to analyze how the concept of social media is discussed in the postgraduate theses published in the field of sociology. It is anticipated that it will contribute to new research. A descriptive analysis was made of postgraduate theses prepared in the sociology department on the subjects of social media, social networking and social networking sites/networks published in the National Thesis Center on the website of the Council of Higher Education. The year of publication of the theses, the method used, the applications examined, data collection tools, thesis topic, sample group, and in which provinces the application was carried out were evaluated. The first thesis in the field of sociology was done in 2009. Since 2009, 90 graduate theses, 79 master's theses and 11 doctoral theses, have been examined. Research results; The majority of postgraduate theses prepared in the field of sociology on the subjects of social media, social networking and social networking sites/networks are master's theses; It was determined that most master's theses were prepared at İnönü University and doctoral theses were prepared at Selçuk University. Qualitative methods were mostly used in postgraduate theses. The most commonly used data collection technique is the survey. The topics of theses are mostly about social media use, the concept of privacy, socialization, and body construction/perception. The majority of theses are field research theses, but they are also theoretical studies. The most preferred sample group in theses is university students. The province where the most field research was conducted is Konya. Depending on the research results, it is recommended to include digital methods such as social network analysis in theses.

Anahtar Kelimeler

Social media, social network, social networking site, social networking network, postgraduate theses, sociology

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Arora, P. (2012). Typology of Web 2.0 spheres: Understanding the cultural dimensions of social media spaces. Current Sociology, 60(5), 599-618.
• Bakardjieva, M. (2003). Virtual togetherness: an everyday-life perspective. Media, Culture & Society. 25(3), 291-313.
• Balaban Salı, J. & Erben, Ş. E. (2022). Sosyal Medya. A. Şimşek (Ed.). Yeni Medyanın Yükselişi. (s. 273-307) içinde. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Batu, M., & Ayaz, Y. Y. (2018). Bilimsel araştırmalarda sosyal medya ile ilgili “yeniyi” bulmak: Lisansüstü tezlerine yönelik bir inceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (29. Özel Sayısı), 284-301. https://doi.org/10.31123/akil.464303
• Bauman, Z. (2012). Akışkan Modem Dünyadan 44 Mektup. İstanbul: Habitus Yayıncılık.
• Bauman Z.& Lyon D. (2020). Akışkan gözetim. (E. Yılmaz, Çev.). Ayrıntı Yayınları. İstanbul.
• Bayer, J. B., Triệu, P., & Ellison, N. B. (2020). Social media elements, ecologies, and effects. Annual Review of Psychology, 71, 471-497.
• Boyd, d. & Ellison, N. B. (2007). Social network sites: Definition, history, and scholarship. Journal of Computer‐Mediated Communication, 13(1), 210-230.
• Castells, M. (2008). Ağ Toplumunun Yükselişi-Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür. (E. Kılıç, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Castells, M. (2020). İnternet galaksisi. (T. A. Hasdemir, Dü.) Ankara: Phoenix Yayınları.
• Dijk, V. J. (2006). The network society (Second edition b.). London: SAGE Publications.
• Goffman, E. (2018). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Hampton, K. N & Shin, I. (2023). Disconnection more problematic for adolescent self-esteem than heavy social media use: Evidence from access inequalities and restrictive media parenting in rural America. Social Science Computer Review, 41(2), 626-647.
• Hood, B. (2019). Benlik yanılsaması. (Ü. Özdemir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kıran, Ö. (2021). Türkiye’de sosyal medya konulu doktora tezlerinin incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 1066-1085.
• Koçer, D. N. (2020). Telgraftan sosyal medyaya: iletişim teknolojileri ve siyasal iletişim. G. D. Türk, & Ş. Özdemir (Ed.), Sosyal Medya Sosyolojisi (s. 1-35) içinde. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Köksal, Y., & Özdemir, Ş. (2013). Bir iletişim aracı olarak sosyal medya’nın tutundurma karması içerisindeki yeri üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 323-337.
• Kumar, K. (1999). Sanayi sonrası toplumdan post-modern topluma. (M. Küçük, Çev.) Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
• Lupton, D. (2015). Digital sociology. New York: Routledge.
• Poe, M. T. (2019). İletişim tarihi. (U. Y. Kara, Çev.) İstanbul: Islık Yayınları.
• Rosen, D., Stefanone M. A. & Lackaff D. (2010). Online and offline social networks: investigating culturally-specific behavior and satisfaction. Proceedings of the 43th Hawaii International Conference on System Sciences.1-10.
• Sütlüoğlu, T. (2015). Sosyal paylaşım ağlarında gençlerin sosyalleşme ve kimlik inşası süreçleri: Facebook örneği. Folklor/Edebiyat, 21(83), 125-147.
• Taburoğlu, Ö. (2019). Dijital çağın özü dijital değildir. Doğu Batı Dergisi. (86), 7-9.
• Toffler, A. (2008). Üçüncü dalga. (S. Yeniçeri, Çev.). İstanbul: Koridor Yayıncılık.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). Hanehalkı bilişim teknolojileri (BT) kullanım araştırması. (Yayın No. 49407). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407
• Ültay, E., Akyurt, H. & Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10) , 188-201. https://doi.org/10.21733/ibad.871703
• Waters, M. (2008). Modern sosyoloji kuramları. (Z. Cirhinlioğlu, Çev. Ed.) İstanbul: Gündoğan Yayınları.
• Wellman, B. (2001). Physical place and cyberplace: The rise of personalized networking. International Journal of Urban and Regional Research, 25(2), 227-252. https://doi.org/10.1111/1468-2427.00309
• We Are Social (2023). The changing world of digital in 2023 https://wearesocial.com/us/blog/2023/01/the-changing-world-of-digital-in-2023/ Erişim Tarihi: 21.11.2023.
• Yıldırım, A., & Simşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. (2023). https://tez.yok.gov.tr
• Zhao, S. (2006a). The Internet and the transformation of the reality of everyday life: Toward a new analytic stance in sociology. Sociological Inquiry, 76(4), 458-474. https://doi.org/10.1111/j.1475-682X.2006.00166.x
• Zhao, S. (2006b). Do internet users have more social ties? A call for differentiated analyses of Internet use. Journal of Computer-Mediated Communication, 11(3), 844-862. https://doi.org/10.1111/j.1083-6101.2006.00038.x
• Zuckerman, E. (2008). The cute cat theory talk at ETech. My heart’s in Accra, 8. https://ethanzuckerman.com/2008/03/08/the-cute-cat-theory-talk-at-etech/ Erişim Tarihi: 30.07.2023